De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Gedachtenwisselingen.

I.

Er komt een tijd, dat ieder jong meisje tegelijk met de korte rokken, haar kinderlijke manieren onbewust aflegt of... meent te moeten afleggen. Komt het niet uit haar zelve, dan zijn Pa of Ma, Oom of Tante, de geheele omgeving, gouvernante of kostschool wel zoo goed haar er op te wijzen, dat dìt niet meer past, dàt niet meer staat. Haar vroeger voor menigeen zoo aantrekkelijke spontane uitingen worden bedwongen. Niet alleen haar zoogenoemd dolle buien verdwijnen, maar haar heldere lach krimpt tot een deftigen glimlachplooi.

De eenvoud, het kinderlijke, maken vaak plaats voor onnatuur, die door gestage gewenning en dwang een tweede natuur wordt.

Zij tracht zich te vormen naar degenen, die geprezen worden, als zich in de conversatie, op bals, partijen, concerten en visites zoo net te kunnen voordoen, die zooveel kennis van haar wereld hebben, waar onaandoenlijkheid, schijnbaar of echt, zulk een passend pantser vormt, of geveinsde aandoenlijkheid zoo interessant maakt.

Gelukkig zij, die zich niet te voornaam achten, aan allerlei sport en openlucht spel mee te doen, die haar jeugd zoo vèr mogelijk verlengen, wier hart vreugde zoekt en vindt in het heden en elk mysterie van het leven niet vóór den tijd tracht te begrijpen. Want dat is een der redenen, waarom menig meisje grijpt naar overprikkelend voedsel, dat maar al te veel den leeslustigen wordt aangeboden voor weinig geld, voedsel dat het gevoel voor het echte mooie verstompt, door steeds het slechte na te gaan in zijn zondepoelen. Marlit, de geliefkoosde schrijfster van vroeger? Men lacht om het ouderwetsche en zegt Huet na: ‘Ach, ware alles wat zij had geschreven, maar het geheim van de oude juffrouw gebleven.’ Van Lennep en Cremer en Bosboom-Toussaint zijn vreemdelingen voor vele 17-jarige meisjes. Zou het werkelijk zooveel hinderen op dien leeftijd, dat de liefde iets te veel geidealiseerd wordt?

Bevallen u de prozaïsche jonge oude mannetjes en vrouwtjes, die alles reeds weten!

Gelukkiger voelen zij zich, wier geest het ‘dartelen niet verleerd heeft’, want dan is er geen geest verloren gegaan; wier hart nog

[p. 601]

vreugde schept aan vele kinderlijke dingen, wier verstand niet vóór den tijd rijp is. Want Cats woord is nòg waar: vroeg rijp, vroeg rot.

Ouders, maakt uw kind zoo spoedig mogelijk flink en zelfstandig, maar houdt zijn hart jong en jeugdig. Voor beide is ernstige bezigheid een heerlijk ding, èn in de periode van Kind tot Vrouw èn daarna.

Daar is de schooltijd van de lagere, van de middelbare school. Welk een mooie, aan regelen gebonden arbeid, opvoedend ook door den ernst en den regel, door den gezelligen omgang der leerlingen, het aanknoopen en onderhouden van vriendschapsbanden, het meeleven der ouders met den arbeid der kinderen en de onvermijdelijke school ‘moppen’. Maar daarna voor vele meisjes? Ze komen thuis. Thuis! een mooi, heerlijk woord en niet alleen voor haar, die in den vreemde is, al wordt eerst dan - als met alle dingen - het woord ten volle begrepen en gevoeld. Maar hoe vaak wordt het meisje in huis van eigen huis vervreemd, als de ouders niet meegaan in onschuldige dingen, met de maatschappij, waarvan hun kind eens een jong, frisch, nieuw deel zal vormen, als zij in een star conservatisme al het nieuwe uit den booze achten, of ook als het meisje haar boekenkennis hooger stelt dan de wijsheid der ouders. Dan moeten er botsingen komen.

De goede moeder en huisvrouw begint zoetjes aan haar kind de practijk der huishouding in te prenten en hoopt op of - wanhoopt aan de toekomst. En menige verzuchting wordt luide of in stilte geslaagd: ‘daar komt nooit een goede huisvrouw van’. Maar gesteld, de verstandige lessen der practijk geven alle hoop op succes, zou dan het meisje nog niet wat mogen weten, van kleins kinderen? Niet van die heel kleine alleen, maar van 3-4-5 jarigen?

Hoe moeten ze bezig gehouden worden tot in hun oog nuttigen arbeid? Hoe leeft en werkt hun phantasie? Hoe gaat men het best met ze om? Och, wat zouden ze veel leeren en welk een plezier zouden ze zich zelf bereiden door ook eens een jaar lang ernstige bezigheid te zoeken aan een Fröbelschool! En wat zouden onze bewaarscholen er bij winnen, tot bloei komen, als ze in plaats van - vooral in kleine plaatsen - vaak onbeschaafde helpsters, vrijwillige, belangstellende jonge welopgevoede krachten mocht opnemen en opnemen met open armen.

In plaats van? Dat is niet noodig, en niet goed want ze ‘stooten anderen 't brood uit den mond.’ (H.L.) Ze ontvangen immers hier les, niet in kook- en huishoudkunst, niet in knippen, maar in een voor de meesten even noodige kunst: omgaan met kinderen.

Het is niet waar, dat iedere goede moeder bij intuitie den juisten weg inslaat. Aan kussen en omhelzen, aan knuffelen geen gebrek, maar ze bezig houden op verstandige wijze en zóó dat het kind voor eigen gevoel vruchtbaar werk levert... ho maar! Zelfs hier is het kostbaarste geschenk... betaalde hulp, gediplomeerde kinderjuffrouwen of... de dienstboden.

Misschien is dit punt geschikt voor discussie. Naar aanleiding van ‘Hollandsche Zindelijkheid.’

C.B. is zeker een dame, die met verstand schoonmaakt en met gematigd zoogenoemd overleg huishoudt, poetst, afstoft, enz., die niet schoonmaakt, omdat het de dag is of de tijd, maar omdat alles een beurt noodig heeft, daar het vuil en stoffig is.

Er wordt wel eens gezegd, dat de oppositie in dezen veelal van mannen uitgaat, omdat deze er door te veel verontrust worden en hun dagelijksche gemakken voor een poosje moeten missen. Doch geloof maar C.B., vaak gaat het zoo, dat hoe dierbaarder den mannen iets is in de vrouw, des te meer ze er mee plegen te gekscheren. Ze vinden het bijna allen, wàt heerlijk, weer in een zindelijke kamer te zitten, waar alles je tegenglimt. Maar het voortdurend verschikken van meubelen, het verwoede aanvallen op alles, dat niet vuil is, het kunstmatig werkverschaffen aan zich zelve en de boden, het niet éénmaal in toepassing kunnen brengen van de regel: ‘wat het zwaarst is, moet het zwaarst wegen’, ‘Karthago moet verwoest worden’ en ‘de kamer moet een flinke beurt hebben’ - al dienden hoogere belangen voor te gaan, het verliefd-zijn op de meubelen, het eeuwige stofverjagen, dat zooveel tijd in beslag neemt, dat er geen uurtje van rustig samenzijn met man of kinderen overschiet, nòch voor de lectuur van een boek en vooral: het buiten-haar-humeur zijn als de mallemolen voor een poos weigert te gaan zooals de zeer zindelijke huisvrouw wil, dat is voor den man een straf. Hij weet al heel gauw, dat de vrouwen één kwetsbare plek meer hebben dan de mannen, dat zijn: de vloeren en de gangen en het salon. Maar hij kan niet inzien, dat dit hoofdzaak van het leven moet zijn.

En de gordijnen? Zou men niet een beetje meer licht in onze kamers laten binnendringen; dat heerlijke zonlicht, die onovertroffen zonnewarmte, voor geest en lichaam beide zoo goed!

V.

II. Aan C. Arntzenius.

Maar zeer zeker ken ik die gevallen.

Maar gebruiken die geliefden niet hun verstand als ze elkander per se willen hebben? Ik zie dat niet in en ik geef ze volkomen gelijk, want als de echte liefde er is (ik meen nu niet alleen de verliefdheid) dan zal het ondeugdzame jonge mensch heusch wel veranderen, want De Liefde is nu eenmaal een wonderdoenster.

En die ziekelijke menschen die tòch trouwen!? Ach dát is weer een abnormaal verloop, juist omdat ze ziek zijn. Maar U neemt zieken toch niet als maatstaf?

En ik geef de gezonden volkomen gelijk als ze elkander nemen met al hun ondeugden nèt zooals ze zijn - waarom niet? De Liefde is er dan toch om hen te verbeteren, zoo niet te heiligen; want De Liefde kàn haar aard niet verloochenen. En die zelfzuchtige die geen 4 jaar kon wachten? Maar eerstens is zoo'n dokter's uitspraak dan evangelie? En ten tweede voor zieken geldt geen normalen maatstaf en dus....

Neen we hebben rekening te houden met normale menschen, levend in onzen dampkring en niet met menschen die handelen als ze ex-

[p. 602]

tatisch opgevoerd zijn in hooger sfeeren. Is het U nù duidelijk wat ik meen?

De Liefde kàn nooit anders dan heilbrengend zijn. Is ze dàt niet, dan is ze niet geweest de echte Liefde, maar een surrogaat. Indien de dokter uit ‘les Avariés’ met zekerheid wist dàt de patiënte in 4 j. tijds beter zou zijn, dàn, in dit geval zou de liefhebbende man geduld oefenen ‘uit liefde’. Waar hij dat niet deed, biedt de auteur ons aan een surrogaat en geen echte waar; want ik geloof, dat er au fond niets pudieker is dan de echte intrinsieke harte-neiging.

H. VAN ROGGEN - BLOMHERT.