De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Deze brieven zijn afzonderlijk voor de Holl: Lelie geschreven en komen niet voor in andere bladen.

Uit de Seine-stad. XXV.

Werd een tiental dagen geleden een zekere Vallanet ‘bij de kladden gepakt’ wegens het feit, dat hij twaalf jaar achtereen te Parijs geneeskundige praktijk zonder wettelijke bevoegdheid heeft uitgeoefend, ‘Le Journal’ van heden, 12 Juli, vermeldt als volgt de geschiedenis van een tandheelkundige zonder diploma:

‘De zaak Vallanet heeft haar pendant. Een Parijsche geneesheer, dokter X..., moet, met een pseudo-tandarts, voor het gerecht van Senlis verschijnen, tengevolge van de volgende feiten:

Eenigen tijd geleden werd de prokureur der Republiek te Senlis getroffen door een regelmatige aanklacht, uitgegaan van het Syndicaat der chirurgen-dentisten van Frankrijk, in welke klacht gemeld werd, dat een zekere S..., wonende te Creil, onwettig tandheelkundige praktijk uitoefende, onder de auspiciën van dokter X... te Parijs.

Op de drie gevels van het huis, waar zich het “cabinet dentaire” bevond, gehuurd door dokter X., somden verscheidene plakkaten en uithangborden de titels op van den operateur, gediplomeerde van de medische faculteit te Parijs, en hielden ze de aanwijzing in, dat het cabinet bestuurd werd door een “chirurgien-dentiste.”

Het gerecht stelde een onderzoek ter zake in. Het verhoor werd met veel handigheid geleid door den heer Jaïs. Talrijke getuigen werden er gehoord en een zeker aantal confrontaties vond plaats ten bureele van den rechter van instructie.

Het bewijs werd er door geleverd, dat S..., die geen enkel diploma had, zich deed doorgaan voor dokter X... en dat deze laatste de zonderlinge combinatie met zijn naam dekte en zijn geld steunde.

De heer Jaïs heeft zoojuist zijn instructie gesloten en den pseudo-tandarts gedagvaard voor het gerecht te Senlis, onder de be-

[p. 58]

schuldiging van onwettige uitoefening van tandheelkundige praktijk. Dokter X... zal als medeplichtige hebben te verschijnen. De zaak, die uiterst belangwekkend belooft te zijn, zal eerstdaags voorkomen.’

Ik heb een vrouwelijke Roemeensche kennis, die het Fransche diploma voor ‘chirurgien-dentiste’ in haar zak heeft en met het beroep der kiezentrekkerij genoeg verdient om er betrekkelijk goed van rond te komen. Voornamelijk aan haar dank ik de volgende inlichtingen, die wellicht den lezeressen belang zullen inboezemen, welke, als Jérôme Paturot, ‘à la recherche d'une position sociale’ zijn.

Vóór de wet van 1892 bestond er geen toezicht op het beroep van tandheelkundige. In dien tijd zouden zelfs de, af en toe nog op het Amstelveld te Amsterdam opereerende, nazaten van den door Jan Steen vereeuwigden kiezentrekker ongestoord te Parijs en overal elders in Frankrijk een ‘cabinet dentaire’ hebben kunnen inrichten. En bovenbedoelde pseudo-tandarts S... zoû toen niemendal met het gerecht te maken behoeven te hebben, ook al had hij ‘parlé des grosses dents’ met zijn cliënten, dat wil zeggen: dezen kras aangepakt.

Toen kwam de wet van 1892. En deze eischte, dat de menschen, die voor anderer gebit zorg wenschen te dragen, een diploma van ‘chirurgien-dentiste’ moeten bezitten. Uit was het met het rijk der onwetenschappelijke kiezentrekkers.

Intusschen ruimde de medische faculteit geen speciale colleges in voor degenen, die genoemd diploma wenschten te verwerven.

Geen nood - drie ‘écoles dentaires’ werden er te Parijs opgericht.

Voor de toelating tot elke dier tandheelkundige scholen is het bezit noodig van een der volgende diploma's:

1^o.	baccalauréat,
2^o.	diplôme de fin d'études secondaires,
3^o.	brevet supérieur,
4^o.	certificat d'études primaires supérieures;

alle welke ongeveer gelijkstaan met het diploma van het eindexamen eener hoogere burgerschool in Holland.

Teneinde echter den toegang te vereenvoudigen, heeft de Staat, zoo voor de vreemdelingen als voor de Franschen, ook een ‘examen d'entrée’ ingesteld, waaruit sommige taal- en letterkundige vakken weggelaten zijn en de kandidaat meer ter opzichte der zoogenaamde exacte wetenschappen aan den tand word gevoeld:

De kandidaat moet den minimum-leeftijd van 16 jaar hebben bereikt.

De bekendste tandheelkundige school is die van dokter Rousseau, waarvan zijn dochter, mademoiselle Marguerite Rousseau, na zelve eerst leerlinge te zijn geweest, nu ‘chef de clinique’ is.

Onder de ongeveer 150 leerlingen dier inrichting bevinden zich omstreeks 50 vrouwelijke, van allerlei nationaliteit.

Alle ochtenden komen de zieken op de gratis-kliniek. Voor elken operatie-fauteuil groepeeren de leerlingen zich om Marguerite Rousseau, schouwen aandachtig, diagnosticeeren, opereeren.

Elken middag en avond wordt er theoretisch onderricht gegeven.

In het ‘atelier de prothèse’ (‘prothèse’ = aanbrenging van een ontbrekend lichaamsdeel) wordt de leerling ingewijd in het bereiden van kunsttanden, het gebruik van émail, goud en andere ‘plombeersels.’

Er zijn drie studiejaren, met desbetreffende examens. Na het doorloopen dier studiejaren legt de leerling ten overstaan der medische faculteit de volgende drie examens af:

1^o.	elementaire anatomie en physiologie,
2^o.	elementaire pathologie en therapeutiek,
3^o.	kliniek: tandaandoeningen, operaties, enz.

Het leerplan der tandheelkundige scholen is uitteraard naar die examens ingericht.

Voor de belangstellende en belanghebbende lezeressen heeft het wellicht zijn nut, dat ik kortelijk opsom wat de leerlingen in de drie studiejaren te leeren hebben, ofschoon mij, als leek, de geleerde termen het hoofd een weinig doen duizelen:

In het eerste studiejaar: ostéologie, arthrologie, myologie, etc.

In het tweede: pathologie interne et externe, thérapeutique médicale, antiseptiques et anesthésiques.

In het derde: déviation des dents, carie, obturation, fluxions, phlegmons, mécanique et prothèse dentaire.

Mijn Roemeensche kennis verzekert mij echter, dat de door die wetenschappelijke termen aangeduide zaken volstrekt niet schrikwekkend zijn en niemand op het examen met zijn mond vol tanden behoeft te staan.

Heeft iemand het door de medische faculteit vereischte diploma in zijn zak, dan mag hij tandheelkundige praktijk uitoefenen.

Twee wegen staan hem daarvoor open: òf

[p. 59]

hij verbindt zich als ‘aide’ bij een bekenden, gevestigden tandarts - waarmede hij 200 à 300 francs per maand verdient -, of hij koopt een ‘cabinet dentaire.’

Deze ‘cabinets dentaires’ verschillen in prijs naar gelang van den stand en de klandisie; ze variëeren van 10.000 tot wel 100.000 francs.

Het spreekt vanzelf, dat de tandheelkundigen, die zoo pas de schoolbanken verlaten hebben, niet licht overgaan tot het overnemen van een ‘cabinet dentaire.’ Niet slechts om de hooge kosten, die daaraan zijn verbonden, doch ook omdat de ‘homo novus’ niet zoo maar ineens de handigheid verkrijgt, die den reeds jarenlang praktiseerende in staat stelt, zijn klanten te behouden en te vermeerderen.

Vindt hij buitendien niet dadelijk een plaats als assistent bij een gevestigden tandarts, dan wijdt hij zich voorshands aan de ‘prothèse dentaire’ en maakt valsche tanden en gebitten.

Er zijn vooral veel vrouwelijke tandartsen, die dezen arbeid verrichten. Het werk schijnt loonend te zijn.

Opmerkelijk is het, dat de meeste dure hoekhuizen te Parijs geheel of gedeeltelijk betrokken zijn door bankinstellingen of door tandartsen. En onder de paperassen, die je op de groote boulevards in de hand gestopt worden, zijn er vele, die reclames van gebrevetteerde kiezentrekkers behelzen. Het schijnt een lucratief baantje te zijn, dat van tandarts te Parijs. Als men nagaat, dat er nu reeds, naar Amerikaansche mode, diamanten in de gebitten worden ingelegd...

Velpeau zeide: ‘Si j'avais un fils, j'en ferais un chirurgien s'il était adroit; un médecin s'il était intelligent; et un accoucheur... si c'était un imbécile.’

Over den ‘chirurgien-dentiste’ sprak hij niet, waarschijnlijk omdat hij dezen uit een medisch oogpunt niet voor vol aanzag. Anders had hij aan zijn boutade kunnen toevoegen: ‘et un chirurgien-dentiste, s'il voulait gagner beaucoup d'argent.’

Een goed baantje, dat van tandmeester. Het is immers een feit, dat menige tandarts vrij wat meer verdient dan zijn collega de gewone arts, wiens studiën toch zooveel uitgebreider zijn en wiens verantwoordelijkheid zooveel grooter is.

‘Tous les moyens’, schreef eens de welbekende dokter Michaut, ‘sont bons pour le médecin qui, perdant de vue sa mission sociale, se débat afin d'essayer de gagner de l'argent. Pour lui la profession médicale n'est plus qu'un commerce comme tout autre, et ce commerce devient un danger d'autant plus redoutable que le diplôme couvre le commerçant, jusqu'à ce que, enhardi par des succes de plus en plus grands, il se livre à quelque scandaleuse opération qui l'oblige enfin à faire connaissance avec la justice.’

Voor den tandarts bestaat er geen gevaar, dat hij zich te eeniger tijd zal branden aan een ‘scandaleuse opération,’ waaraan de patiënt bezwijkt, of iets van dien aard. Op z'n hoogst kan zijn onbekwaamheid of onhandigheid hem eenige gave instede van rotte tanden doen uittrekken, welk ongeval overigens niet zoo bar is, overmits menige ‘valsche’ tand tegenwoordig van beter allooi is dan menige ‘echte’. Zoo langzamerhand, onder het schrijven, begin ik dan ook te snappen, waarom bovengenoemde dokter X... de manipulatiën van den pseudo-tandarts S... - die, schoon ongediplomeerd, stellig eenige handigheid in de kunst van kiezentrekken moet hebben - met zijn naam dekte. Een groote vermeerdering van inkomsten was daarbij in het spel!

Het zal waarschijnlijk ook aan die ongevaarlijkheid van hun beroep zijn toe te schrijven, dat de tandartsen, in tegenstelling van de andere medici, tot dusver nog niet in litteraire werken gehekeld zijn. ‘Nos bons Docteurs’ van Gyp, ‘Monsieur le Docteur’ van Raynaud, ‘L'Epidémie’ van Octave Mirbeau, ‘Les Morticoles’ van Léon Daudet, ‘Une belle Opération’ van Paul Sermet, ‘L'Evasion’ van Eugène Brieux, om niet eens van Molière's persiflage op de geneesheeren te spreken - waar zijn de gelijksoortige bespottingen aan het adres der tandartsen? Gelukkige dentisten! In veler oog heeft hun beroep bereids de consecratie van de verschillende dergenen, die universitair onderwijs hebben genoten, en niettemin ontloopen zij den spotlust, ontkomen zij aan den hekelzin der schrij vers, die haar op de tanden hebben.

Het moet evenwel gezegd worden, dat die consecratie de tandartsen te Parijs over het algemeen veel minder ‘deftig’ heeft gemaakt dan die in Holland, ofschoon het examen voor chirurgien-dentiste hier veel zwaarder is dan voor tandheelkundige in Holland - hetgeen ik weet van een landgenoot, die, ofschoon hij een Hollandsch en een Amerikaansch diploma had, hier, voor het ongestoord uitoefenen van tandheelkundige praktijk, een examen had over te doen.

[p. 60]

- Wel, vroeg ik den bekwamen cellist van het strijkorkestje in het Café Zimmer, Boulevard Montmartre - wel, wat doet u overdag?

- Overdag praktiseer ik als tandarts.

Hij overhandigde mij daarop zijn naamkaartje, waarop stond, dat hij gediplomeerd tandarts van de ‘Ecole dentaire’ was.

- Verdient u dan niet genoeg als tandarts, dat u 's avonds in een café muziek maakt?

- Dat niet precies. Ik ben pas een jaar tandarts. Heel veel klanten heb ik nog niet, ofschoon ik er genoeg aan verdien om van te leven. Maar al zoû ik nòg zooveel patiënten hebben, 's avonds sluit ik, als principe, mijn ‘cabinet dentaire.’ 's Avonds lever ik me aan mijn genoegens over. Muziek maken is mij een genot. En bovendien verdien ik hier in dit orkestje 10 francs per avond... Als u u soms een kies moet laten trekken...

Ik liet hem toen mijn sterke tanden zien.

-O, zei hij glimlachend, u moet, als vroeger Mirabeau, met een volledig stel tanden geboren zijn.

- Valt er te Parijs veel te verdienen met de tandheelkunde?

- Zeker.

- Zijn er dan zooveel slechte gebitten?

- Er worden tegenwoordig veel minder tanden en kiezen getrokken dan vroeger. Daarentegen worden er beduidend meer tanden geheeld, geregeld schoongemaakt en schoongehouden.

- Zijn de vrouwelijke tandartsen bestand tegen de concurrentie van hun mannelijke collega's?

- Zeker. Want ons baantje is niet vermoeiend. Het vereischt geen physieke kracht, slechts handigheid en kalmte. En uit het feit, dat het aantal vrouwelijke tandartsen jaarlijks toeneemt, blijkt, dat die betrekking hen niet ‘met sur les dents’, hen niet vermoeit.

OTTO KNAAP.