De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Ter bespreking toegezonden.

Achter de Wereld, door Jeanne Reijneke van Stuwe, (2 dln.). (Uitgever L.J. Veen, Amsterdam). - Deze roman is een der vervolgen van Huize ter Aar; kan echter ook afzonderlijk worden gelezen. - Ik hoop hem nog uitvoeriger te behandelen later, wil echter reeds nu er dit van zeggen, dat hij niet de minste is onder zijn broeders wat betreft de vele geestes-producten van deze al te vruchtbare schrijfster. - Zij is van de iemand, die zij eenmaal was in de literatuur, neergedaald op het standpunt roman-fabrikante, en, lang niet alle hare fabricaten kan men first-rate noemen; aan den anderen kant

[p. 599]

echter valt het ook niet te ontkennen, dat zij zich gunstig onderscheidt van heel velen harer kunstbroeders en -zusters in den lande, door haar objectiviteit van ‘vertellen’ kunnen en haar eenvoudigen, zich vrij-van-alle-aanstellerij van woordkunst houdenden stijl, twee eigenschappen, waardoor zij zich voor de soort gewone-verhaal-lezers, die zij tegen woordig heeft als bewonderaars, leesgezelschap-publiek dat verlangt zich met een boek aangenaam bezig te houden zonder meer, door een spannend vertelseltje, heel wat aantrekkelijkheid bezit over het algemeen. - Haar nieuwste methode om hun hersenen elke inspanning te besparen, door voorin een lijstje te zetten van de personen, van hun leeftijd, karakter, verhouding tot elkaar, etc., maakt daarenboven, dat ook de meest zwakhoofdige nog wel in staat is in de geschiedenis van deze twee deelen zich een weg zich te vinden. - - De inhoud is de vrije-liefde-verhouding van Amelie Berghem en Willem van Ensschot, zeer levenswaar geteekend, juist zooals het nu eenmaal is in de maatschappij; daarom voornamelijk beveel ik dezen roman heethoofdige juffers, door Lilia van mevrouw Goekoop op een dwaalspoor gebracht, ter waarschuwing en overdenking aan, en om dit speciale punt juist hoop ik dan ook nog nader terug te komen. -

Smeder en Zn. Roman van Henri van Wermeskerken. (Uitgave van Van Holkema en Warendorf, Amsterdam). - Van stijl en van inelkaar-zetting is deze roman een vooruitgang op zijn voorgangers, vooral op: Het wondere Geluk. Wat den inhoud aangaat, reeds de titel toont hoezeer nog steeds gespeculeerd wordt, door Henri van Wermeskerken, op een verleden van particulieren aard, daar immers het ‘vervolg op Jong Hollandsch Binnenhuisje’ heette: Leo Smeder, terwijl nu Smeder en Zn. een nieuw vervolg dáárop weer is. Op dien inhoud hoop ik nog nader terug te komen. -

Parelen (verzameling van gedachten uit de werken van Ellen Keij, verzameld door mevrouw Logeman van der Willigen). (Uitgever A.W. Sijthoff, Leiden). - Een geschikt cadeau voor hen die Ellen Keij's denkbeelden hoog-stellen, of die er in beknopten vorm mee wenschen kennis te maken. Ik haal o.a. aan:

‘De vrouwenbeweging heeft de groote fout begaan het gewicht hoofdzakelijk te hechten aan den arbeid der vrouw, niet aan haar arbeidsveld.’

Dit is zéér wáár gezegd en zeer juist gezien.

Elders op een ander gebied:

‘De stijl vertegenwoordigt de persoonlijkheid, want de stijl is een intensief middel tot mededeeling van hetgeen er in ons omgaat. De stijl - in mijn daden zoowel als in mijn woorden - is een andere benaming voor moed. Zoolang de vrouw terugschrikt voor het krachtige desnoods ruwe woord, voor de persoonlijke belijdenis, voor het naakt model - - - zoo lang blijft zij een echo en geen stem.’ -

Dit is mij uit het hart geschreven, een belijdenis van moed, die men bij eene vrouw zelden of nooit vindt. Ik-persoonlijk heb met de daad sinds lang bewezen, hoe ik er juist zoo over denk, en hoe ook ik overtuigd ben, dat men met een zoetsappig water- en melkstijltje, bang om zich aan koud water te branden, nimmer iets bereikt waar het ernstige vraagstukken geldt. - Ellen Keij, ik heb het reeds meermalen geconstateerd, is, bij alle verschil tusschen haar en mij, toch in veel opzichten mijn geestverwante; deze mij tot hiertoe geheel onbekende uiting van haar levert daarvan weer een bewijs. -

De Strijder (treurspel van een eenvoudig leven), door Marie Corelli. (Uitgever L.J. Veen, Amsterdam). - Door plaatsgebrek acht ik de bespreking van een vertaald boek, door een zoo overbekende schrijfster als Marie Corelli, niet wenschelijk. Zij is veelgeliefd bij het groote publiek, zoodat men haar gáárne leest ten onzent, vertaald en onvertaald; die eerste categorie van lezers, die tot vertalingen haar toevlucht neemt, heeft hier voor heel weinig geld een heel dik boek, keurig uitgegeven, een boeiende lectuur voor dagen en weken achtereen. -

Een Gracht-Idylle (Amsterdamsche comedie door W.A. Paap). (Uitgevers-Maatschappij Vivat, Amsterdam). - Paap geeselt hier Amsterdamsche toestanden en Amsterdamsche menschen; als stuk is zijn comedie zwak, als typeering van Amsterdammers niet kwaad, dikwijls scherp. -

Bansai, Het Gele Gevaar (uit het Duitsch). (Uitgevers Bruna en Zn., Utrecht). - Een zeer boeiend en zeer actueel werk, dat niet alleen onderhoudt, maar ook léért den lezer. -

Mijn groote dochter door Carl Ewald, uit het Deensch door B. Bakker. (Uitgave M. Hols, den Haag). - Dit boekje, van denzelfden modernen opvoedkundige, die schreef Mijn kleine Jongen, werpt een hoogst interessant en nieuw licht op de eeuwige questie: de vrouwenquestie, een licht dat getuigt hoe de schrijver heeft ingeblikt in het diepste waarom

[p. 600]

het bij ons vrouwen altijd gaat, en daardoor helder ziet dat, en de afgetreden wegen van ‘arbeid’, en die van ‘idealen’, nimmer iets anders zullen of kunnen zijn dan surrogaat. Diezelfde onafhankelijkheid van oordeel, die voorzat bij Mijn kleine Jongen, die den schrijver zijn eigen meening steeds deed hebben, zijn eigen onafhankelijk oordeel deed uitspreken, kenmerkt in nog veel sterkere mate: Mijn groote dochter. Daarom zullen ook slechts weinig ouders het met hem eens zijn, nog minderen, denk ik, hem begrijpen. Zijn boek moet men dan ook m.i. beschouwen als een ideaal-opvatting, strijdig met de uitvoerbare werkelijkheid - een juweeltje echter is het. -

Brieven uit den vreemde door C. de Jong, arts te Koudum. (Leeuwarden, Meijer en Schaafsma). - Een dun boekje, uitgegeven tot een liefdadig doel, en dat ik dus niet beoordeel; het bevat in brievenstijl een zakelijk verslagje van een reis met de W.-I. mail. -

Schooljongens Lief en Leed door E. Molt. (Uitgever K.A. Idema, Medemblik). - Gelijk de titel aanduidt is dit een jongensboek, - dat ik uit plaatsgebrek hier niet uitvoerig bespreek. -

Brochures, blaadjes, enz., met de enkele aankondiging waarvan wij uit plaatsgebrek moeten volstaan, zijn:

Bijgeloof uit alle tijden IV en V door F.S. Knipscheer, brochuren-reeks, uitgegeven bij de Hollandia-drukkerij te Baarn. - De titels dezer nummers zijn: Demonen, en: Verhalen uit de betooverde Wereld (per nommer 50 ct.). -

Wereldgeschiedenis afl. II door H.F. Helmolt (onder leiding van Prof. Dr Kern). Uitgevers-Maatschappij Vivat, Amsterdam, prijs 50 ct. -

Het huis Oud en Nieuw, maandelijksch prentenboek, gewijd aan huisinrichting, bouw en sierkunst. Uitgave van Ed. Cuypers, architect, Amsterdam, per aflevering f1.50. -

Liederen en Balladen voor een zangstem met klavierbegeleiding door A.H. Amorij (muziek) Uitgave van Gebr. Wagenaar, Arnhem, prijs? -

Ons Werk in het Donkerst den Haag, uitgegeven door den Vrouwenbond tot verhooging van het zedelijk bewustzijn - afd. den Haag - Scheveningen, prijs 10 ct. -

Theologische revue, algemeen chr. maandblad, abonnement per jaar 60 ct. -

Catalogus van boeken, prachtwerken, etc. der Amsterdamsche boekhandel. -

Doopsgezind Jaarboekje voor 1909, uitgave van C. Hansma te Assen, prijs 25 ct. -

Schidlofs Taal-methode-praxis voor zelf-onderricht van vreemde talen, uitgever H. Meulenhoff, Amsterdam, 1ste aflevering - compleet in 10 afl. à 30 ct. -

Eenzaamheid, verzonden door het Bestuur der Vereeniging: Bond van Slecht hoorenden te Amsterdam - Inlichtingen te verkrijgen bij den heer J. Lucas, 13 Banstraat, Amsterdam. -

De Boekzaal, algemeen maandschrift voor Boek- en Bibliotheek-wezen, uitgave van Ploegsma te Zwolle, per nommer 35 ct. -

Muzikaal Woordenboek, bewerkt door J. Hartog, uitgevers Blom en Olivierse te Culemborg, prijs f 1.90. -

Nieuw Licht: Is godsdiensttwijfel nog noodig door N.D. Franken. prijs? uitgever?

De Nieuwe Gids, thans uitgegeven bij de uitgevers Luctor et Emergo, den Haag, per aflevering f 1.50. -

Lotus-serie no. 8 en no. 9 door Een leerling, titels: Dwaalwegen en: Een Universeele Wet. (Uitgave Hollandia-drukkerij, Baarn), prijs per nommer 40 ct. -

De Tentoonstellings-courant, wekelijksch tijdschrift, gewijd aan tentoonstellingsbelangen, per nummer 20 ct. - (Regentesselaan 22, den Haag). -

Flandria's Novellen-bibliotheek: De Koorknaap, door Omez Wattez. (Gent, drukkerij Plantijn), f 2.50 in abonnement van 1 nommer per maand. -

De Volks- en Kinderbibliotheek van Nellie (voor kinderen van 12 jaar en ouder). Uitgave van Masereew en Bouten, Rotterdam, prijs 40 ct. per nommer.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN