De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Over Toilet en wat ermede in verband staat.

I.

Ditmaal ben niet ik aan het woord maar twee groote medische specialiteiten, wier woorden ik hier, ten behoeve mijner lezers, vertaal; de eerste is dr: Schlanz, een duitscher, de tweede, men mag wel zeggen, wereldberoemde dr: Doyen uit Parijs. Zie hier wat deze geleerde heeren verkondigen ten voordeele van een goed-gemaakt corset (geheel in overeenstemming met wat professor Treub dienaangaande in den reform-woede-tijd schreef in de Holl: Lelie). Dr: Schlanz dan heeft een studie gemaakt over den invloed van het corset op de schoonheid zoowel als op de gezondheid der vrouw, en hij is tot

[p. 215]

de conclusie gekomen, dat beide beslist bevorderd worden door een doelmatig corset, en dat wel door niets meer of minder dan een nauwkeurige bestudeering van de portretten van beroemde meesters, zooals men die vindt in Berlijn, München, Florence; welnu bij den aanblik van de Eva's, de Heiligen, en de vrouwen door Lucas Kranach en Albert Dürer geschilderd, geneert hij zich geen oogenblik uit te roepen:

‘Die vrouwen zijn eenvoudig zoo mismaakt als maar mogelijk is. Zie maar welke ronde ruggen, welke afhangende schouders, welke ingedeukte borstkassen. Al die vrouwen lijden aan bloedarmoede en engelsche ziekte. - En - waarvan komt dat... omdat zij geen corset dragen.’ Zie afbeelding I.

portrait de jeune dame par lucas kranach
Remarquez ce dos voûté, ces épaules tombantes, cette face maladive. C'est que le modèle de ce portrait, peint vers 1520, ne portait pas de corset!

- Aangezien doctor Schlanz wegens zulk een heiligschennis natuurlijk is tegengesproken heeft de hierboven-genoemde beroemde dr: Doyen uit Parijs nu ook zijn stem laten hooren. En ziehier diens gematigd en verstandig oordeel. ‘Tegen het corset is men onrechtvaardig m.i. Het kan aanleiding geven tot misbruiken, die - zooals elk misbruik - betreurenswaardig en schadelijk zijn, maar zij die er tegen te keer gaan bedenken daarbij niet, dat zij zich hebben te richten tegen het misbruik en niet tegen het corset... Een goedzittend corset is volstrekt geen folterwerktuig maar maakt integendeel de vrouw gracieuser en geeft haar in de ontwikkelingsperiode een noodwendigen steun bij haar zwakken lichaamsbouw. - Plaatsen wij ons op het standpunt alléén van kunst en van schoonheid, dan moet men erkennen dat niet alleen het corset daaraan nooit eenige schade toebracht, maar ook dat een vrouw die nimmer een corset droeg, nooit zoo gracieus is, zoozeer de juiste lijnen en de juiste vormen bezit als de echte Parisienne. Is zij mager, dan ziet zij er uit als een baardelooze jongen, is zij dik, dan mist zij al die schoonheid, welke nu eenmaal bij de vrouw behóórt. Mager of dik, in elk geval veroudert zij te

la femme a l'éventail par abel faivre
Remarquez cette belle mine de santé florissante, cette gorge charmante, ces traits exquis - C'est qu'elle porte un corset.

vroeg, zij ziet er verwaarloosd uit, zij is ver van verleidelijk. - - In de ontwikkelingsperiode dient een goed gemaakt corset om de vergroeiingen te voorkomen, die vroeger zoo veelvuldig voorkwamen. Het is mij menigmaal gebeurd, dat men mij jonge meisjes liet onderzoeken, die een begin van ruggegraatsverkromming hadden, en ik heb dan altijd voorgeschreven dat zoogenaamd medische corsetten (Orthopédie) een onnoodige kwelling is, die zelfs bijna zonder uitzonde-

[p. 216]

ring den groei van een aankomend meisje belemmert. Daarom ouders, laat niet door een orthopédist, maar door een goeden corsetier een goed corset vervaardigen. - Ik geloof zelfs dat de oorspronkelijke vroegere corsetten, hoezeer onvolmaakt en zeer zeker aan critiek onderhevig, nog beter waren dan ze geheel uit te laten..... Gaat gerust voort dames met het dragen van corsetten, maar... laat ze u goed maken, en laat hetzelfde geschieden met uw aankomende dochters.’

Aldus dr: Doyen uit Parijs.

Wij hebben dus nu reeds ten onzent professor Treub, in Duitschland dr: Schlanz, in Parijs dr: Doyen, die precies hetzelfde zeggen op medische gronden, wat mijn gezond verstand mij reeds lang zeide. Zie afbeelding II.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II. Gezonde Zenuwen
door Dr. Frode Sadolin.
(Vervolg van No. 10.)

XV. Leer rusten.

Voor iemand met gezonde zenuwen is niets gemakkelijker dan rusten. Als het lichaam moe is na volbrachten arbeid, komt het gemakkelijk tot rust, en daalt de vermoeidheid als een zoete sluimering over zoo iemand heen. Ook het hoofd dat duizelig is door 't werk, komt spoedig tot rust onder een sigaar, of een krant, of waarmee men zich onder 't rusten verder moge bezighouden. Met zenuwachtige menschen is dit zoo niet. Als een zenuwachtig mensch eenmaal aan den gang is, gaat hij door tot alle zenuwen trillen, en als hij dan moet ophouden zakt hij als een zoutzak in elkaar. Dan zijn de rustdagen - zooals de Zondag - geen dagen van genot en ontspanning, maar dan is zoo iemand die oververmoeid is, en zich niet lekker voelt, prikkelbaar en anderen tot last. Een zenuwachtig mensch snakt naar een opwekkende rust. Voor hem is rust geen aangeboren gave, hij moet de kunst van rusten leeren.

Er zijn verschillende wijzen van rusten; de meest algemeen aangenomen rust is de slaap. Niet alleen de slaap 's nachts, maar ook een korte sluimering overdag als men moe is. Er zijn menschen, die slapen kunnen zoodra zij vermoeid zijn. Menschen, die maar op een gemakkelijken stoel behoeven te gaan zitten, of op een sofa te gaan liggen om vijf minuten, of een half uur lang te slapen, zoolang zij er behoefte aan hebben om dan met nieuwe krachten weer aan 't werk te gaan.

Zij, die na een nachtrust van acht uur gezonden slaap voor den geheelen dag frisch zijn, hebben natuurlijk een nog beter lot getroffen, maar iemand die door een dutje overdag weer opknapt, behoort ook tot de gelukkigen, en moet vooral niet nalaten de rust te nemen waaraan hij behoefte voelt. Eten tot men verzadigd is, werken tot men vermoeid is, en slapen tot men verkwikt is - vormt nu eenmaal de normale drie eenheid in het bestaan van den mensch. En er is wel iets van waar dat hij, die slaapt, niet zondigt; het is beter om in zijn leuningstoel uit te rusten dan in een café of schouwburg, en voor vermoeide zenuwen is de slaap de eenige en volmaaktste rust. Zoolang iemand door te slapen zich frisscher voelt, moet hij er niet gierig mee zijn.

Evenals de dag te lang kan zijn voor een zenuwachtig mensch, kan ook een deel van 't jaar 't zijn. De Zondagen zouden normaal genomen, voldoende afwisseling voor den gewonen dagelijkschen gang der dingen, moeten zijn. De behoefte naar vacantie ontstaat eerst, als 't leven voortdurend te weinig geeft en te veel neemt, te weinig verschillende natuurindrukken geeft, te weinig frissche ochtenden en vreedzame avonden, te weinig krachtige, blijde werkdagen en zondagsrust, en wanneer iedere dag meer zenuwkracht neemt dan 't leven toekomt.

Maar in de armzalige eentonigheid der groote steden dringt de drang naar vacantie zich op als een absoluut noodzakelijke eisch. Want in de groote steden wordt de verandering, die de verschillende jaargetijden te weeg brengt, in de veelvoudigheid van de natuur en in de geheele uiterlijke wereld, vervangen door den schijnbaren rijkdom van machines en instrumenten, en het zenuwachtig makende der moderne cultuur maakt een vacantie noodzakelijk. En ook de drang naar rust van de hersens van zenuwachtige menschen uit zich hier meer dan elders, maar wordt daarentegen ook weer eerder voldaan door een kort onderbreken van de dagelijksche levenswijze.

Voor sommigen is reizen rust. Als zij een paar dagen weggeweest zijn uit de dagelijksche plichten, oogen en ooren vervuld hebben van nieuwe beelden en vreemd klinkende geluiden,

[p. 217]

komt de lust om aan den gewonen arbeid te gaan weer terug.

Een kort verblijf aan zee, of in de bosschen kan voor hen even verkwikkend zijn als voor anderen een dutje op een gemakkelijken stoel. Iedereen moet voor zich zelf uitvinden wat hem 't best past, een fietstocht, een reis per spoor, boot of rijtuig, een verblijf in een groote, vreemde stad, aan zee of in bosch, of wel lectuur, of andere amusementen.

Een lange vacantie buiten, of aan zee is niet altijd heilzaam voor nerveuse menschen. Dikwijls zijn zij in korten tijd zóo uitgerust als zij maar zijn kunnen. Het eigenaardige is juist dat hun zenuwkracht gauw uitgeput, maar ook gauw weer hersteld is. Als zij tenminste niet al te ver heen zijn. En dan missen zij spoedig hun gewoon dagelijksch werk, dat voor hen evengoed datgene is wat hun dag aan dag voortjaagt als de ballast, die hun vaart vastheid geeft. Maar indien zij gelegenheid hebben een lange vacantie te nemen en bevinden zij zich er wel bij, dan verhoogen zij natuurlijk hun weerstandsvermogen voor de toekomst. Zij moeten alleen bedenken dat het training vereischt vóor zij weer met full-speed aan 't werk kunnen gaan. Daarom moeten zij niet te hard van stapel loopen, want dan ontstaat er dikwijls een gevoel van onmacht, dat wel niet duurt, maar dat zeer drukkend werkt als men er de natuurlijke oorzaak niet van kent.

Tot slot een paar woorden over twee heerlijke toevluchtsmiddelen voor vermoeide hersens en wel: de nachtrust en de Zondagsrust.

Hoeveel slaap men noodig heeft hangt geheel af van het gestel. De een heeft veel meer noodig dan de ander. Regels zijn daarvoor niet vast te stellen. Er zijn menschen, die steeds te weinig slapen en daardoor aan hoofdpijn lijden. Er zijn anderen, die te veel slapen en daardoor lui en dik worden en jicht krijgen. De meeste menschen zullen, na een weinig zelf-observatie, wel tot een resultaat komen wat voor hen 't best is. Maar de slaap moet zijn natuurlijken gang gaan; wordt die plotseling door invloeden van buitenaf onderbroken, dan begrijpt men heel goed dat de chemische processen in de zenuwcellen niet normaal zijn uitgewerkt, en de hersens niet gereed zijn om aan 't werk te gaan. Een half uur meer of minder 's morgens kan daarom van grooter belang zijn dan men vermoedt. De wekkerklok is dus van een hygiënisch hersen-oogpunt een onding. Men moet van zelf wakker worden en niet gewekt worden. Men kan gerust vroeg opstaan als de hersens vroegtijdig hun slaap voleindigd hebben. Maar wat niet goed is en wel het allerminst voor zenuwachtige menschen is: zich uit een gezonden slaap te laten wekken, vlug uit bed springen en een koud stortbad nemen.

Goed slapen gedurende den nacht van Zaterdag op Zondag en dan de Zondag zelf, zijn twee uitstekende remedies voor menschen, die zich uitgeput voelen door het drukke dagelijksche leven. Maar dan moet de Zondag ook een ware rustdag zijn en geen dag waarop men 't weer op een andere manier overdreven druk heeft. Het moet een dag zijn, die wat inhoudt en verschilt van de weekdagen. Een dag, die ons in een andere stemming brengt; waarvan de rust ons gevoel verdiept en de stilte ons gehoor verscherpt. Een dag, die vrede in ons gemoed schept, vrede brengt in huis en stad, een dag van vrijheid en vreugde. Vooral over den Zondagmorgen moet men waken, meer dan over eenig anderen weekdag of gedeelte daarvan. Vreedzaam en devoot moet men den Zondag ingaan, zooals men een kerk binnentreedt, of een pas ontloken beukenbosch. Men moet de krachten laten rusten, niet dadelijk 't een of ander aanpakken, niet het gemoed vullen met allerlei willekeurig gedoe en drukte.

De Zondag is de dag van de gezegende rust. Houd den Zondag in eere en verstoor dien rustdag niet!

XVI. Ga niet te veel in de Wereld.

Indien men niet toekomt met zijn geldelijke middelen dan is 't eerste wat men te doen heeft eens na te gaan of er niet onnoodig geld uitgegeven wordt en dat afvoerkanaal te stoppen. Zooals 't gaat met geld, gaat 't ook met de zenuwkracht - die wordt ook dikwijls onnoodig verkwist. Er zijn zelfs menschen die niet alleen hun zenuwkracht voor niets verbruiken, maar zichzelf gewoon ten onder brengen door ze op een absoluut verkeerde wijze te verdoen. Zulk een verkwisting van zenuwkracht is voor velen wat men noemt ‘het gezellig verkeer.’

Men legt een gedeelte van zijn toekomst aan banden, wat meer is een gedeelte van zijn vrijen tijd, dien men te voren een dwangbuis aantrekt, men verbindt zich acht, misschien veertìen dagen vooruit op een bepaalde plaats aanwezig te zijn, op bepaalden

[p. 218]

tijd, in bepaalde kleeding om een avond en een gedeelte van den nacht op een bepaalde wijze door te brengen. Misschien voelt men zich als de dag daar is, minder wel, of niet in de ware stemming - dan maar een antipyrinepoeder naar binnengeslikt en toch naar 't feest!

De nacht, die er op volgt, slaapt men slecht en den volgenden dag voelt men zich ongeschikt voor den arbeid. En men heeft niets dat er tegen opweegt. Men heeft geen andere verontschuldiging tegenover zichzelf dan dat men zijn plicht als mensch van de wereld vervuld heeft, een plicht uit dezelfde soort draden samengesteld als ‘de nieuwe kleeren van den keizer.’ Het kan ook gebeuren dat men dien avond juist in de ware stemming is om zich bezig te houden met een lievelingswerkje, waaraan men graag zijn tijd besteedt. - Maar neen, men moet zich verkleeden en dikwijls in slecht weer en duisternis zijn huis verlaten om de energie van zijn hersens te verdoen aan een vier à vijf uur lange conversatie op een of ander feest.

En de conversatie speelt een groote rol in het gezellig verkeer. De conversatie is als een koffiemolen, die niet stil mag staan, steeds moet ronddraaien en toch eigenlijk nooit goede boonen maalt, die goede koffie verschaffen. Gewoonlijk is de geheele conversatie niet anders dan een verspilling van woorden, zooals het gezellig verkeer voor de meesten een verspilling van levenskracht is. Een man van de wereld heeft gezegd dat de ware conversatietoon daaraan te herkennen is dat 't onderwerp wordt afgebroken zoodra het merkbaar wordt dat het belangstelling wekt. En dat is heel juist. De conversatie moet onvruchtbaar zijn. Het is tegen de natuur van iedere conversatie dat er een vruchtbare relatie zou bestaan tusschen 't onderwerp en de conversatie zelf, want de geheele conversatie is een schijnwezen en anders niet, dat men op feest, of partij dost in de kleeren van opgeruimdheid, vriendelijkheid of sympathie. De conversatie is het schuim van de valsche golven van het gezellig verkeer. Den buurman, wien men 's avonds de zoetste honig voorzet, zal men den volgenden dag geen vinger tot hulp toesteken, indien hij er behoefte aan heeft. Door het gezellig verkeer krijgt men een kring van kennissen, die overvloeien van vriendelijkheid en glimlachjes, maar die au fond niet de minste vriendschappelijke gevoelens hebben.

Als er iets is dat de zenuwen uitput, dan is 't het leven te imiteeren in plaats van het te leven. Men moet in de eerste plaats zich zelf meester zijn en dan zichzelf opvoeden; maar men moet er zich niet toe leenen om voor parade, of voor wat ook, zich anders voor te doen dan men werkelijk is.

De manier waarop menschen van elkaar afscheid nemen verraadt meer hun eigen zelf dan hun overige manier van zijn - als we er eens op willen letten. Ik persoonlijk herinner mij drie afscheidstooneelen, die mij helderder bijblijven dan vele andere. Twee doordat zij mij zoo sympathiek waren, het derde omdat 't mij zoo tegenstond.

Het eerste afscheidstooneel speelde zich af tusschen twee vriendinnen, waarvan de eene op de boot stond, gereed om te vertrekken. De andere vriendin stond aan wal en bleef achter. Er klonken geen banale afscheidswoorden, geen ‘dank je nog wel,’ en ‘schrijf gauw.’ De twee meisjes keken elkaar alleen aan met oogen vol sympathie en vriendschap en wisselden af en toe een woordje, even kalm en ongedwongen alsof zij samen in hun kamer zaten.

Het tweede tooneel greep plaats tusschen een boerin en haar dochter met een jongen man, die voor 't eerst de wijde wereld inging. Hij had 't erg te kwaad, maar wilde 't niet laten merken en de oude moeder hield zich stil op den achtergrond. Maar voor 't jonge meisje bestonden al de vreemdelingen, die op het perron heen en weer liepen, in 't geheel niet. Haar geheele zusterlijke teeder heid straalde uit haar blauwe, trouwe oogen en iederen keer dat de locomotief zich hooren liet, riep zij innig: ‘houd je nou maargoed, hoor!’ Er lag dezelfde teederheid en innige sympathie over het gelaat van dit eenvoudige boerinnetje als over dat van de bovengenoemde vriendinnen.

Het derde tooneel speelde zich af tusschen twee burgervrouwen op haar mooist uitgedost in een tram. Zij versperden den uitgang geheel en wisselden herhaalde ‘nu is 't heusch tijd,’ en ‘beste’ en ‘hoe jammer,’ terwijl haar gelaat niet de minste aandoening verried. Het was een heel feest-vuurwerk van aanstellerij en leugen, maar tevens een voorstelling die eigenlijk geen doel had, omdat niemand die voor ware munt aannam. Hetzelfde is het geval met het gezellig verkeer.

Men kan op verschillende wijzen met andere menschen in aanraking komen, maar niet alle wijzen zijn even goed.

[p. 219]

Voor zenuwachtige menschen is het gezellig verkeer van den modernen tijd een wijze om met andere menschen in aanraking te komen, die het allerminst geschikt voor hen is.

(Wordt vervolgd).