De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Brieven uit het hooge Noorden.
door Maria Petrovna.

XV. Nova-Zembla.

Ook in Hollandsch ooren klinkt deze naam zoo welbekend en zal toch zeker nog wel eenige belangstelling wekken, zij het alleen misschien uit eerbied voor onze ondernemende voorvaderen; daarom kan een belangrijk feit, op dit eiland betrekking hebbende, allicht ook in wijderen kring interesseeren.

Er is hier in Archangel door den Gouverneur een zaak in onderzoek genomen, die naar alle waarschijnlijkheid weer de vele staaltjes van wanbeheer en ambtenaarscorruptie met één zal blijken te vermeerderen.

Het geldt de behartiging der belangen van de Samojeden op Nova-Zembla, welk eiland tot het district Archangel behoort.

Zooals reeds sinds de 16e eeuw ‘Novaia-

[p. 75]

Zembla’ telkens weer de belangstelling van verschillende volkeren had gewekt (men denke slechts aan de buittochten van Willem Barentz in 1594 en 1596 en daarna van zoovele Russische expedities) zoo bleef het eiland met zijn vischrijke wateren ook in het einde der vorige eeuw een aantrekkingspunt, niet alleen voor de Russische visschers van de Murman-kust, de zoogenaamde Pomorren, maar ook voor Noorsche visschers. Deze verdrongen langzamerhand de Pomorren geheel. De laatsten toch verkeerden onder veel ongunstiger omstandigheden, doordat hun havens aan de Witte Zee veel later ijsvrij worden en ook weer veel eerder dicht vriezen dan de Noorsche en zij dus met recht ‘achter het net’ visschten.

Deze toestand trok de aandacht van den Grootvorst Alexis Alexandrovich die persoonlijk een bezoek aan het eiland bracht en op wiens instigatie in 1877 een Toevlucht voor schipbreukelingen aldaar werd opgericht.

Vaste kolonisten waren er toen op het eiland bijna niet: het klimaat en de levensomstandigheden maken het er onhoudbaar voor langen duur en het zijn alleen de Samojeden, die er aarden kunnen.

Daarom wist de Grootvorst te bewerken, dat vijf Samojeden-gezinnen, te samen 24 personen uit Mezen daarheen gezonden werden om de Toevlucht voor schipbreukelingen te bewaken en te onderhouden. Deze lieden troffen op het eiland nog elf andere Samoieden aan, daarheen gezonden door een handelaar uit de Petchora om voor hem te jagen en te visschen en die daartoe door hem volledig van wapens en vischtuig voorzien waren. Zij hadden deze echter gedeeltelijk verloren, gedeeltelijk bedorven, durfden niet naar hun lastgever terug te gaan en bleven zoodoende op het eiland wonen. Langzamerhand geraakten zij geheel in de macht van een Pomor-visscher, die hen alleen van het allernoodigste voorzag in ruil voor hun geheelen buit van jacht en visscherij, bij welken ruil hij natuurlijk groot voordeel had.

Na 1877 werd een overeenkomst getroffen met de Archangel-Murman-Stoomvaartmaatschappij om geregeld eenmaal 's jaars een stoomboot met levensmiddelen, enz. naar de Samojeden op Nova-Zembla te zenden, terwijl een paar jaar later de zorg voor de geheele kolonie aan den Gouverneur van Archangel werd opgedragen.

Deze stelde den maatregel in, dat tweemaal per jaar een van zijn ambtenaren het eiland zou gaan bezoeken. Bij zijn eerste bezoek moest deze alle producten van het afgeloopen jaar inzamelen, als huiden, walrustanden, vellen voor bontwerk enz, waarvan hij een nauwkeurige lijst moest opmaken. In Archangel teruggekomen, moest hij deze waren tegen den marktprijs verkoopen en van de opbrengst alles voor de kolonisten inkoopen, wat zij in een jaar aan proviand, gereedschappen, enz. noodig hadden, om hun dat bij zijn tweede reis te brengen.

Daar tegenover verplichtten zij zich hun

[p. 76]

waren aan niemand anders te verkoopen, waardoor dus voorkomen werd, dat zij door allerlei kooplieden en visschers werden afgezet en bedrogen.

Later kwam er ook een geestelijke op het eiland wonen, die een kerkje stichtte en zich veel aan het wel en wee van zijn kleine gemeente liet gelegen liggen. Ook een felscher (wij zouden zeggen ‘verpleger’) werd er hun gezonden, en tegelijkertijd belast met het toezicht op den voorraad der kolonie, die hoe langer hoe meer een geregelden vorm aannam en wier zielental steeds grooter werd.

Ook uit andere streken kwamen zich nog Samojeden op Nova-Zembla vestigen, zoodat in 1898 de bevolking reeds uit 22 families



(te zamen 102 zielen) bestond en sedert is deze natuurlijk toegenomen.

Het spreekt van zelf dat ook jaarlijks de productie van jacht en visscherij steeds grooter werd, zoodat er weldra een voordeelig saldo overbleef, na inkoop der jaarlijksche provisie voor de kolonisten.

Van dit saldo nu wordt 10 à 12 percent afgenomen voor een soort reservefonds voor bizondere uitgaven voor de kolonie, de rest is vastgezet in de Rijksbank te Archangel, op naam der verschillende Samojeden, proportioneel verdeeld. Het reservefonds wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de uitrusting van nieuwe kolonisten, wier vestiging op Nova-Zembla door allerlei voorrechten zeer wordt aangemoedigd, terwijl in 1894 het Ministerie van Binnenlandsche zaken de som van Rbl. 1500- (± f 1900) besteedde voor reparatie aan de verschillende gebouwen en bovendien voor onderhoud daarvan een jaarlijksche bijdrage van Rbl 500 - aanwees.

Een en ander bewijst dus voldoende, dat de Russische regeering er veel gewicht aan hecht door bescherming Nova-Zembla hoe langer hoe meer productief te maken.

Sedert ongeveer een half jaar is in Archangel Gouverneur Sosnovski geplaatst, nadat na het vertrek van den vorigen Gouverneur en zijn trawanten, het bestuur geruimen tijd door een Vice-Gouverneur was waargenomen.

De nieuwe Gouverneur heeft nu een onderzoek in de Kanzelarij aanhangig gemaakt, daar hem gebleken is, dat de regeling der finantieele belangen van de Samojeden op Nova-Zembla, door de regeering zoo goed bedoeld, door hare ambtenaren onder zijn voorganger allertreurigst is uitgevoerd.

Men spreekt er nu reeds van, dat de duizenden, die het Samojeden-fonds moest opbrengen, reeds tot honderden geslonken zijn en waarlijk niet door mindere opbrengst der kolonie! Het blijkt, dat de sulbalterne ambtenaren van den vorigen Gouverneur ver boven hun finantieele kracht in Archangel geleefd hebben, zoodat het bijna niet aan twijfel onderhevig is, waar de duizenden der arme Samojeedsche kolonisten verdwenen zijn.

Dit is weer eens een onvervalscht staaltje

[p. 77]

van de corruptie in de ambtenaarswereld in Rusland, mogelijk gemaakt, gesteund misschien door de hoogere leden van dat gilde, een corruptie, die telkens en overal hier een hinderpaal blijft tot het in het leven roepen van betere sociale toestanden.