De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Deze brieven zijn afzonderlijk voor de Holl: Lelie geschreven en komen niet voor in andere bladen.

Uit de Seine-stad. XXVIII.

Mag ik, geliefde zusteren.... ach neen, geëerde lezeressen van ‘De Hollandsche Lelie’, ditmaal met u babbelen? Zoo over ‘alles en nog wat’ kouten? Ik ben al een aspirant-grijskop (± 1 grijs haar tegen 10 zwarte) en mag mij dus wel de weelde veroorloven van een gemoedelijk onderhoud met lees- en schrijflustige jongedames.

Commençons.

De redaktrice van dit blad heeft in het nummer van 6 October l.l. drie medici aangeschakeld in het kamp der verdedigers van het corset, met name de doctoren Treub, Schlanz en Doyen.

Ik vermeet mij geenszins, hun medisch oordeel aan te tasten. Verre van dien. Als leek heb ik een zekeren eerbied voor medische uitspraken, al houd ik mij liefst buiten het bereik van de toepassers der geneeskunde, die, volgens den hooggeleerden doctor Trousseau zelven, niet is ‘une science dont les résultats sont certains’, maar dood-eenvoudig ‘un art dont les jouissances sont imprévues’ - een uitspraak, die, vermoed ik, vele patiënten deelen.

Intusschen heeft het allicht zijn nut, naast of tegenover de geruststellende verzekeringen van bovengenoemd drietal hooggeleerden, de uitspraken van andere medici te stellen.

Doctor Sébileau beweert: ‘De vrouw, die een corset draagt, leeft gestadig in een staat van half-verstikking.’

Even mistroostig is doctor Potain: ‘De samendrukking van de lever naar de ribwanden kan er een deel van doen loslaten, dat dan een bewegelijk gezwel vormt.’

Doctor Galtier-Boissière uit zich als volgt: ‘De lendenen moeten zich gemakkelijk kunnen bewegen. De verplaatsing van een of beide lendenen is over het algemeen niet anders dan het gevolg der werking van het corset.’

Laten wij thans het woord aan doctores Tylicka, die, uit hoofde van haar geslacht, ook wel door zelfwaarneming tot het volgende oordeel zal zijn gekomen: ‘Het corset is een

[p. 276]

essentieel anti-hygienisch kleedingstuk; het is een machine met hoogen druk, die de gewichtigste spijsverteringsorganen omwikkelt en samendrukt.’

De wijste partij, die wij ten deze kunnen kiezen, is dat wij het de anatomische deskundigen maar onderling laten uitvechten.

Ook Napoleon, die misschien niets van anatomie afwist - schoon hij duizenden menschen aan de anatomische liefhebberij van roofvogels heeft overgeleverd - ook Napoleon heeft zich over het corset uitgesproken. ‘Dit verfoeielijk kleedingstuk,’ sprak de groote man, die blijkbaar in veler vrouwelijk gemoed heeft gelezen, ‘dat de vrouwen vermoordt en het nageslacht mishandelt, ís een blijk van lichtzinnigen smaak. Het is een koketterie van wansmaak.’

Een bizonder hard oordeel, dat uitteraard niet wordt gedeeld door.... nu ja.... door bijvoorbeeld aktrices, die toch doorgaans modevolgsters, niet zelden zelfs modeschepsters zijn.

‘Al mogen de kleêren den man niet maken,’ zegt Andrée Mégard op beslisten toon, ‘het corset maakt tenminste de vrouw.’

Arme hobbezakken! Uw hygiënische bekommeringen verplaatsen u regelrecht naar het rijk der sterke, òn-schoone sekse! ‘Het corset maakt tenminste de vrouw’! Ik heb in de Preanger-Regentschappen prachtig sculpturaal gebouwde vrouwen gezien, die de domheid hadden geen corset te dragen. Doch misschien waren 't ook géén vrouwen.

Jeanne Granier fluistert met haar lieven glimlach: ‘Het corset is iets bekoorlijks, als men het aandoet, maar iets exquis, als men het uitdoet.’

Fijntjes opgemerkt door een vrouw, die oog heeft voor het nuttige en gevoel voor het aangename.

Madame Delvair spaart de geit en de kool. ‘Het corset’, beweert zij, ‘is nuttig. Dragen, maar niet inrijgen.’

Ik heb een flauw vermoeden, dat Charles Boissevain ongeveer hetzelfde zoû hebben gezegd, schoon in langere zinnen en weidscher bewoordingen.

De poppige Blanche Toutain lispelt ietwat mysterieus: ‘Het corset is aktueel en van zijn eeuw; het heeft ruime begrippen.’

Daar zal wel een diepe zin in schuilen, nademaal het corset al bijna zeven eeuwen oud is...

Blanche Pierson loopt drie minuten in haar fraai salon op en neêr en roept met volle overtuiging: ‘Het corset, maar dat is de vrouw, want juist het corset geeft ons de golvende lijnen, de lenigheid en de distinctie van onzen gang.’

Ik durf nu haast niet meer te bekennen, dat ik niet zelden gecorsetteerde dames heb gezien, wier bovenlijf den indruk van stakkerige stijfheid maakte.

Madame Sylviac, die in botanie schijnt te liefhebberen, oreert: ‘De bloemen hebben allemaal een corsetje of lijfje, en ik zoû er niet toe kunnen besluiten, de vrouw zonder corset te zien, dan wanneer de rozen en de anjelieren zonder kelk bloeien.’

Uit mijn hoogere-burgerschooljaren herinner ik me, dat sommige kelken ‘vergroeidbladig’ zijn en er ook bloemen zònder kelk zijn.

Lucie Jousset waagt een woordspeling: ‘Het corset is het gekleede van het ongekleede.’

Wie waagt, wint.... niet altijd.

Lucienne Dorsy geeft een wijsgeerig antwoord: ‘Het is bijna de waardigheid der vrouw. Zonder corset geen houding; zonder houding geen eerbied.’

Dat snijdt hout, niet? In dienzelfden trant baste eens een journalist: ‘Zonder journalistiek geen nieuws; zonder nieuws geen variatie in het leven; zonder variatie in het leven geen geluk. Lang leve de gelukbrenger, de reporter!’

Madame Roggers geeft de volgende waardebepaling: ‘Het welbegrepen en goed toegepaste corset wordt een deugd’.

Het is te hopen, dat die aktrice nog andere deugden bezit dan een stelletje corsetten.

Marcelle Bordo heeft misschien wel het aardigste bescheid gegeven: ‘God heeft de vrouw, en het corset de Parisienne gemaakt.’

Madame Vincourt is van meening, dat het corset is ‘de grootste beul van de vrouw’ wanneer het niet haar grootste vriend is.’

Ik kan niet zeggen, dat haar antwoord van duidelijkheid overvloeit.

Marie Marcilly eindelijk rijmelt eenige regels bijeen, die niet zoo heel slecht zijn:

Brodé, satiné, rubanné,
Toujours parfumé
Le corset!
C'est une coupe de satin,
Offrant un délicieux butin au lutin;
C'est une châsse armoriée,
enserrant la fleur parfumée,
de sa gaze inviolée;
C'est le recéleur discret,
Du petit mot, du doux billet secret;

[p. 277]

 

C'est un joyeux nid d'hirondelles,

 

Que l'on entend jouer entre elles

 

Avec de légers bruits d'ailes,

 

C'est la cuirasse qui défend

 

La femme contre un trop pressant

 

amant....

Behoef ik, na dat alles, nog te zeggen, dat de vrouwenvereeniging, welker devies is: ‘Pour la beauté naturelle de la femme contre la mutilation de la taille par le corset’, heel wat werk zal hebben om het gebruik van het corset ook maar eenigszins te kunnen tegengaan, zelfs al siert ze haar banier met de volgende uitspraak van doctor Delpech: ‘Wat 'n kwalen in een corset; wat 'n sterfgevallen, waarvan het de oorzaak is!’?

En dan te bedenken, dat het corset is uitgevonden door een boozen man, als folterwerktuig voor zijn gemalin....!

Het moet namelijk in de dertiende eeuw gebeurd zijn, dat een wreede slachter, een praktisch en doeltreffend middel willende verzinnen om zijn overmatig welbespraakte en babbelzieke vrouw het zwijgen op te leggen, niets beters wist te vinden dan haar saâm te persen tusschen twee schroefplaten, die haar verhinderden behoorlijk adem te halen. Daarmede was het corset uitgevonden!

Andere echtgenooten volgden weldra dit verschrikkelijk voorbeeld en sloten hun vrouwen in dergelijke draagbare gevangenissen op. De vrouwen echter gaven geen kamp - welke vrouw deed dit ooit? -, gewenden zich langzamerhand, door kleine hoofdbewegingen en andere vrouwelijke mouvementjes, aan heur dwangbuis, veranderden het min of meer, en maakten er ten slotte, uit de welbekende vrouwelijke zucht tot tegenspraak, een toiletmeubel of modeartikel van, zonder er de ongemakken van te willen bekennen.

En het corset is gebleven, tot op den huidigen dag.

Eveneens de vrouwelijke welbespraaktheid en babbellust.

Wat zegt ge, Hollandsche lezeressen? Gelooft ge niet aan dien oorsprong?

Eilieve, bezoekt dan te Parijs het Musée de Cluny en het Musée Carnavalet.

Daar vindt gij o.a. het ‘corset Renaissance’, bestaande uit een zwaar en onwrikbaar samenstel van duimdikke baleinen, dat daadwerkelijk den indruk maakt van een folterwerktuig.

In de 17de en 18de eeuw schijnt het corset wat minder moordend te zijn geworden. Maar hebt ge ooit afbeeldingen gezien van vrouwen uit die tijden? Het middel werd zóó beklemd en geklemd, en de borst zóó opgeschoven, dat het gemoed der aanvallige vrouwelijke wezens er, boven het corset, van overliep.

Tijdens het Eerste Keizerrijk herwon het corset weêr iets van het verloren terrein. De heupen werden maximaal geprest, en de boezem kwam in aanraking met de kin.

Laat mij, om des lieven vredes wille, aannemen, dat sedert laatstgenoemd tijdperk het corset eenige van zijn verminkingsneigingen heeft verloren, en in het bizonder in onzen tijd dat toiletinstrument een akkoordje met de hygiëne heeft gesloten.

All right!

Doch men houde mij de opmerking ten goede, dat de corsetdragende vrouwen uit vroegere eeuwen toch zeker eenige verminkingen aan heur nageslacht moeten hebben nagelaten. Er bestaat toch inderdaad zooiets als ‘erfelijke belasting,’ ook lichamelijke?

En, bij Jupiter! zijn de vormen van de Venus van Milo dan niet werkelijk schoon? Is dan, als tegenstelling, een wespentaille niet leelijk?

Jawel, ik weet wel... ‘Portez, mais ne serrez pas,’ zegt madame Delvair. Maar, in de eerste plaats, waar is de grens tusschen wèl- en nièt-geserreerd? En verder rijst bij mij, als leek, de vraag: als een vrouw haar corset nièt geserreerd draagt, kan zij dan niet evengoed, heelemaal geen corset dragen?

Om op de ‘erfelijke belasting’ terug te komen; spreekt het niet vanzelf, dat de vrouwen, wier vrouwelijke voorouders corsetten hebben gedragen, dat instrument beter kunnen verdragen dan die dochteren Eva's, welker overgroot-, grootmoeders en moeders het lijf nooit omkeursd hebben? Doch is daarmede de verminking weggeredeneerd?

Onze kinderen en kindskinderen zullen stellig minder last van het dragen van schoenen ondervinden dan de nakomelingen der Hottentotters en Nieuw-Guineërs. Maar eksteroogen, likdoorns en voetvervormingen zullen uitsluitend het deel blijven en worden van òns en òns nageslacht. De Hottentotters en Guineërs, van heden en van de toekomst, blijven er vrij van. En het merkwaardigste is wel, dat wij onze schoenvormig-verminkte voeten fraaier vinden dan de natuurlijke der barrevoeters. De ‘wilden’ hebben andere verminkingsmanieën - op de afschuwelijkheid dáárvan hebben wij wèl kijk. Voorwaar, gewoonte is een tweede natuur.

In Duitschland bestaat sinds 1901 een ver-

[p. 278]

eeniging, die op krachtige wijze strijdt voert tegen het corset.

In Roemenië heeft de minister van Onderwijs de corsetdracht op openbare scholen verboden.

In Bulgarije is eveneens het dragen van een corset voor schoolgaande meisjes verboden.

In de Scandinavische landen maakt men den jongen meisjes de corsetdracht onmogelijk, door er de gymnastiek- en sportoefeningen naar in te richten.

Op sommige rijksscholen van Rusland is het gebod uitgevaardigd, dat de meisjes bij het binnenkomen ‘het kuras, dat “corset” wordt genoemd,’ hebben uit te trekken.

In Hongarije trekt men ook van regeeringswege tegen het corset te velde.

‘Die vrouwen,’ zegt de hooggeleerde dokter Schlanz, doelende op de door Lucas Kranach en Albrecht Dürer geschilderde, ‘zijn eenvoudig zoo mismaakt als maar mogelijk is. Zie maar welke ronde ruggen, welke afhangende schouders, welke ingedeukte borstkassen. Al die vrouwen lijden aan bloedarmoede en Engelsche ziekte. En - waarvan komt dat.... omdat zij geen corset dragen.’ (Zie dit blad van 6 October l.l.)

Ik vind dat ‘omdat’ van doctor Schlanz kostelijk!

En de vrouwen van de Preanger-Regentschappen dan? En de Grieksche en Romeinsche vrouwen? En andere rechte en gezonde, schoon ongecorsetteerde vrouwen, zoo uit de oudheid als in onzen tijd?

Aesculapus Schlanz maakt, dunkt mij, wat al te snelle en ondoordachte gevolgtrekkingen.

Ik kan niet aannemen, dat de goede God bij de schepping der wereld tot Eva heeft gesproken: ‘Draag een corset, opdat uw rug niet krom worde, uw borst niet invalle en uw buik niet hange. Wring uw bovenlijf in een knellend keurslijf, opdat noch bloedarmoede noch de Engelsche ziekte u te pakken krijge.’

Het corset is geen conditio sine qua non voor de schoonheid der vrouwelijke vormen, noch voor de gezondheid der zwakke sekse.

Eer is het tegendeel waar.

Uitteraard brengt ook het corset zijn eksteroogen, likdoorns en verminkingen teweeg, en ten opzichte van edeler deelen dan de voeten.

Doch wat is dan het middel tegen al de kwalen, waarvoor het corset de vrouw heet te behouden, althans volgens de verdedigers van dat toiletartikel?

Gymnastiek! Gymnastiseert veel, lieve dames - et vous verrez. Kijk eens, ik ben klein van stuk, doch, dank zij de gymnastiek, ben ik recht van lijf en leden, gezond en sterk, en slinger ik met plezier iemand van gemiddelde kracht tegen den grond.

Gymnastiseert veel, lieve dames. Gymnastiek is heusch niet onvrouwelijk.

En voor het geval omstandigheden U het maken van veel gymnastische oefeningen onmogelijk maken?

Welnu..,. ik ben geen ‘corsetier’, geen corsettenmaker.... maar, ik zoû zoo zeggen - lacht mij asjeblieft niet. uit -, is dan niet tegen het invallen der borst een borsthouder te verzinnen, die lichtelijk aan de schouders hangt, en tegen het afhangen van den buik een breede ceintuur, ‘simple comme bonjour’?

Sapristi! vrouwenkleedij zònder corset behoeft toch niet uit te loopen op den door professor Treub zoo terecht bespotten ‘hobbezak’? De vindingrijkheid van smaakvolle vrouwen is toch niet van gisteren?

Och neen, ik geloof niet, dat het corset eerlang tot de antikiteiten zal behooren. De mode is een raar ding, en de logica is heur leidsvrouw niet. Doch indien ik hoofd van Staat was, zoû ik bepalen, dat alle ‘corsetiers’ en ‘corsetières’ cursussen in anatomie moesten volgen.... Dat zoû tenminste een gedeeltelijken waarborg geven tegen lichaamsverminking bij de vrouwen. ‘Que de maux dans un corset, que de morts dont il est la cause!’ zei doctor Delpech mismoedig.

‘Niet inrijgen,’ antwoordt de eene of andere ‘verstandige’ vrouw, ‘dan doet het corset heelemaal geen kwaad.’ Aangenomen. Doch zoolang de vrouwelijke ijdelheid bestaat, zal er, vermoed ik arglistiglijk, van dat nietinrijgen over het algemeen bitter weinig komen. Een klein middel staat immers zoo snoezig!

Bij den aanhef had ik mij voorgesteld, over ‘alles en nog wat’ te kouten. Mijn aantal zijdjes wordt bar groot en ik ben nog maar steeds bij het corset gebleven. De slager der dertiende eeuw, de uitvinder van het meest-bestreden vrouwelijk kleedingstuk, lacht in zijn dooden baard.

OTTO KNAAP.