De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Gedenkschriften van een protestantschen hond.
Mark Twain naverteld door Viola.

I.

Mijn vader was een Sint-Bernard, mijn moeder een herdershond en ik erg klein; ik voor mij, ik ben een protestantsche hond, zóó ten minste heeft mijn moeder mij verteld, want ik voor mij snap of merk niets van al die onderscheidingen....

Ik denk: het zijn niet dan groote, holklinkende woorden, die niets zeggen, niets inhouden. Mijn moeder had een ware hartstocht daarvoor; niets vond zij prettiger dan de andere honden op die groote woorden te onthalen, die haar dan met verwondering - stralende uit oogen zoo groot als theeschoteltjes - aanstaarden en zich afvroegen: ‘waar háált ze het vandaan?!’

Om de waarheid te zeggen: ik geloof, het was geen werkelijke ontwikkeling, het was geloof ik, maar een geurtje!

Want mijn moeder ving die stadhuiswoorden op, al luisterende naar de gesprekken in eetkamer of leerzaal, of wel als zij met de kinderen naar de protestantsche catechisatie ging.... Als zij dan zoo'n groot woord goed verstaan had, leerde zij het stevig van buiten en zoo kon ze het onthouden tot de eerstvolgendende ‘jour’ van honden uit de nabuurschap. Het was allerleukst om de verbazing en afgunst te zien die zij dan wekte bij alle aanwezige honden, van af het schoothondje tot aan den opgeblazen waakhond. En dan voelde zij zich - door haar uitkramen van groote woorden - ver verheven boven haar medehonden.

Als er soms een vreemde eend in de bijt was, dan begon zoo'n snuiter altijd met argwaan te toonen, of het misschien ook maar kool was, maar, als hij dan eindelijk deelde in de algemeene verbazing, toch vroeg hij dan bedeesd, wat het woord eigenlijk wilde zeggen...

En, als ze hem dan geantwoord had, met allerlei phrasen, voor haar zelf óók onbegrijpelijk, dan voelde zoo'n ongelukkige stakker zich nog méér confuus, dan hij eerst gemeend had moeder te zullen maken door zijn ‘arrogante’ vraag.

Maar het leukste was het air van wij-zijn-op-de-hoogte dat de kameraden aannamen als ze zoo'n gesprek aanhoorden en het was dan een lust om te zien hoe tevreden en

[p. 235]

trots ze op mijn moeder waren! Straalde er op het auditorium ook niet wat af van den glans van het aureool van geleerdheid, dat haar omgaf?

Als zij de beteekenis van een nieuw groot woord had uitgelegd, dan was iedereen zóó met bewondering vervuld over een geleerdheid, - die zoo groot was, dat zij er geen jota van snapten en dus moeders knapheid bij acclamatie verkondigden door een juichend geblaf, - dat het nooit aan iemand van de bekenden inviel om er de strikte juistheid van in twijfel te trekken.

En dat sprak volkomen van zelf, want zij antwoordde zóó rad en met zóóveel zelfvertrouwen, dat zij wel een wandelende dictionnaire geleek, en bovendien, welke hond zou in staat zijn geweest om te zeggen, of zij zich vergiste of niet! Zij was de eenige ontwikkelde van het geheele gezelschap; of wel stelde zich zoo aan. Wat voor het effect lood om oud ijzer was.

Op een goeden dag kaapte zij het woord ‘gedécontenanceerd’ en debiteerde het verscheidene malen in die week, en maakte zóó, als gewoonlijk, veel benijders en bewonderaars. Het was bij een dier gelegenheden, dat ik opmerkte, hoe zij bij iedere vraag, die haar gedaan werd, naar de beteekenis van het woord, nooit tweemaal dezelfde uitlegging gaf.

Deze manier van doen getuigde meer van slimheid dan van ontwikkeling... maar wij zeiden er niets van! Zij was nu eenmaal het hooggeleerde hoofd van onze hondenvereeniging en het lag dus niet op onzen weg, om door zulke kettersche opmerkingen haar glorie te verkleinen.

Eens kwam m'n moeder thuis, heel opgewonden vertellende, dat ze op de wandeling met haar meester, deze had hooren zeggen, dat onze hondenclub een echt staaltje was van een ‘société d'admiration mutuelle’. Maar ze vertelde óók: 't was reine laster!

Altijd had zij een uitdrukking, heelemaal pasklaar, een soort van reddingsboei bij de hand, voor het geval van een onverwachte lastige nieuwsgierigheid van een der leden; het was de uitdrukking; ‘synoniem met.’

Als het een of andere groote woord, door veelvuldig gebruik, afgezaagd werd en daardoor in onbruik was geraakt, maar dan soms weer in eens door mijn moeder voor den dag werd gebracht, dan waren de vreemde honden - als naar gewoonte - gedurende een oogenblikje erg verbaasd, maar als mijn moeder dan al over heel iets anders was begonnen en niets meer verwachtte, dan begonnen zij haar soms in eens om uitlegging van het bewuste woord te vragen. De luisterende honden zagen haar dan eventjes rillen - héél eventjes maar - want dadelijk daarop zei ze dan met nadruk en een klaarheid als van een helderen zomerdag: ‘Het is synoniem met immensurabiliteit’ of een ander onzinnig lang woord.

Daarna gooide zij het volkomen op haar gemak, over een anderen boeg, de vreemde honden volkomen overbluft latende, terwijl de ingewijden gezamentlijk hevig met hun staarten applaudisseerden tegen den grond, de snoetjes stralende van vreugde over het heerlijke feit, dat zíj ten minste niet zoo dom waren, en alles glashelder begrepen hadden.

Het ging precies hetzelfde met lange phrasen. Mijn moeder ving soms hier of daar een mooie lange volzin op, die een sonoren klank had en verdacht werd van wijde strekking; zij bewerkte zich dan met zoo'n phrase vijf of zes nachten en twee morgens en verklaarde die dan bij iedere gelegenheid op verschillende wijze, precies als met de slangachtige woorden, want zij hield zich alléén maar op met de klank van den volzin en al heel weinig met zijn beteekenis. Zij wist heel goed, dat de honden toch te dom waren om haar truc's te doorzien en haar schaakmat te zetten.

Ja, ja! het was een schat van een hondenmoeder! Soms bracht ze anecdotes mee, waarom zij een heele familie en alle gasten aan het diner had hooren lachen; daar zij van de heele mop niets begrepen had, wist ze van de ‘clou’ ook geen jota. Nochtans als zij zoo'n grap vertelde, dan was zij heelemaal niet verlegen als de een of andere dwarskijker om uitlegging vroeg, want na een beetje gebazel, wierp zij zich dan maar op den grond en rolde zich om en om, op de allerdolste manier lachende en blaffende van de pret... Maar ik - want ik kende mijn moedertje - ik kon zien dat ze er toch danig het land aan had, dat haar grap bij de anderen zoo weinig den lachlust opwekte. Voor hun fatsoen echter rolden en blaften zij weldra ook, beschaamd als zij waren, dat zij de grap niet gesnapt hadden en heelemaal niet in staat te vermoeden, dat zulks absoluut hun schuld niet was, aangezien er niets ter wereld grappigs te snappen viél. En veel

[p. 236]

te hoogmoedig om eerlijk te bekennen: we hebben er niets van begrepen. In de menschenwereld komen zulke fratsen natuurlijk niet voor!!

Lezer, gij kunt nu zien, dat mijn moeder een beetje een ijdel en onbeduidend hondenvrouwtje was; maar zij had genoeg deugden daar tegenover te stellen.

Nooit b.v.b. gevoelde zij wrok over wat men haar had aangedaan, maar zij zette iedere beleediging of onbeleefdheid op zij en vergaf ze. Zij voedde haar kinderen uitstekend op en het is van, haar, dat wij geleerd hebben dapper en onversaagd te zijn in 't gevaar; om niet aan den haal te gaan, maar om het hoofd te bieden óók aan een gevaar, dat een vriend of zelfs een vreemde bedreigen zou; om hem te helpen en om ter hulp te komen zonder eerst te overwegen of dat voor ons ook onaangename gevolgen zou kunnen hebben.

En zij voedde ons op, niet alleen door woorden, maar door haar voorbeeld!

O! de goede, de mooie, de schitterende dingen, die zij deed! Zij was een echt ferme hond en bescheiden daarbij! Zóó bescheiden, dat ge haar er zeker om zoudt bewonderd hebben. Zij zou bovendien een windhond de loef af hebben kunnen steken in vlugheid.

Zoodra ik volwassen was, werd ik verkocht en ver weggevoerd. - Nooit heb ik mijn moeder meer teruggezien. Het brak haar het hart en mij ook en wij schreiden veel heete tranen. Maar zij troostte mij zoo goed zij kon, en zei mij, dat wij op deze wereld gekomen waren om een wijze en goede reden, die wij niet kenden; dat wij onzen plicht moesten doen zonder klagen; ons lot moesten aanvaarden met berusting. Dat wij moesten leven voor het welzijn en het geluk van anderen en ons niet bekommeren om den uitslag, die ons niet aanging.

Zij voegde er nog bij, dat de menschen, die deze gedragslijn volgden, daarvoor uitstekend beloond zouden worden in een andere wereld, en dat, ofschoon wij dieren dáár niet konden komen - omdat wij redeloos zijn, zeggen ze - onze goede en rechtvaardige daden, vervuld zonder hoop op belooning, aan ons kort leven een waarde en waardigheid konden geven, die op zichzelf al een belooning zou zijn. Wat dat laatste aangaat, ik had een duister vermoeden, dat zulks ‘lak’ was.

Zij had deze gedachten bij brokjes en beetjes bijeengegaard als zij met de kinderen naar de catechisatie ging en zij had ze in haar geheugen bewaard met nog meer zorg, dan al die zonderlinge holle woorden en effectsphrasen. Men ziet dus dat zij heel wijs en nadenkend was, naast haar, een beetje ijdele luchthartigheid.

Zoo namen wij dan afscheid, terwijl wij elkander met door tranen befloersde oogen aanzagen. Toen gaf ze mij nog een raad, die zij blijkbaar voor het laatste oogenblik bewaard had; ik denk, opdat ik het dan beter onthouden zou; het was dit: ‘Als je iemand in gevaar ziet, denk dan niet om je zelf, maar aan mij, en doe dan, zooals ik zou gedaan hebben.’ Zou ik dàt ooit kunnen vergeten?’

Wat was zij mooi, mijn nieuwe woning! Een wit en groot huis met vele kamers, versierd met schilderijen en vol rijke schatten. Geen enkel donker hoekje; overal kon het licht met stroomen binnenkomen en spelen op schitterende kleuren van behangsel en versieringen. En overal rondom bloemperken en gazons in overvloed en groen overal! En dan.... ik werd als een lid van de familie behandeld. Wat een stout beweren is! Allen hielden van mij en liefkoosden mij.... Zij gaven mij geen nieuwen naam, maar hielden zich aan die, welke mijn moeder mij gegeven had: Darling.

Mevrouw Gray, een dertig jarige, was even schoon als lief; zoo lief als men zich maar denken kan en Saddie, haar tienjarig dochtertje, was haar evenbeeld, alleen natuurlijk kleiner en meer tenger, met bruine vlechten op haar rug.

Dan was er nog de baby van nog géén jaar, rond en dik, die veel van me hield, mij dikwijls bij mijn staart trok, mij in z'n armen drukte en lachte dat het een lust was, over die liefkozingen.

Mijnheer Gray, ten laatste, was een mooie man, mager en groot, een beetje kaal, flink en vlug in al zijn bewegingen; beslist, koel en met een gezicht als met een beitel uitgehouwen. Maar hij liefkoosde mij nooit....

Hij was een beroemd geleerde, die veel werkte in zijn laboratorium.

Ik weet niet wat dat woord ‘geleerde’ beteekent, maar mijn moeder zou het ongetwijfeld listiglijk te pas hebben gebracht; zij zou er een terriër mee in zijn schulp hebben doen kruipen over z'n onwetendheid en een buldog van schaamte op de vlucht hebben gejaagd.

Maar dàt vond ik nog niet het mooiste

[p. 237]

woord: het deftigste was zeker dit: ‘laboratorium.’ Hèt la-bo-ra-to-ri-um!!

Het was geen boek, geen insect; ook geen schilderij en geen voorwereldlijk dier; ook geen lange redevoering, zooals de hond van onzen buurman, de advocaat verzekerde; neen, neen, het was geen rederijkerskunst, evenmin als een godsdienst, iets zooals protestantsch; heelemáál niet; het was héél wat anders; het was een kamer vol met bokalen, flesschen, kolven, staven glas en machines van allerlei soort.

Iedere week kwamen er geleerde heeren, lieten de machines werken, gingen overleggen en redetwisten en deden wat zij noemden ‘proeven’ en ‘ontdekkingen’. Ik was dikwijls tegenwoordig bij die vergaderingen en hield me dan heel stil om te luisteren en om te probeeren iets te leeren ter herinnering aan mijn moeder en uit liefde tot haar, alhoewel het erg lastig voor mij was....

Maar, ik schoot er heelemáál niets van op: ondanks mijn meest ingespannen aandacht, lukte het mij nooit te snappen, waarover men het eigenlijk had.

Op andere keeren, bleef ik liggen en slapen aan de kleine voetjes van de vrouw des huizes in haar boudoir; zij gebruikte mij dan, bij wijze van liefkozing, als voetenbankje en wist dat ik dat heerlijk vond.

Dan weer eens, ging ik een poosje in de kinderkamer doorbrengen, waaruit ik flink heen-en-wêer geschud en tevreden terugkwam. Ook bewaakte ik wel eens de wieg van de baby, terwijl hij sliep en de voedster soms een poosje de kamer uitging. En verder liep en rende ik over de gazons en door den tuin met Saddie, totdat wij doodmoe waren, en dan ging ik slapen op het gras in de schaduw van een boom, terwijl zij lag te lezen.

Dicht bij ons huis waren verscheidene heel aardige hondjes, voorál een iersche setter met gekruld haar, gracieus, mooi en galant, die luisterde naar den naam van Robin Adair; hij was protestant evenals ik en bovendien een jong mannetje; ik werd na eenigen tijd bevriend met hem en heel intiem en, als er andere heertjes te dicht bij mij kwamen, dan raakte hij subiet uit zijn humeur.

De bedienden van ons huis hadden veel kleine oplettendheden voor mij en hielden veel van mij; men kan zich dan ook moeilijk een heerlijker leventje voorstellen, dan het mijne, en er kon op de heele wereld geen gelukkiger en ook geen dankbaarder teefje dan ik gevonden worden. Ik zeg dat wel zélf, maar 't is de waarachtige waarheid. Ik deed mijn uiterste best om alles te doen, wat goed en rechtvaardig was om de nagedachtenis van mijn moeder en haar wijze lessen eer aan te doen.

Onder die bedrijven werd mij een lief kleintje geboren en toen kende mijn geluk geen grenzen. Robin Adair was wel de vader, maar hij trok zich van z'n kleintje lang zooveel niet aan als ik; ik denk omdat het in hem niet gegroeid was.

Zoo'n lief, lief diertje.... Hij was zóó fijn, en fluweelig zacht; zijn leuke kleine pootjes waren zóó onhandig; zijn oogjes zoo teeder, zijn lijfje zoo zacht en mollig!

En stel U mijn trots voor, te zien hoeveel de kinderen en hun moeder van hem hielden, hem letterlijk aanbaden en zich vrolijk maakten met al de wonderlijke dingen, die hij deed!

O! het leven was veel, véél te mooi!

Toen kwam de winter. Op een goeden dag had ik mij opgesloten in de kinderkamer, dat wil zeggen, ik sliep òp het bed. De baby in z'n wiegje sliep ook; dit stond naast het bed, dicht bij den schoorsteen. Het was een mooie wieg, overdekt met een gordijn van een bizonder dunne stof; de min was de kamer uit en wij waren beiden dus alléén.

Ik denk dat er toen een vonk uit het haardvuur op het dunne weefsel van het wiegekleed sprong; ten minste plotseling werd ik gewekt door een kreet van de baby en ik zag uit het gordijn vlammen slaan, die tot aan het plafond reikten.

Zonder aan iets ook maar te denken, sprong ik in m'n angst op den grond en was in minder dan een oogwenk bij de deur. Maar reeds het volgende oogenblik, herinnerde ik mij de laatste woorden van mijn moeder en sprong weer op het bed....

Snel stak ik mijn kop door de vlammen, die de wieg omringden en pakte de baby met m'n tanden bij z'n luiers; met mijn kop flink in de hoogte sprong ik met het kindje van m'n meester op den grond, omringd door een groote rookwolk. De kamerdeur was dicht, maar ik sprong flink tegen de kruk aan, zoodat zij openging en toen sleepte ik het kermende schepseltje naar den gang. Ik maakte mij gereed om hem verder te slepen, opgewonden, tevreden en fier als ik mij voelde, toen de stem van mijn meester toornig klonk:

‘Er uit, smerig beest! Er uit!!

[p. 238]

Ik nam een grooten sprong om hem te ontsnappen, maar hij was vreeselijk lenig en vervolgde mij woedend met stokslagen....

(Slot volgt.)