De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Ter bespreking toegezonden.

Thuiskomen, door Th. van Merwede (uitgever H. Honig, Utrecht.)

Met veel genoegen kondig ik dezen bundel, van over het geheel-goed-geschreven en zeer gevoelig-gedachte schetsen aan; dit is lectuur, die niet bederft maar veredelt, omdat zij zich kenmerkt door een zuiver-religieuswaas, maar dat echter niets heeft van preekerigheid of tendenz. Geloof en Donkere Dagen bevielen mij het allerbest; in Geloof is de teekening van den smid, van de grootmoeder, en van de moeder, waarlijk zeer fijn afgezien van het leven; tintelend van gezond realisme is ook blz. 29 en 30 daaruit, die mooie kamer van de smidse:

Een vierkant vertrek was het met ruim uitzicht, eerst over 't Kanaal en dan over 't veld, ver, heel ver weg. Voor de twee ramen hingen, gelijk hoog opgehaald, in strakke plooien de lichtgele linnen gordijnen met de goed geblauwde koordfranje in keurige rij. De kop van de dofzwarte kolom-kachel glom blank tegen de wit gekalkte nis, omhoog ging de lange, glanzig gepotloode pijp. Ook de muren waren wit. Tusschen de ramen stond een eikenhouten latafel en daarboven hing de spiegel dien grootmoeder mee ten huwelijk had gebracht; nog uit twee stukken was het glas, verweerd met doffe plekken, maar de oude mahoniehouten lijst glom als den eersten dag.

Op de met wasdoek beplakte tafel lag het geld. Hanne zette het inktfleschje, dat ze uit de keuken had meegenomen, er bij. Terwijl haar man het geld telde had ze grootmoeder's bed kunnen opmaken, de bedstee-deuren stonden open, en het veeren bed puilde er uit, maar ze bedacht zich en bleef toezien hoe hij de rijksdaalders liet glijden van de eene hand in de andere, om ze daarna te storten in een vuil linnen zakje, dat hij stevig toebond; toen teekende hij langzaam en moeilijk de letters van zijn naam. Opstaande schoof hij 't papier naar haar toe. ‘Teun’, zei ze, ‘zou der nou geen japönneke afkunne... veur moeder?’ ‘Veur moeder?’ herhaalde hij haar over zijn bril koel aanziende, ‘ik zed gek zien, zo'n ald mens nog 'n neie japon, nee heu, daor kumt niks van in.’ ‘Maer Teun, as Willem terugkumt dan...

Ook Donkere Dagen doet je warm aan van echt meevoelen, het slot daarvan, dat ‘betere-ik’ van de boerin is zeer pakkend. Ik weet niet wie van Merwede is, maar ik las hem of haar met blijdschap, omdat het werk getuigt van kunnen. -

Van den bekenden schrijver voor Jongens,

[p. 778]

de Vletter komt uit bij de firma Bruna en Zn., te Utrecht, een nieuw boek, getiteld Arendskop, en een herdruk van Zeven jongens en een oude schuit, van denzelfden schrijver. Prijs f 1.50 en in prachtband f 1.90. Plaatsgebrek belet ons een uitvoerige recensie te geven van jongens- en meisjes-boeken. De Vletter is echter een auteur, wiens naam gunstig genoeg is bekend, om te mogen veronderstellen, dat ook deze uitgaven bij zijn lezers in den smaak zullen vallen.

Kleine - Tertit. door Barbara Ring. Uit het Noorsch. (Uitgever van Kampen & Zn., Amsterdam).

Van deze zelfde schrijfster kondigde ik onlangs aan met lof Anna Karine, en wat dit werk betreft, ik werd bij de lezing ervan getroffen door het eigenaardig liefelijk, ik zou willen zeggen rein waas, dat ligt over zulke boeken, die uit het Noorsch zoo veelvuldig tot ons komen. Hoe weinig hebben deze natuurlijke, onbedorven, frissche jonge meisjes van daar gemeen met onze bleekneuzige, vroeg-alles-blasè-veroordeelende, voor onschuldige genoegens onvatbare afgeleefde backfischjes. Deze Kleine - Tertit, in hare naïeve onschuld, is hier te lande eene onmogelijkheid maar je voelt het heele boek door dat zij daar thuishoort en leeft en een werkelijksheid-type kan zijn. En welk een beminnelijke oude dame, die mevrouw Brand! - Zulke boeken zou je wenschen in de handen van vele opgroeiende meisjes, die er uit kunnen leeren hoe gezond en liefelijk een onschuldig levenslustig blij jong-meisje aandoet, als zij vrij is van kunsten, kuren, nukken en aanstellerij.

Het socialistisch gevaar. Een bijdrage tot de kennis der besmettelijke zielsziekten, door Dr. E. van Dieren, Amsterdam. (Uitgeversmaatschappij Vivat, Amsterdam.) - Tegenstanders overtuigt men niet gemakkelijk, en ik denk dus wel niet dat dr. van Dieren in dien zin veel satisfactie van zijn werk zal hebben; maar zij die het met hem eens zijn in de hoofdzaak, en ik ook behoor daartoe, vinden in zijn met vele citaten en aanhalingen uit de socialistische geschriften doorspekt betoog stof tot dank aan hem voor zijn moedig en eerlijk opkomen voor een eerlijke overtuiging. Dr. van Dieren toont aan uit de geschriften-zelven van de sociaal-democraten, hoe voortdurend zij met zich zelf in tegenspraak zijn, hoe de begeerte naar het zelf goed hebben bij hen voorzit boven de ‘belangen van het volk’ waarmede geschermd wordt, en hoe zij zelven overtuigd zijn dat de godsdienst hun grootste beletsel is om anderen zand in de oogen te strooien voor hun aardschen heilstaat; een door hem in verband hiermede aangehaalde uiting van Henriette Roland Holst verdient als zoodanig vermelding; men vindt haar op blz. 70 en 71. - Ik hoop eerlang nog nader terug te komen op dit boek, wil in elk geval reeds nu er dit van zeggen, dat het den oningewijden laat zien wat en hoe de socialisten schrijven en denken en prediken in hun eigen bladen, en als zij onderelkaar zijn, reden waarom het zeer nuttig is, dat vooral ook jonge onervaren menschen daarvan kennis nemen vóór zij zich alles wat men hun schoons wil wijsmaken voor zoete-koek opeten. Dr. van Dieren schrijft met den gloed en de geestdrift eener warme overtuiging; daardoor schrijft hij soms wat verward en onsamenhangend, maar zijn boek is de lezing zeer zeker ruimschoots waardig; het is een uitstekend tegengift tegen het gif van de sociaal-democratie; die alleen dient voor de leiders, om zelf op de plaats van de bourgeoisie te gaan zitten, en de massa proletariërs daarvoor te gebruiken, voor eigen-ik.

Toegezonden brochures, tijdschriften, enz., die niet voor nadere bespreking in aanmerking komen:

Het huis Oud en Nieuw, uitgever Ed. Cuypers Amsterdam, per jaargang f 6.50, afl. April.

Wereldgeschiedenis afl. 12 en 13, onder leiding van prof. Dr. H. Kern, in het Ned. bewerkt door G. Fuldauer (door Dr. H.F. Helmolt) uitgevers-maatschappij Vivat, Amsterdam (reeds vroeger aangekondigd door ons).

Schildlof's Taal-methode-praxis 6^de en 7^de afl. (reeds vroeger aangekondigd).

De Nieuwe Gids, uitgever El.: drukkerij Luctor et Emergo, den Haag- Mei-afl.

Reizen en trekken, Orgaan van de Ned. reis-vereeniging, redacteur A. Pieters, den Haag. 2e jaargang, (abonnement per jaar f 1.-) verschijnt maandelijks, nommer van 15 April ontvangen.

Nieuw-verschenen boeken (April en Mei) bij Martinus Nijhoff, den Haag.

Ned. Bibliographie (uitgave van A.W. Sythoff, Leiden) (April).

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.