De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

IJsgang te Archangel.
door Maria Petrovna.

7 Mei 1908.

Ijsgang! Tooverwoord, vreugdekreet, begin van een nieuwe periode in deze stad van het Noorden!

Maanden en maanden ligt daar de machtige Dwina in starre verstijving binnen haar oevers, die zich hier en daar aan den horizon verliezen; als in het sprookje van Doornroosje schijnen de groote vaartuigen aan hun kettingen ingesluimerd en het beweeglijk vaarwater, dat zoo woelig spoken kan, werd één onafzienbare sneeuwvlakte, waarover zich hier en daar enkele sleden of voetgangers als reuzenspeelgoed voortbewegen.

‘Rust’ was het wachtwoord van den grimmigen wintervorst: alle vervoer te water opgehouden, alle vreemdelingenverkeer tot een minimum teruggebracht.

Maar langzaam aan beginnen de voorteekenen van een ander tijdperk te komen: de zon begint al flink haar kracht te doen gevoelen, de dagen lengen meer en meer, de duizenden kraaien, herauten van den winter, zijn afgereisd. De door de natuur vastgestelde tijd van kentering is aangebroken: zoo tegen het einde van April begint zich aller verwachting te spannen of er ook al berichten van open water uit de omliggende plaatsen komen....

Van hier en daar hoort men al, dat het ijs begint op te breken - totdat eindelijk op de beide torens een driehoekige donkerblauwe vlag wappert, die aangeeft, dat reeds dicht bij de stad beweging wordt waargenomen.

Op het ijs, dat nog ruim 60 cM. dik is,

[p. 54]

beginnen zich al groote plekken water te vertoonen, dat door de stijgende rivier door de spleten naar boven gedrongen wordt; de overtocht naar het station wordt verboden, daar ieder oogenblik het gevaar van doorbraak te duchten is. Daardoor kan dan ook geen postverkeer meer plaats hebben en is Archangel, behalve telegrafisch, geheel van de buitenwereld geïsoleerd!

Dan op eens



komt er beweging in de oppervlakte: van de bovenrivier komt een stroom losgebarsten en drijft zijn schollen huizenhoog aan den oevers op, alsof zij door reuzenhanden tot pyramiden opgestapeld waren. Groote schotsen staan recht overeind als monumenten op die ijsbergen, doorschijnend en van een prachtige diepgroenblauwe kleur; zij schijnen zoo vast en onbeweegelijk - maar straks komt een machtige stroom en voert ze mede, alles vernietigend wat hun vaart zou willen stuiten!

Hoe meer het water opdringt, hoe verder het ijs losbreekt, totdat de blauw en witgeruite vlag op de torenwacht aanheeft. dat het ook voor de stad tot doorbraak gekomen is.

Nog is eerst betrekkelijk weinig beweging; maar opeens is er hoogerop ruimte gekomen en komt de echte ‘ijsgang’ in vliegende vaart aanjagen, alles voor zich uit drijvende in geweldigen gang. Het geheele ijsvlak, overal nu aan schotsen als stukgeslagen, is nu in één voortschietende beweging; gisteren nog maar enkele schollen, die bij het over elkaar schuiven een zacht geluid als van een xylophoon maakten: nu een woeste horde, in wilde woede voortrazend met het geruisch als van een machtigen waterval!

Welk een geweldige kracht, die door niets te stuiten schijnt! Geheele steigers worden in een oogwenk vernietigd, aanlegplaatsen van de palen afgelicht en als lucifers overeind gezet

Wee wat in den weg staat: onherroepelijk wordt het weggemaaid! Alleen het ijs zelf kan den stroom nog stuiten: in het benedengedeelte der rivier hebben zich dammen gevormd door schotsen, die niet op maar onder elkaar zijn geschoven en zoodoende op ondiepe plaatsen op den bodem der rivier vastgeraken. Daar wordt dan soms nog een wijle de doorgang versperd en dan stijgt en stijgt het water, dat geen uitweg vindt en overstroomt de geheele omgeving.

Solombal, de lager gelegen voorstad, loopt nu het eerst gevaar daarvan te lijden te hebben. Dit stadgedeelte is door een arm van de Dwina van de overige stad afgescheiden; 's zomers ligt over dit vrij breede water een schipbrug, die in het najaar wordt weggenomen; dan moet de overtocht per sloep plaats vinden, tot het ijs zich gezet heeft en het vervoer daarover kan plaats hebben. Maar dan komt ook dáár het oogenblik, dat de politie het ijs verbieden moet; alleen voetgangers kunnen nog over een smalle houten brug, waarvan de palen in het ijs bevestigd zijn, den overkant bereiken totdat ook dit gevaarlijk wordt - in Solombal tijdelijk van

[p. 55]

de bovenstad volkomen geïsoleerd is en geduldig moet afwachten tot de overtocht per sloep mogelijk geworden is!

Dit jaar hebben de aan de overzijde gelegen dorpen het meest van overstrooming te lijden, doordat een felle, ijskoude wind het water daarheen opdrijft.

Daardoor blijft op dien oever ook nog veel drijfijs vastzitten, wat weer het onaangename gevolg heeft, dat de boot van het station Isakogorka (het laatste vóór Archangel) niet kan overkomen en wij dus nu al zeven dagen van het postverkeer verstoken zijn!

Het station-Archangel zelf is in dezen tijd onbruikbaar, daar de spoorlijn daar gedeeltelijk overstroomd wordt, reden waarom de

[p. 56]

trein (er komt maar éénmaal daags



een aan) niet verder gaat dan tot Isakogorka, op 10 minuten afstand gelegen. Sommige jaren is het zelfs noodig geweest het station, dat daarvoor ingericht is, tijdelijk af te breken en in veiligheid te brengen!

De reizigers, die juist aankwamen op den dag, dat de overtocht naar de stad om het ijs onmogelijk werd, moeten nu zoolang in hun spoorcoupé bivouakeeren, want een hotel is in Isakogorka niet te vinden en de stations-wachtkamer als algemeene logeerkamer minder aan te bevelen!

Enkele moedigen laten zich voor een flinke som door de reddingboot overzetten; deze sloep is van onderen van een slede voorzien, waardoor zij zoowel door het water als over het ijs kan glijden en is bemand met vijf stoere mannen, van reddingsgordels voorzien.



Maar een gevaarlijk werkje is zulk een overtocht toch altijd; tusschen de schotsen schiet een sterke stroom en het is werkelijk met een zucht van verlichting, dat men de sloep aan de overzijde op den oever ziet trekken, wanneer men met gespannen aandacht deze worsteling met de elementen heeft gadegeslagen!

Vele reizigers wachten dan ook liever geduldig af tot de geregelde stoombootdienst naar de overzijde hersteld is, om dan eindelijk het beloofde land, soms dagen lang van verre gezien, te mogen betreden!

Zoo langzamerhand wordt het verkeer op de rivier hersteld; er beginnen al stoombooten van de hooger gelegen dorpen aan te komen en wanneer eindelijk aan den riviermond het ijs in de Witte Zee is uitgedreven, dan zullen ook uit het buitenland de vele stoombooten weer hun jaarlijksch bezoek komen brengen en treedt voor deze omgeving een kort tijdperk van groote bedrijvigheid in. Dan is er geen dag en nacht meer, rusteloos wordt er voortgewerkt; de natuur zelve heeft dit verschil opgeheven, want geheel donker wordt het niet meer en er wordt hier een geconcentreerde werkkracht geuit, die bewonderenswaardig is, om in enkele maanden het geheele export van Archangel te kunnen uitvoeren.