De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer

[p. 494]

gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Aletta van de W. - Wij allemaal, hondenkinderen en Kaatje incluis, danken U zeer voor Uw gelukwenschen. Ik geloof, dat ik niet te veel beweer, als ik zeg, dat die inderdaad ‘blij zijn mij weer in hun midden te hebben’.

C.L. - Ik ben recht blij, dat mijn recommandatie van het hôtel Sonne in Interlaken U zoo beviel; en dat gij mij van daar uit hebt geschreven, om het mij te vertellen, vind ik een recht vriendelijke attentie. In lang hoorde ik niet van U, zoodat die brief mij veel genoegen deed. Uw hondje is in Uw afwezigheid goed bezorgd bij Uw familie, evenals Uw jongens het zijn. - Met honden reizen is heel lastig, dat weet ik uit ondervinding, omdat men hen in hôtels niet alleen kan laten. Het is op reis geoorloofd hen in de coupé mee te nemen tegen betaling, althans in het buitenland, en de onze zijn zóó zoet, dat ze dan niet den minsten last veroorzaken en dadelijk op onzen schoot gaan slapen; maar in de hotels wordt de zaak veel gecompliceerder. Daar mogen ze niet aan de table d'hote komen, op de kamer alleen blijven, zijn zij niet gewoon, etc., etc.! In Frankfort, in het Frankforter-hof, waar een van de bedienden mij heel goed kent, liet ik hen, op een doorreis, eens bij hem eten, terwijl wij in het restaurant zaten. Toen we daaruit terug kwamen, zaten Frits en Benjamin, beide met sombere gezichtjes, naast een heerlijk bord met vleesch en beenen, dat ze niet wilden aanraken, in hun angst dat wij waren weggegaan! - Marie was toen niet bij ons Zij reist met hare honden wel eens vooruit dóór; die twee van haar reizen per hondenmandje, hetgeen echter óók vele bezwaren heeft. Op de stations, vooral in Italië, laten ze den mand weleens staan, soms tot een volgenden trein; en van het losbreken gedurende dereis van Montreux naar Schuls, van een hunner, vertelde ik onlangs in de Lelie. Het arme dier heeft drie dagen gezworven, is uit de Inn opgehaald, waarin hij was gesprongen in zijn angst, en kwam in een jammerlijken staat aan bij ons, - hetgeen nog een wonder was, want wij hadden alle hoop, hem ooit terug te zien reeds opgegeven.

Om nog even op Uw brief terug te komen, 6 francs, voor alles wat gij opnoemt, is, vooral voor Interlaken, niet duur Maar het is een feit dat men in Zwitserland goedkooper kan zijn in hotels en pensions dan bij ons, tengevolge van den enormen reizigerstoevloed. Kom eens bij ons in een Somnerfrische, en vergelijk de paar reizigers daar bij de massa uit alle streken der wereld, die in drie á vier maanden Interlaken en 't heele Berner Oberland rijk maakt. Dat is niet te veel gezegd. Geen enkele Zwitser is arm. Tengevolge van de verdiensten der laatste tientallen jaren behoeft niemand hunner, die niet wil, gebrek te leiden; zóóveel wordt den inwoners ingebracht door de vreemdelingen. - Wanneer men bedenkt hoe weinig speciaal het zéér druk bereisde fransch Zwitserland - dat véél meer achteruit is in comfort dan het Berner Oberland - doet voor de vreemdelingen, dan moet men zich wel eens ergeren dat den Zwitsers het geld zoo gemakkelijk in den zak vloeit. Slecht-onderhouden wegen, publieke tuinen zonder bloemen en met vervelooze banken, volslagen gebrek aan politietoezicht, géén muziek gedurende het Seizoen, dat zijn alles dingen die voorkomen in sommige van de mééstbezochte mode-plaatsen in Zwitserland, omdat het dagelijksch bestuur te gierig is ook maar iets uit te geven, alleen maar naar zich toehaalt. Zoolang de Engelschen, die overal den toon aangeven, Zwitserland door dik en dun blijven prote geeren als ‘the playground of Europe’ en het steunen wat berg-spoorwegen etc. betreft met Engelsch geld, zoo lang zal Zwitserland het, zonder zelf eenige moeite te doen, winnen van elk ander land in Europa wat reizigers-toestroom betreft. De centrale ligging en de prachtige natuur dragen daartoe véél bij, maar óók de mode. Het is wáár wat ik onlangs las in een fransch humoristisch blad, waar een jonge vrouw enthousiast aan den oever van een der Zwitsersche meren staat, en haar man haar spottend antwoordt: Hier zie je het mooie omdat je in Zwitserland bent, bij ons in Frankrijk, waar het óók mooi is, zie je niets. -

M.M. - De stukjes zond ik terug, en wil ik gaarne, als gij ze duidelijker hebt geschreven, nog eens opnieuw ter beoordeeling ontvangen. - Met alle genoegen.

Huisvrouw. - Uw brief, nog uit Baden-Baden gedateerd, moet ik nog steeds in dank beantwoorden. Mijn hart ging open bij de herinnering daaraan, want ik kon U op dat oogenblik benijden, omdat Baden-Baden voor mij heerlijke herinneringen heeft. - ‘Beter-worden’ is geloof ik in romans veel mooier dan in de werkelijkheid. Zijt U zelve wel eens heel ziek geweest? Ik heb altijd ondervonden dat juist het ‘beter-worden’ de ergste tijd is, omdat men zich dan zoo ellendig slap en moe voelt bij het dagelijksch opstaan voor enkele uren, iets wat natuurlijk moet, en wat zooveel inspanning kost, zonder dat het die loont; omdat men zich eigenlijk in bed veel behagelijker en sterker voelt. En dan komt er ook nog bij, dat alles weer zoo op je áánkomt, 't heele werkelijke leven met zijn dagelijksche bijzonderheden, dat je zoo rustig ver-af leek in de erge ziekte-dagen. - Het kan wel zijn, toen ik er eenmaal lag, dat ik door de inspanning van een druk werkend leven nog harder ben aangepakt geworden. Maar waarschijnlijk heeft het mij vooral een knauw gegeven, dat ik het zoo lang nog heb volgehouden op reis, omdat ik niet wist dat ik typhus onder de leden had, en geen dokter wilde raadplegen op reis zijnde. Ik dacht dat het oververmoeidheid was, dat de koorts door een paar dagen in bed blijven zou overgaan, enz., met het gevolg dat de dokter, die mij in Montreux onder de oogen kreeg, zich over niets zoozeer verwonderde, als over mijn nog levend zijn aangekomen. - Enfin, alles is nu weer geleden, en we hopen nu maar op een beter voorjaar en een aangenamer zomer dan die van 1907. - Nogmaals veel dank voor Uw hartelijk schrijven, en voor Uw goede wenschen namens Uw echtgenoot.

Felix II. - Ja, de Vrouwenquestie is natuurlijk steeds Up to date. Verscheidenheid van artikelen is echter steeds aan te bevelen. - Het versje theorie en practijk van onzen medewerker D.T. te P. drukt zoo bijzonder goed uit de wijze waarop heel veel hedendaagsche mannen, politieke leiders vooral dikwijls, de vrouw trachten te behagen door haar quasi gelijk te geven op feministisch gebied, dat ik het hier nog eens met volle instemming overneem;

‘De Vrouw emancipeere zich! dat is haar plicht!
De Vrije-vrouw, zij voert ons tot het licht?’
Zoo sprak met kracht en klem de jonge Mr. Blaak,
Als gold het hier een uitgemaakte zaak!
Doch... toen hij later trouwen wou,
Toen zocht hij naar geen ‘vrije vrouw’ -
Met wie hij naar het raadhuis ging?
Och, met een heel gewoon, een lief en aardig huiselijk ding!

(Lelie van 18 Dec. ll.)

- Dat de man de aanvulling der vrouw noodig heeft, ook in zaken dikwijls, daarin hebt gij gelijk. Het is bekend dat vrouwen een groote scherpzinnigheid hebben dikwijls, waar het geldt den man te raden, voor te lichten, in zijn ‘onhandigheid’ waarvan gij spreekt, bij te staan. Wat gij over mannenliefde schrijft, nam ik over onder de rubriek Gedachtenwisselingen; voor den betrokkene scheen mij dat practischer.

J.B. te G. - Ik vind van U geen pseudoniem. Het stukje Van den man die den Nacht inging moet, dunkt mij, een eenigzins ander slot hebben, vindt gij zelf ook niet? - Want de menschen, in het algemeen genomen, vinden het licht niet. Wilt gij U niet eens bedenken op een ander einde; dan wil ik het gaarne plaatsen. Uw Gedachtenwisseling over Querido nam ik reeds op. Voor Uw vriendelijk begeleid-briefje daarbij veel dank. - Ja, ik ben weder geheel hersteld. - Het doet mij genoegen, dat de Lelie nog steeds in Uw smaak valt. - Vriendelijke groeten.

Pierre Artimon. - Vriendelijk dank voor Uw gelukwenschen met mijn herstel. Zooals gij ziet ben ik thans

[p. 495]

te Menton; de Fransche en Italiaansche Riviera zijn lieflijker dan Zwitserland; Tyrol is vooral niet minder heerlijk, dan de Zwitsersche Alpenwereld. Nu, gij zijt nog jong genoeg om dat alles óók te zullen leeren kennen ter eeniger tijd. Het Indische natuurschoon is iets zoo geheel anders dan het Europeesche. Het is meer decoratief, minder innig; ten minste zoo voelde ik het. De bloemen ook zijn er schreeuwender, scheller, sprekender, maar minder aanvallig. En het ‘eeuwige groen’ irriteert in den beginne, vind ik. Ons oude Europa is intiemer, wat de schoonheid der natuur betreft, de tropen overweldigen als iets wonderbaars, meer treffend en aangrijpend, dan aantrekkelijk. Misschien zult gij het met Uw Indische oogen echter precies omgekeerd zien, dan ik het deed met mijn Europeesche.

In elk geval kan ik mij Uw angst, Uw afkeer, van onze koude, mistige luchten zoo recht voorstellen, die navoelen ook. - Ik heb van mevrouw Therese Hoven eens een lief schetsje gelezen, van een Indisch klein meisje, dat bij hare deftige stijve tantes in Holland werd in huis gedaan voor hare opvoeding. De ellende van dat kind, 's winters zonder vuur naar bed, omringd van al de ouderwetsigheden van gebrek aan comfort, waarin dergelijke in-ouderwetsche Hollanders een soort trots stellen, is uitstekend en zonder eenige overdrijving weergegeven. De weinig-opgewektheid, de alles zwaar-nemende aard van den Hollander schrijf ik voor mij dan ook toe aan onze neerdrukkende lange winteren regen-dagen De zon verwarmt met recht van binnen óok, en een winter in Holland is voor mij in de laatste jaren evenzeer een schrikbeeld als voor U.

Met Uw uitdrukking Kanonnenvleesch, naar aanleiding van die expeditie, ben ik 't eens. Elke koloniale oorlog is nog grooter schande voor de natie die haar op het geweten heeft, dan de Europeesche oorlogen onderling het zijn voor de staatslieden die haar veroorzaken - In antwoord op Uw laatste briefje deel ik U mede, dat ik ook van niet-abonnés werk plaats als het goed is; bij de veelheid van copie spreekt het van zelf, dat niet-abonnés, wanneer er althans geen bijzondere aanleiding toe bestaat hen te laten voorgaan, later aan de beurt komen dan abonnés. Indien Uw Indische vriendin actueel Indisch nieuws, brieven, beschrijvingen, ook met photo's als het haar mogelijk is, wil zenden, zou mij dat het liefst zijn. -

Ojeb. - Dat was een zóó warm schrijven naar aanleiding van mijn ziekte en herstel, dat ik U eigenlijk wel eerder had mogen bedanken; intusschen, het is geen gebrek aan dankbaarheid voor Uwe hartelijke gevoelens voor mij, alleen aan tijd en plaats, dat mij tot heden terug hield.

- Uw vergelijking was voor mij wèl vleiend Het is nu eenmaal zóó ‘mode’ (meer dan dat kan ik er niet in zien) om met die hooggeplaatste persoon te ‘dwepen’, haar ‘snoezig’ te vinden enz., enz, dat ik verbaasd was door uw nuchter-oprechte opmerking: ‘Ik heb van haar natuurlijk alleen het uiterlijk gezien en het spijt mij dat ik het zeggen moet, niets kunnen waardeeren’ - Dergelijke oprechtheid treft men juist op dit punt zoo zelden aan; de een durft niet voor den ander, en praat dus maar na en mee. Zelve denk ik er ook zoo over, heb dat tot verontwaardiging van velen uit mijn kring steeds ronduit gezegd. Zij lijkt op haar vader, en heeft een onbeduidend en stuursch voorkomen. - Ja, dat gij-ook zulke menschen kent die alles wat zij-zelven zeggen hoogst interessant vinden, en U daarmee bezig houden zonder ooit te vragen of het U interesseert, geloof ik gaarne, want zij zijn tamelijk veelvuldig in de samenleving te vinden. Zwijgen kunnen, met aandacht luisteren, behoort tot een der bewijzen van een wezenlijke distinctie, waarop lang niet alle ‘welopgevoede’ menschen kunnen bogen. Integendeel. Neen, ik zal de laatste zijn om U de les te lezen omdat gij ongeduldig wordt over ‘vervelende’ menschen, want geduld is vrees ik van mij óók geen hoofddeugd. Voor mij komt het er vooral op aan of iemand mij overigens sympathiek is, achting afdwingt door zijn karakter, goedhartigheid, of iets van dien aard. In dat geval kan ik hem of haar véél vervelendheid vergeven in de conversatie, zonder ongeduldig te worden, maar niet als het een van die kwebbelende egoisten geldt, die over niets redeneeren dan over het eigen kleine-ik, de eigen kleine plannetjes en ergernisjes enz., zonder ook maar eenige belangstelling of gedachte zelfs voor iets anders ter wereld dan het hoogst onbeduidende ik. Zoo legde het lot mij, toen ik nog in Holland was, wel eens op een dagje te moeten nu en dan passeeren in het gezelschap eener gehuwde vrouw, met wie ik nimmer langer dan een half uur alleen bon geweest, zonder zóó volkomen te zijn uitgepraat, dat ik het eenige onderwerp waarover zij met belangstelling kon redeneeren namelijk hare japonnen altijd maar weer uit eigen beweging ter sprake bracht. Niets op Gods ganschen aardbodem gaat in die onbeduidende hersentjes, geen ziekte van haar eigen familie of vrienden, geen groote wereld-rampen, geen humor van werkelijkheid of van fantasie, voor alles hetzelfde koude vormelijke: ‘Hoe akelig, hoe treurig, hoe grappig, hoe interessant.’ - Alleen de questie wat in den Haag mode is, en hoe zij zelve zich het meest up to date kan kleeden uit een bescheiden beurs, en zoo dat ze elk defect verbergt en elke bekoorlijkheid doet uitkomen, alleen die questie interesseert haar. - Ik erken volkomen dat zulke menschen mij ergeren, en dat alleen de maatschappelijke verhoudingen mij weerhouden hun in hun gezicht, hun jammerlijke kleinzieligheid toe te roepen. Dan is er nog een andere categorie óók, eene die misschien meer in mijne wereld dan in de Uwe voorkomt, ik bedoel die der oude uitgaan-meisjes, die eeuwig ‘jong’ willen blijven, die dientengevolge gichelen bij elk woord dat elke man zegt, precies zoo kinderachtig als ze het deden toen ze backfischjes waren, aan wien men om haar jeugd zulk gegichel niet kwalijk neemt, thans echter oude ‘meisjes’ die flirten met oude glimlachjes en gerimpelde ooglonkjes tengevolge van haar leeftijd, zonder eenigen zin voor een ander discours dan dergelijk op hun jaren belachelijk geworden onsamenhangend en onnoozel gekheidmaken. -

De questie van concerten behandelde ik reeds in het door U geprezen artikel. In besloten gezelschap vind ik het praten gedurende de muziek een onhebbelijkheid tegenover de gastvrouw en tegenover degenen die zoo beleefd zijn de muziek te maken - Of Uw vriendelijke wensch aan het slot, dat ik althans een paar menschen mag hebben ‘bekeerd’ zal worden vervuld? - Het is niet gemakkelijk de menschen te doen inzien, dat zij zelf zich aan een of ander gebrek, hoe gering ook, schuldig maken. ‘Buurman X ja, op dien zijn Uw woorden bepaald heel toepasselijk. En Buurvrouw Z. kan er óók veel uit leeren’ - maar verder gaan de nabetrachtingen gemeenlijk nooit. -

Ora et Labora. - Uw tweede briefje is zoodanig een vervolg op het eerste, dat ik de beide brieven te samen behandel. Laat mij U vooraf twee dingen zeggen, ten eerste dat ik steeds bereid ben U met wat ook te raden en te helpen; gij behoeft daarover geen excuses te maken, want een zoo vriendelijk en daarenboven zoo openhartig en verstandig-gedacht schrijven als het Uwe geeft mij reeds vóóraf belangstelling in Uw lot. Gij geeft U zoo heelemaal eerlijk in Uw achttien jaar, zonder aanstellen, en zonder valsche schaamte, en daardoor geloof ik dat gij een ware natuur bezit. Het tweede wat ik U vóór alles wil zeggen is, dat Uw vertrouwelijkheid met Uw moeder mij zóóveel plezier doet, omdat gij aan haar die intieme questie vóór en na alles hebt verteld. Niemand beter dan Uw moeder, eene die U kent en zelve is gehuwd, had U hier kunnen raden. Maar de meeste meisjes doen zoo iets zonder er met de moeder over te spreken, en, vragen zij raad bij derden, bij mij b. v, dan laten zij zich niet leiden door dien raad, maar door de lust die bij hen voorzit het eigen hoofd te volgen. Dan zeggen zij zich, dat hun geval een uitzondering-geval is, en, eerst als de teleurstelling is gekomen, herinneren zij zich de eerst in den wind geslagen waarschuwing. Nog onlangs is het mij zoo gegaan met iemand véél ouder dan gij, en die mij maanden later geheel vrijwillig schreef, hoe zij in gedachten een onrecht aan mij had begaan, omdat ze mijn raad had gevraagd, maar niet had willen volgen, toen die haar tegenviel; terwijl zij na door schande en door schade te zijn wijs geworden moest erkennen dat ik maar al te zeer gelijk had gehad. Nu weet ik wel helaas dat heel veel moeders het zelve

[p. 496]

haren dochters onmogelijk maken haar op zulke intieme questies te vertrouwen, omdat zij of de zaak niet ernstig nemen of er op te strenge wijze tegen in willen gaan, ook wel omdat er in geen enkel opzicht vertrouwelijkheid bestaat tusschen moeder en dochter; maar hetgeen ik hier zeg geldt dan ook alleen voor U, omdat gij blijkbaar tot de Uwe in een goede en innige verhouding staat, en dus verstandig deedt en wijs haar met het geheele geval in kennis te stellen. - Dat zij U Uw gang liet gaan, was misschien het verstandigst. Ik zal niet ontkennen dat ik schrikte van Uw eerste briefje, omdat gij vrees ik, te onschuldig zijt en te weinig levenservaring hebt om te weten wááraan gij U blootstelt, indien die man een schurk ware geweest. - Maar alles is gelukkig beter afgeloopen dan ik toen veronderstelde. Het woord ‘bohémien’ klinkt heel romantisch, maar het is heel dikwijls een dekmantel voor een levenswijze, waarvan niet hij maar gij het slachtoffer zoudet worden later. Zoodra het den man belieft zijn ‘bohémien’-standpunt te verwisselen voor dat van den bourgeois, wordt hij in de maatschappij met open armen ontvangen, maar de vrouw, het jonge meisje, dat in onervarenheid of in toewijdende liefde in zijn ‘bohémien’-dagen hem wellicht alles offerde, wordt daarvoor gestraft met een meedoogenloos uitgestooten worden. - Ik was zoo blij uit Uw briefje te zien, dat Uw wensch een betrekking te vinden reeds zoo spoedig was vervuld, en dat gij dien weg hebt ingeslagen is m.i. zeer verstandig, indien gij na den dood der Uwen anders niet genoeg geld zoudt hebben om onafhankelijk te blijven. - Het is het ergste wat een vrouw kan overkomen, als zij zou zijn aangewezen op het genadebrood eten bij familie, schoonbroeder en schoonzuster. Juist als gij van Uw zuster véél houdt, zal Uw verhouding te inniger en vrijer blijven, wanneer haar man er U nooit op behoeft aan te zien dat gij hem iets ‘kost’.

Nu beweer ik nog wel in mijn vorige correspondentie-aan Ojeb, dat de menschen gewoonlijk zoo weinig geneigd zijn een gebrek in zich zelf te erkennen, alleen maar toejuichen wat voor een ander toepasselijk is. En ziet - al dadelijk logenstraft gij mijn beweren, en schrijft mij dat de inhoud van Joege Roeping U genas van een fout waaraan gij U schuldig maaktet. Inderdaad ben ik blij te lezen, dat ik U daardoor de oogen opende voor dat onnoodig-onvriendelijke ten opzichte van onze naasten. Het stukje dat gij mij zondt is inderdaad, zooals gij reeds hebt vermoed, minder geschikt voor opname, omdat het niets anders behelst dan die episode uit Uw leven, dus noch als novelle, noch als schets, noch als artikel voor plaatsing kan in aanmerking komen. Dit is echter volstrekt geen reden om mij niet iets anders te zenden; wat gij maar wilt. Gij vraagt of elk onderwerp goed is? Ja natuurlijk. Gij moogt schrijven waarover gij wilt.

Salemba. - Gij kunt in de Lelie alle bepalingen lezen omtrent de wijze van verzending der honoraria door den uitgever, niet door mij. Indien gij zoo goed wilt zijn de Lelie in te zien, zult gij bemerken, dat de honoraria geregeld elke drie maanden worden uitgekeerd, en dat ik geheel en al daarbuiten sta, alleen regel wat elke auteur toekomt. Gij moogt zeer zeker weer iets inzenden Maar bij de plaatsing kan ik mij niet laten leiden door de overweging, dat het U te doen is ‘to make moneij’ Daarom is het de meesten te doen, in de kunstwereld, zoo goed als elders. Maar daarmee kan een redactie zich niet inlaten, waar het de beoordeeling geldt. Ik hoop, dat gij U-zelve zult herkennen, daar gij geen pseudoniem aangeeft.

Z. te Z. - Natuurlijk moogt gij zoo véél schrijven als gij maar wilt. Dank voor Uw vriendelijke kaart.

E.K. - Uw brief dateert nog van vóór mijn typhus. Ik wil hem alsnog beantwoorden om U te zeggen, dat gij inderdaad recht oordeeldet waar gij schrijft: Mij dunkt de blijken van sympathie moeten U toch aangenaam zijn, al klinkt het haast banaal, dat ik U mijn waardeering betuig. Zoo is het inderdaad. Het zou een flauwe, ongerechte voorstelling zijn te zeggen, dat zulke betuigingen mij niets kunnen schelen; want het spreekt van zelf dat het prettig is te zien hoe er velen zijn die begrijpen en willen begrijpen, nevens die andere velen, dat dit of niet kunnen of niet willen doen, en dikwijls geheel opzettelijk en ter kwade trouw mijn woorden of gedachten verdraaien. Neen, Uw oprecht schrijven neem ik inderdaad niets kwalijk; integendeel. Zelve kan-ik mij best begrijpen dat gij mij dikwijls scherp vindt in mijn schrijven. Ik geloof niet dat dit anders kan waar men zulk eene afwijkende en zelfstandige meening over vele questies heeft als ik. ‘Lief’ doen en ‘lief’ schrijven is heel gemakkelijk als men het eens is met de menschen over ‘het ware schoone en goede’ en over dergelijke phrasen waarover in den grond iedereen het ééns is, zelfs de grootste schurk in theorie óók. Maar als men heeft te verdedigen in het openbaar een eigen meening en heeft aan te vallen de leugens en schijndeugden en verrotte fatsoenopvattingen van onze samenleving, dan kan men dat niet doen met handschoentjes aan en een lief glimlachen. - Christus-zelf met wien ‘lieve’ menschen zoo graag om zich heen schermen op dit punt, heeft ons hetzelfde gezegd en vóórgedaan óók, als hij de farizeen de waarheid zeien sprak van ‘addrengebroedsel’ ‘gepleisterde graven,’ etc - Neen, ik vind het correspondeeren met onbekenden juist zéér interessant. De meeste brieven vertellen mij zooveel méér dan de meeste ‘dagelijksche omgang’ met onze gewone bekenden. Is er iets minder-bevredigends dan het visites-maken, kennissenmaken op reis, in hôtels, enz, al die oppervlakkige praatjes waaruit de omgang met het meerendeel van onze bekenden in de maatschappij blijft bestaan uit den aard der zaak.? Wij geven ons niet bij zulke gelegenheden, van daar dan ook dat ik niets doelloozer en nutteloozer ken dan het maken van beleefdheid-bezoeken, verplichte visites, enz. - Sinds vele jaren al, ga ik om die reden eigenlijk met bijna niemand om. Het is voor mij een ware corvee een middag visites te moeten maken, en te zeuren over de kou of de warmte, de natte zomers, de vele ziekten, en al die onderwerpen van gesprek waarmede zulke uurtjes worden gevuld. - Veel reizende, frappeert het mij ook altijd, hoe gretig de meeste menschen kennis maken, op banken in een publieken tuin, in treinen, in afternoon-tea gelegenheden, in hotels natuurlijk, overal waar het toeval hen samen brengt. Met elkaar leuteren over de meest onbeduidende onderwerpen, die elkaar niets interesseeren natuurlijk vult dan de tijd uit. Stel daartegenover de diepe blik, dien men werpt in zoo menig leven, zoo menig karakter, door brieven als die welke ik ontvang, de uitingen ook van meeningen, gedachten, de bevestiging van eigen ervaringen en overtuigingen omtrent vrouwenlot, waarvan zoo menig schrijven mij een getuigenis aflegt, bewust of onbewust.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

L.S. - Het heerlijke geschenk in orde ontvangen. Hartelijk, hartelijk dank.

Van de K. - Zooeven brief ontvangen. Antwoord spoedig.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.