De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Gedachtenwisselingen.

I.

Geachte Fr. L.

De Heer v. Gr. noodzaakt me om nog eens in te gaan op een zaak, die oppervlakkig behandeld (zooals dat in een tijdschrift van algemeene strekking als het Uwe niet anders kan) eigenlijk aanleiding moet geven tot voortdurende verwarring en misverstaan.

Citaten zijn gevaarlijke dingen. Stukken uit hun verband gelicht zeggen niets, soms zelfs het tegendeel. De heer v. Gr. leest uit mijn stukken slechts het leelijke van de Kerk. Toch beweert hij niet een vijand te zijn van de Katholieke Kerk, veeleer een vriend, en steunt dit beweren waarschijnlijk op het feit dat hij haar hare vermeende feilen toont. Ik geloof echter dat dit feilen toonen op andere wijze dient te geschieden dan die gevolgd wordt door den heer v. Greuningen; dat dit behoort te zijn veeleer een stil en liefdevol wijzen en vermanen van hart tot hart, dan een luidruchtig uitroepen op de hoeken der straten. Te zijner tijd zal ik den heer v. Gr. antwoorden op zijn stukje, voorloopig wil ik alleen dit even in het licht stellen.

Geen sterveling is zonder schuld, dus ook geen enkele waardigheidsbekleeder, van welken aard dan, zondeloos. Eene waardigheid echter is niet essentiëel is slechts toevallig in hem die haar bekleedt en wordt dus op zichzelf en uitteraard niet beïnvloed door mogelijke smetten in den drager. Zoo kan een rechter rechtspreken met alle recht, ook al is hij als mensch zelf overtreder. Niettemin blijft de mogelijkheid dat ergernis het gevolg zou kunnen zijn van het te onwaardig dragen eener waardigheid. In dit geval is het aan 't hoogere gezag om in te grijpen en te verwijderen. Ten opzichte van den paus echter, als opperhoofd der Kerk en plaatsvervanger van Christus, bestaat er geen hooger gezag dan dat van Christus zelf. Indien het aan dit Allerhoogste Gezag nu behaagde Zijne dienaren, hoe onwaardig ook, niet te roepen ter verantwoording voordat Hij gekomen achtte den tijd, is het dan aan een sterveling, welken ook, met Hem daarover te treden in gericht?

Vriendelijk groetend

uw dw.

H.v.R.B.

II. Het ‘kleine’ van den Hollander.

Waar ik dikwijls meê te kampen heb, is het ‘kleine’ van den Hollander! Zuinigheid en het zich branden aan koud vuur kenmerken ook den Hollander, maar, het kleine, het benepene, kijk, dat kan me soms zoo nijdig maken. (Ik behoef zeker niet te zeggen dat ik hier generaliseer).

Vooral deze week heb ik me over dat kleine geërgerd, zóó geërgerd zelfs, dat ik de persoon in questie niet meer wilde zien of spreken. 't Gold het comediestukje l'âne de Buridan veertien dagen geleden, alhier voorgesteld door de ‘tournée Baret’.

Tot twee à drie keer toe, zei de persoon in quaestie, dat 't was een onzedelijk stuk, geenszins geestig enz. enz. en dat hij 't zich niet kon voorstellen, dat we ons er dood om gelachen hadden.

Om zulk een stuk te maken, moet men zeker Franschman zijn, daar zijn Hollanders te vervelend en laat ik nu eens het woord degelijk in slechten zin nemen, te degelijk voor! En onzedelijk? Zien ze dan niet, dat juist in het geestig overdrevene de quintessens steekt? Ze moeten niet al die bijdingen opletten, maar laten ze nu voor oogen houden dat ééne, dat overdrevene, dat boven alles uitsteekt, het alles belachelijk maken van de liaisons, van de liefde en laten ze óók opmerken dat jonge meisje, Micheline, dat juist het grootsche laat vooruitspringen, de tot alles in staat zijnde, groote liefde - - - - en - ze hebben opgemerkt, wat de auteurs ons wilden geven, niettegenstaande hun humor en satire en hun belachelijk maken van de liefde.

Maar dat kan een Hollander niet, dat strookt immers niet met zijn karakter; langs omwegen beziet hij de hoofdzaak, gaat niet er flink op aan.

Nog iets. Ik heb een heel goede kennis, een vrouw, zij is een hevige vereerster van een bekende actrice hier, een ware artiste. Zij spreekt genoemde artiste dikwijls en vraagt aan mij, hoe haar particulier leven is. Toevallig wist ik uit goede bron, dat zij er een amant op na hield, ik vond dat heel gewoon, maar zij niet.

Zoo langzamerhand echter was ze er al een beetje aan gewoon geraakt, doordat ik haar overtuigd had.

Nu een poos geleden, vroeg ze me of ik er nog iets meer van wist over haar leven, want ze wilde de actrice dan doen voorkomen dat ze eigenlijk alles wist.

En dàt kon ik niet meer hebben en toen zei ik haar: ‘Maar, Marielief, je vereert haar om haar gróóte kunst, zeg, wat kan jou dan haar particuliere leven schelen?

Tracht steeds voor oogen te houden, dat grootsche, en mooie, dat ze je te genieten geeft, als je haar ziet spelen en dring niet verder door in kleinigheden!

[p. 378]

Ik kan me niet begrijpen, dat je haar anders kunt zien, dan juist in die oogenblikken, dat ze zich heelemaal geeft in haar kunst! Neem dat ééne grootsche bij den kop en pieter niet over al die klein-goed-bakkerij!! Dat klein-goed is toch meest door koeke-bakkers gemaakt, laat je daar vooral niet meê-in, want die koekebakkertjes kunnen geen groote dingen onderscheiden natuurlijk, omdat ze zijn altijd met het peuterige deeg bezig - - - - - - - - - - - -

Ik kan me maar niet begrijpen, dat de Hollanders er altijd zoo'n pleizier in hebben, om zoo alles uit te vorschen en zich in te dringen in iemands leven! Bijv. ik maak kennis met iemand en daar voel ik veel sympathie voor, dan ga ik niet eerst vragen, ja maar, waar komt ze vandaan, wie is ze, wie is haar vader? Wat kan me dat schelen? Kom ik er vanzelf achter, wel, à la bonne heure! Maar ik ga dan niet overal informaties nemen! Ik kom b.v. op nieuwe kamers en pension, wat kan 't mij schelen wie er onder me wonen, als ze me geen last veroorzaken!

Maar nu een Hollander: ‘Wie woont er onder en wat zijn 't voor menschen, toch vooral geen, U begrijpt me wel?’

Al die dingen komen niet in je hoofd op, als je een poos in Indië bent geweest. Waar moest 't heen met allerlei informaties aldaar, want hoe dikwijls logeert men er menschen bij zich, die men heelemaal niet kent, als er geen plaats in een hôtel is of geen huis om er in te kruipen?

Ja, gastvrij zijn Indischen in hooge mate, maar die gastvrijheid wordt ook dikwijls beloond door hartelijkheid, daarom zijn Indischen zoo aan elkaar gehecht en ontmoeten zij elkaar weêr in dit koude Holland, dan verwarmen zij elkaar door de band, die ze bindt van uit de Tropen, waar ze met kleine dingen niets te maken hebben....

22 Nov. 1909.

C. ARNTZENIUS.