De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Varia.

Opgedragen in het bijzonder aan mejuffrouw Kuyper, dochter van ds: Abraham Kuyper, en in het algemeen aan alle protestanten, die den R.K. verwijten dat zij in vroegere eeuwen met den brandstapel werkten. -

Mej: Kuyper heeft een boek geschreven over hare reis naar Amerika, hetwelk ik hier nog nader hoop te bespreken, niet omdat het zoo interessant is, o neen, het is dor en vervelend in hooge mate, maar omdat het overloopt van calvinistischen hoogmoed en calvinistische eigengerechtigheid, gelijk ik reeds onlangs (zie Lelie van 6 Mei jl.) met een enkel woord aan toonde.

Wij vernemen in dit boek op blz. 417 uitdrukkelijk gezegd, hoe mej. Kuyper, wanneer men haar naar hare beginselen vroeg, steeds

[p. 62]

zorg droeg mee te deelen, dat die ‘calvinistisch’ zijn. -

Wel wordt met groote duidelijkheid in den Bijbel, - aangenomen door ds: Kuyper en zijn volgelingen als Gods Woord, als Gods voorschrift in alles - gewaarschuwd, dat wij ons niet mogen noemen naar anderen dan Christus:

‘Want, als de een zegt: Ik ben van Paulus, en een ander: Ik ben van Apollos, zijt gij dan niet vleeschelijk?- ... Wie
is dan Paulus, en wie is Apollos anders dan dienaars.... Paulus heeft geplant, Apollos heeft natgemaakt, maar God heeft den wasdom gegeven.
Zoo is dan noch hij die plant iets, noch hij die nat maakt, maar God die den wasdom geeft.’
(Zie 1 Cor: hoofdstuk III).

Mej: Kuyper echter schijnt dien tekst niet te kennen¹⁾, ondanks hare bijbelvastheid en hare schriftgeleerdheid. Zij noemt zich naar nog heel wat minders dan een Paulus of een Apollos, de martelaren der Chr: Kerk, voor wier eerbied-afdwingende levens wij allen ons buigen moeten in een gevoel van minderheid. -

Mej: Kuyper stelt er prijs op het te woord en te schrift den volke bij te brengen, dat zij zich noemt naar Calvijn, naar den man, die in eigen persoon den brandstapel bewaakte van Michel Servet, opdat deze toch vooral zou zijn samengesteld uit groen hout, dat langer brandt, en dus de marteling langer doet duren²⁾

Wie Michel Servet was? Lang genoeg hebben de Calvinisten getracht dat schanddaal-proces³⁾ achterbaks te houden, maar niet voor niet staat in datzelfde hoofdstuk van den Bijbel 1 Cor: III nog een andere tekst ook, die hier wèl van toepassing is:

‘Eens iegelijks werk zal openbaar worden, want de dag zal het verklaren.’ -

Ook het werk van Calvijn, den grooten Calvijn aan zijn ongelukkig slachtoffer Michel Servet is openbaar geworden. En lang sinds kunnen ook zijn trouwe aanhangers de wáárheid niet meer verbloemen, dat Michel Servet een hoogst onschuldig man was, die, in hoofdzaak volkomen bijbel-geloovig, het alleen waagde in eenige ondergeschikte punten te verschillen van meening van den toenmaals in Genève oppermachtig-heerschenden Calvijn, reden waarom deze hem in de gevangenis liet werpen tegen alle recht en billijkheid in, en den onderdanigen raad van Genève dwong hem tot den brandstapel te veroordeelen. Thans óók weten wij, de processtukken wijzen het uit, dat Servet gedurende dit gevangenisverblijf, op bevel van den christen (?) Calvijn, werd behandeld met de onmenschelijkste gestrengheid, dat hem schoon ondergoed werd geweigerd, dat voedsel hem ontbrak, dat ongedierte hem opvrat, en eindelijk dat Calvijn-zelf in hoogst-eigen persoon den brandstapel ging onderzoeken, of het hout wel behoorlijk groen was en dus wel behoorlijk lang zou branden....

En naar zulk een man noemen zich, onder den invloed van dr: Abraham Kuyper, nog heden ten dage duizenden en duizenden in ons land, met vergeten en geringschatten van de hierboven door mij-aangehaalde Paulus-woorden in 1 Cor. III - -

Mej: Kuyper is er zoo tuk op het in haar boek, met echt-Kuyperiaansche ijdelheid, telkens te berde te brengen, dat zij overal op haar Amerikaansche reis ‘sporen ontdekte van haars vaders invloed’. Aan mij-óók kan zij sporen ontdekken van dien invloed, als het haar interesseert. Maar in omgekeerden zin. Want mij heeft - gode zij dank - zijn Standaard en Heraut-literatuur geleerd: het diepgaand, het onmetelijk verschil tusschen een Calvinist-Kuyperiaan en een Christen. - Voor een Christen heb ik eerbied, of hij protestant is of Roomsch-Katholiek doet er niet toe. Een Calvinist-Kuyperiaan echter is: of zelf een politieke drijver, of een stuk van de kudde die zich láát drijven door Kuyper. Met Christen-zijn heeft dat politieke gedoe niets gemeen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

1) Of niet te willen kennen (?).

2) Deze bijzonderheden ontleen ik aan de rede, gehouden bij de onthulling van het standbeeld voor Servet in Parijs.

3) Zie o.a.: Der Neue Pitaval.