Brief uit Transvaal.
Het kerkplein te Pretoria is groot. Vroeger kwam dat niet zoo uit, toen stond er in het midden nog de oude Hollandsche Kerk. Mooi stond die kerk daar niet, maar toch was het wel eigenaardig, dat gebouw daar op het voornaamste punt van het dorp. 't Was als het ware een boerenmonument.
- Die kerk nu moest weg, dat plan bestond reeds lang, al tijdens de boerenregeering. Natuurlijk dat later een van de eerste Engelsche maatregelen het omwerpen van de Hervormde kerk betrof. 't Is nu al jaren geleden, dat onze kerk op het Kerkplein afgebroken werd, maar toch, hoe duidelijk staan ons die dagen nog voor den geest. Toen toch zouden onze nieuw-aangestelde Engelsche ingenieurs een blijk geven van hunne kundigheden. Een kerk afbreken, nu ja, niets bijzonders, dachten wij, dat is wel eens meer gebeurd. ‘Wel wat bijzonders’, zeiden de ingenieurs ‘wij maken er een extra gebeurtenis van, wij breken den toren niet af, wij laten hem omvertrekken door onze voortreffelijke straatlocomotief’. De locomotief begon haar werk en wel op deze wijze: Van de locomotief naar de torentop werd een ketting gespannen, de locomotief werd in werking gesteld, rolde vooruit, de torentop bleef kalm staan en de ketting brak. Groote pret op het plein. Vernieuwde pogingen. De toren stond pal, ook de ketting hield zich deze keer goed, maar nu kwam de locomotief op zijn voorste wielen te staan en de achterste wielen in de lucht. Banken, kantoren en winkels, alles was leeggeloopen en op het Kerkplein heerschte een echt ongezochte gezelligheid.
De kerk is nu evenwel weg, ik weet niet met of zonder hulp van de locomotief, maar weg is hij en nu hebben we een fontein ‘met vier stralen.’ Die stralen zijn zoo dik, dat een huisboy van ongeduld zou trappelen als een emmer met zoo'n straaltje vol moest loopen. En een huisboy trappelt niet spoedig van ongeduld, alles gaat hem veelal gauw genoeg. Die waterstraaltjes komen uit de bekken van vier leeuwen en ik geloof, dat die fontein van boven uit ook nog straaltjes water kan werpen, maar dat gebeurt alleen bij feestelijke gelegenheden, bijv. bij parade's en dan sta ik zoover van de fontein, dat de waterstralen vervagen.
Dus de fontein is het middelpunt van ons groot Kerkplein, dat omringd wordt door Gouvernementsgebouw, Paleis van Justitie, Postkantoor, verder gebouwen van banken en andere groote bezigheden. Nu is ons Kerkplein erg ongezellig, zoo kaal en warm, maar toch, één plekje is er, dat er 's zomers wel leuk uitziet. Dan staat de groote eik in blad en dan kan het gebeuren, dat op een warmen zomerdag een dorstig mensch zijn schreden naar die eik richt, onder zijn takken doorloopt, de bar binnenstapt en zich te goed doet aan een frisch potje bier. Is het nu evenwel 's avonds acht uur, dan laat zoo'n persoon de bar rechts liggen en gaat, vergezeld van zijn dame een nauw, onaanzienlijk gangetje door, daar stapt hij een wijde deur in en hij bevindt zich in het President Theater. President Theater is het in den mond van Afrikaner en Hollander, de eigenaar herdoopte het na de vrede in Empress Theater.
Vroeger vonden wij dat President Theater erg mooi, maar of de smaak verfijnd, of dat de eigenaar eens alles moest laten opknappen, het gebouw wordt niet geschikt meer geacht voor iets werkelijk goeds. Noodzaakt een vereeniging zijn leden er toch heen te gaan, dan zijn de dames verplicht donkere rokken aan te doen voor de stof en schoenen met dikke zolen voor de koude voeten.
Maar nu is er nog een rede mogelijk, waarom het oude Theatertje niet voldoet. We hebben n.m. een mooi, nieuw Opera-House gekregen en als men daar geweest is, is de smaak voor goed bedorven. De fauteuilles bijv. zijn er zoo mooi, dat een toilet er veel netter in uitkomt. Vroeger schreef ik, dat Vorstenschool opgevoerd zou worden. Nu dat is gebeurd en wel in dat bewuste Opera-House. 't Is wonderlijk, maar waar. Vorstenschool, ofschoon voor een groot deel in handen van amateurs, is goed geslaagd. De hoofdrol Louise, eigenlijk de rol, waar alles op aankomt, werd vervuld door Truus Post, die met Arbous uit Holland hierheen kwam, om voordrachtavonden te geven.
Actie en spel van Truus werden bewonderd, toilet niet. Hoe het mogelijk is, dat een actrice naar het buitenland gaat, zonder eenig toilet te kunnen maken! Waren er nog maar pogingen geweest, maar neen, heel eigendunkelijk kwam mej. Post in de eerste acte op in bruine, oude rok en dito zijden blouse. Later werd dit herschapen in wandelkostuum door bijvoeging van een klein, wittig hoedje en een kanten gevalletje over de schouders. Gelukkig kwam er in een volgende acte een eenigszins toonbaar toilet voor den dag, een zwart fluweel prinsessen.
Arbous had de ondankbare rol van koning en daar hij niet rolvast was, bracht hij er niet veel van terecht. Op uitzondering van de koningin-moeder, die heel slecht was, waren de amateurs goed.
Multatuli geeft toch wel een erg herscheppingsgevoel, tenminste als men aanhoudend luistert. Truus Post heeft zóó duidelijk gesproken, dat iemand, die na twintig keer?
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd