De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

‘Chic.’ - Wel neen, ik neem U Uw openhartige vraag niets kwalijk. En ik wil er U gaarne op antwoorden, hetzelfde trouwens wat ik reeds zoo dikwijls zeg, dat volstrekt niet elk artikel, in de Lelie opgenomen, mijn persoonlijke sympathie heeft, regel voor regel. - Integendeel, heel dikwijls verschijnen er hoofdartikels of andere beschouwingen, speciaal o.a. die met modern-godsdienstigen tint, om maar één voorbeeld te noemen, zooals die vroeger van dominee Ternooy Apel of ook weleens van K., welke ik geenzins beaam. - Het standpunt echter dat ik innam toen ik de redactie aanvaarde: zelve heel beslist mijn opinie zeggen maar óók aan anderen zooveel mogelijk onbeperkte vrijheid laten wat de hunne aangaat, brengt mee dat ik gedurig in de Lelie plaatsruimte verleen aan denkbeelden en opvattingen van anderen, welke geenzins de mijne zijn. -

Zoo is het ook met die toilet-artikelen van baronesse Staffe, door mevr. de Graaft - van Cappelle vrij-vertaald. Ik geloof zeer zeker dat ‘une femme chic’ inderdaad om die rol van ‘chic’ in de wereld te spelen moet beantwoorden aan de door de fransche dame gegeven voorschriften. Iets anders echter is het of ik-voor-mij-persoonlijk zoo'n ‘femme-chic’ zou wenschen te zijn. Geenzins ‘Eines schickt sich nicht für Allen’. Er valt uit de verschillende raadgevingen hier bijeengegaard zonder twijfel heel veel goeds te leeren, daarom verleende de toilet-redactrice ook gaarne gastvrijheid aan die artikelen-reeks, maar ik-persoonlijk ben het er volstrekt niet in alles mede ééns. Integendeel. Ziedaar een openhartig antwoord op Uw openhartige vraag. - De moed tot ‘verder vragen’ zal U nu, hoop ik, komen in een volgenden brief, door dit mijn, gelijk gij ziet, heel bereidwillig-gegeven antwoord. -

Felix II. - Van U twee brieven. In nommer I heldert gij op wat gij bedoelt in zake het vrouwenkiesrecht. Uw argument, als zoude de vrouw, omdat zij deelt in de voorrechten welke haar worden verschaft door de nuttige instellingen die men betaalt met de belastingen, dus om die reden er in moeten mede betalen, zonder dat dit haar aanspraak zou geven op kiesrecht, kan ik niet deelen. Immers de meerdere of mindere nuttigheid dier instellingen zal de vrouw menig maal betwisten, en toch moet zij er toe bijdragen uit háár zak ze in stand te houden, staat machteloos tegenover het gebruik dat elke regeering, elke gemeenteraad wil maken van het geïnde geld, zonder dat het haar ooit vergund is mede te spreken hoe zij 't zou willen besteden. M.i. van tweeën een, of geef haar, als gij haar laat mede-betalen ook recht tot mede-spreken erover hoe het geld zal worden besteed, of, wilt gij dat niet, en houdt gij haar onmondig, zoodat alleen de mannen de wetten hebben te maken, dan moogt gij ook niet van haar verlangen dat zij, ondanks die onmondigheid, toch evenveel bijdraagt in die belastingen als haar mondigen buurman, enz. - Gij weet, maar ten behoeve van andere lezers zij het hier nog eens herhaald, ik-persoonlijk ben niet vóór vrouwenkiesrecht, omdat ik geloof, dat men daardoor de bestemming der vrouw nog meer gaat verkrachten dan reeds nu het geval is. Maar uit een rechtvaardigheids -oogpunt vind ik, dat zij, die het onder de bestaande omstandigheden eischen, als zoodanig in haar recht zijn. -

Gij schrijft dat mijn artikel over De Eeuw van het kind zeer Uw sympathie had. - Meerderen schreven mij hetzelfde. Is het ook niet lachwekkend en droevig tegelijk te zien, hoe er juist in onze dagen wordt geschermd met de behoeften van het kind en de eischen van het kind en de plichten van het kind, alles terwijl zij, die het daarover zoo druk hebben, hun thuis, dat toch het middelpunt is waar het kind groot wordt (althans zoo behóórde het te zijn) verwaarloozen om al speechende en vergaderende de arme kleine kleuters over te laten aan min, verpleegster, kinderjuffrouw, gouvernante, of ook wel, als de beurs zulk een royale leefwijze niet toelaat, aan een slonzige meid-alleen of een onbeschaafd kinderwicht van zestien jaar hoogstens. - -

[p. 144]

De volwassenen heden ten dage vergeten daarenboven een groot ding, en dat is dat men door zoo veel te peuteren aan, te wroeten in, te polijsten over een kinderzieltje, het blanke-onschuldige-teere, dat het kind-zijn is, ontheiligt en bederft en verontreinigt, totdat dat heel fijne waas, dat ligt als ongerepte morgenstond over een pas-beginnend leventje, is weggeveegd en weggewasschen met een hard-handigen, hygiënischen reform-schoteldoek, die misschien ontzettend nieuwerwetsch-verstandig en degelijk moge zijn, maar ongelukkigerwijze het nadeel heeft van alle poëzie, alle liefelijkheid, allen eenvoud, alle aanvalligheid, al dat intieme-naieve in een woord dat het kind kind maakt, te vernielen door zijn lompe groote-menschen-aanraking.

De rest van dien brief nommer I laat ik maar rusten om U niet te verraden.

- In den tweeden zie ik dat mijn dagboek-beschouwingen U interesseeren, en ook dat gij mijn ongehuwd-blijven betreurt. - Wel, gij weet hoe ik op dat punt denk. Ik geloof dat huwen en kinderen krijgen ligt in de bestemming der vrouw, is hare roeping, het doel van haar zoo geschapen-zijn. Maar er zijn op elken regel uitzonderingen, door welke omstandigheden dan ook, en het dwaze en domme is juist dat zij, die, als ik, niet huwen, dan de massa gaan toeroepen: Zie je wel, ik ben de regel, volg mij na, ik heb 't eigenlijk bij 't rechte eind. - Dezen belachelijken weg zal ik nooit inslaan. Ik ben ongehuwd gebleven om redenen die mij-alleen aangaan, maar ik zal steeds, in het algemeen genomen, ‘de’ vrouw aanraden ‘het’ huwelijk, omdat het is haar reden van er te zijn in de schepping. En een groote fout is dan ook m.i. in de hedendaagsche redeneeringen, dat men van lieverlede in het huwelijk is gaan zien een enkel pretje om het maar zoo eens uit te drukken voor de vrouw, een zuiver genoegen, ook in lichamelijken zin. - M.i. is het kinderen-ter-wereld brengen veel-meer een plicht der vrouw, waaraan zij zich niet mag onttrekken, hare vruchtbaarheid is haar eer en haar kroon. En daarom mag zij niet maar enkel zien in het huwelijk een bevrediging van haar zinnen, maar in de eerste plaats een plicht aan de geheele maatschappij, aan de toekomst. Uit dat oogpunt vind ik de in vroegere eeuwen, vooral in Frankrijk, gebruikelijke manier van heele jonge meisjes op haar veertiende jaar of nog jonger reeds te bestemmen voor dezen of genen, in karakter enz, bij haar passenden man nog zoo kwaad niet. Zij werd daardoor opgevoed in het denkbeeld, dat het haar plicht was in dat huwelijk haar geluk te vinden; zij leerde van het begin af in dien man zien háár toekomst, aan wien zij plichten had te vervullen. Ook was er in dien tijd veel minder huwelijks-ellende en veel minder zichzelve ‘onbegrepen’ voelen dan heden ten dage. Wij, opgevoed in vrijheid van keuze en in bandeloosheid van ideeën sinds alle godsdienst is afgeschaft, kunnen ons zulk een ‘dwang’ niet anders denken dan vreeselijk, maar die meisjes wisten niet anders of het hoorde zoo, en ik geloof stellig dat dit ten slotte en voor haar zelve en voor hare gezinnen en voor de maatschappij betere resultaten opleverde, dan het tegenwoordige systeem, waarvan de vrouwenquestie met al hare ellenden van niet-meer-trouwen-willen van weerszijden, van echtscheidingen links en rechts, van hard voor haar brood-werkende eenzame vrouwen, van zich verongelijktvoelende oude-juffers, enz., enz., het direct gevolg is geworden ten slotte.

- Neen, ik geloof niet aan een waarachtige christelijke staatkunde, in de praktijk. In beginsel zijn de theorieën heel mooi, maar in de praktijk toonen de leiders steeds, dat het hun te doen is niet om Christus eer, maar om de eigene. - Natuurlijk spreek ik niet van ieder hunner individueel; het spreekt van zelf dat er ook onder de aan politiek-doende-christenen oprechte geloovigen zijn, wier bedoeling is van zuiveren aard, maar, juist omdat men niet kan regeeren door zulke enkelen, en natuurlijk rekening heeft te houden met het geheel waaruit de regeering is samengesteld, ministers, Kamers, enz., krijgt men altijd denzelfden toestand van elke vereeniging, elk genootschap, elk bestuur, dat ten slotte de meerderheid, het slechte, het egoïste element zegeviert over de kleine minderheid van eerlijke lui. - Ik voel uit dat oogpunt veel voor een republiek, omdat men dan ten minste door de volkskeuze de kans heeft dat de oppermacht berust bij een nobel, hoogstaand mensch. Mac-Kinley b.v. schijnt zoo iemand te zijn geweest; en zoo zijn er meerdere voorbeelden aan te halen, terwijl ik in onze eigen geschiedenis altijd met groote voorliefde denk aan den raadpensionaris De Wit, of aan Oldenbarnevelt. Dat waren mannen uit-een-stuk, en christenen óók in het dagelijksche leven.

Wat ten slotte het portret van mij aangaat, de uitgever wil den lezers een aanbieden, dat ik nog moet laten maken, zoodat gij dan mijn uiterlijk bezit precies zooals ik op dat oogenblik ben. - Recht vriendelijke groeten.

Mevr. J. van M. - Uw vriendelijke brief wacht nog op beantwoording. - Over Uw poes hebt U mij reeds vroeger geschreven, op zoo'n sympathieke wijze, dat ik haar bestaan niet weer vergeet. Inderdaad betwijfel ik of onze honden zich met haar verdragen zouden, onze Benjamin is de zachtheid-zelve, maar Frits staat nog al op zijn rechten. - Neen, wij nemen hen steeds mede, overal heen. - Ja, gelooft U niet, dat Uw man daar toch wel gelijk aan kan hebben, dat U niet te véél moogt beginnen tegelijk, hoe goed U 't ook meent met dat te logeeren-vragen van minder-bevoorrechten, wanneer Uwe gezondheid daar niet tegen is bestand. Ik denk altijd dat wij-vrouwen, vooral in den tegenwoordigen tijd, die neiging wel wat in ons hebben om ons zelve te overschatten wat onze krachten aangaat, en verplicht te rekenen tot het brengen van offers daardoor in onze gezondheid, waarvan dan toch ten slotte onze omgeving het slachtoffer wordt. -

Wat U schrijft omtrent de gesprekken van de menschen over elkaar en achter elkaars rug om, beaam ik zoo volkomen. Dat is voor mij ook een reden waarom ik conversatie en visites zoo onbevredigend vind. Er zijn toch maar enkelen in ons leven aan wien wij ons geven, open en zonder voorbehoud, en die ons van hunnen kant ook zoo behandelen. Wat heeft men dan eigenlijk aan de overigen, met wien men oppervlakkig heen-zeurt, of wier kwaadsprekendheden, nieuwtjes, wat het zij, men geduldig en beleefd moet slikken.? Het leven is er te kort voor zichzelf zoo te kwellen, vind ik met onnoodigen ‘gezelligen’ omgang.

Dat ik echter nooit ‘liefdeloos’ denk over een ander, zooals U doet, zou ik U niet durven nazeggen. Als ik om me heen zie hoe wreed, hoe gemeen, hoe valsch, hoe hebzuchtig, zoo heel veel menschen handelen, dan is het mij absoluut onmogelijk een zacht oordeel over hen te vellen. Integendeel. En ik voor mij kan ook niet inzien, dat wij daartoe verplicht zijn. Valsch is valsch, en gierig is gierig, en hebzuchtig is hebzuchtig, en wreed is wreed; waarom moet ik daarover heenvegen met een alles willen goedpraten.?

De vorige brief, dien U mij zondt, handelde geheel over het spiritisme. U leest het Toekomstig leven zeker ook? In een der laatste nommers daarvan trof mij zeer de seance door mevr. van Rees - Nauta Lemke beschreven, minder om het daargebeurde dan wel om haar eigen woorden, dat zij er door een ‘grondje’ meende te kunnen geven aan zoekenden. Ik ook zou zulk een grondje graag genoeg vinden, op dat gebied van spiritisme namelijk, niet echter door beschouwingen maar door zien. - U zijt nu zeker weer terug in V.? - Vriendelijk gegroet. -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

G. - Hartelijk dank voor het lieve portretje, en voor de kaart.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.