De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Kunsten en Wetenschappen.
Nyonsch porselein.

Concurrentiegeest en zucht tot navolging hebben ook hun goede zijde. Voor de Keramische kunst kunnen we dit al dadelijk aantoonen. Japan en China deden het Delftsch ontstaan. Sèvres en Meissen schonken, om zoo te zeggen, het levenslicht aan het Haagsch, het Amstel-Loosdrechtsch, het Nyonsch (Zwitserland).

We noemen maar drie soorten, hoewel er minstens een twaalftal zijn aan te wijzen, welke alle, ongeveer in hetzelfde tijdvak uit concurrentie en zucht tot navolging ontstonden, en langer of korter tijd naast elkander voortleefden.

Het porselein van Nyon is wel het minst bekend, en komt op de veilingen in ons land weinig voor, en is bij de Nederlandsche antiquariussen iets zeldzaams.

Toch bestaat er nog genoeg van, en indien we weten, dat Aloys de Molin, Directeur van het Waadlandsche Museum een werk het licht deed zien, bevattende o.m. 10 gekleurde platen en 38 afbeeldingen in den tekst, dan zal het ons duidelijk zijn, dat er nog wel een beetje Nyonsch porselein bewaard is gebleven.

Deze kunstindustrie in 1781 aan het meer van Genève ontstaan, leefde aldaar voort tot 1813. Jacob Dortu en Ferdinand Muller, beide uitstekende Keramisten uit de Pruisische

[p. 143]

school, zagen met technischen blik in den aardbodem van Eysins en Arzier een uitstekende grondstof, welke, vermengd met het kiezelachtige zand van het naburige Savoye, kon voldoen aan alle vereischten om uitstekend porselein te produceeren.

De beide mannen zochten en vonden hunne voorbeelden te Meissen, Berlijn, Furstenberg, Luneville, Niderviller, maar evenzeer drongen zij ook door in de geheimen en technische trucs der Fransche Keramisten, zooals van Sèvres en Clignancourt.

Zij, zoowel als de kunstenaars, door wie zij zich deden omringen, namen het goede waar zij het vonden; zij wisten echter bij hun navolgen ook te scheppen en brachten smaakvolle afwijkingen voort, waardoor zij dikwerf hunne modellen overtroffen door fijnheid van afwerking en smaakvollen vorm.

Zooals het de familie Lyncher in Den Haag ging, zoo ging het zoovelen en zoo ging het ook Dortu en Muller. Het geld dat zij hadden verdiend komt nu in handen der toevallige bezitters, of in die der antiquariussen, die het voor een prikje in handen krijgen.

Vraag maar eens wat de Ermitage (Museum) te St. Petersburg voor haar Nyonsche porseleinverzameling betaald zal hebben.

De oorspronkelijke artisten bleven arm; de nazaat profiteerde van hun kunstwerk. Dit schijnt een onverbiddelijke wereld wet te zijn, welke doet twijfelen aan eene Godsbestiering. De intillegentie wordt niet op tijd geëerd; de domme mensch plukt er de vruchten van.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Oud-Gemeente-archivaris.

Den Haag.