De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Leelijk-Zijn
door Emmy van Oort.

Ze wist heel goed dat ze leelijk was. Ze zag het maar al te dikwijls, als ze zich aandachtig in den spiegel bekeek en haar eigen gezicht, geelbleek, met grooten, dikken neus, slecht gevormden mond en kleine gedrongen oogen, vergeleek met de aardige, frissche gezichtjes van hare schoolkennisjes, of het mooie kopje van Jetta, hare oudste zuster. Het deed haar soms pijn als ze dan haar eigen spiegelbeeld zag, en dikwijls dagen lang vermeed ze er naar te zien. Dan opeens met een schuwen, bijna angstigen blik, waagde ze het weer even voor het glas te staan, dat zoo onbarmhartig weergaf de werkelijkheid, in stilte hopend, dat haar gezicht, waar ze in al die dagen zoo stelselmatig vermeden had naar te kijken, haar mee zou vallen, niet meer zoo erg zou afsteken bij dat van Jetta of Cor; maar teleurgesteld met iets van stillen wrevel, wendde zij zich dan weer af - 't was weer hetzelfde leelijke, grove gezicht, dat haar tegenblonk.

Ze was de tweede dochter van tamelijk gefortuneerde ouders. Ze bezat een heel helder hoofd, blonk uit in vele vakken. Op school was ze vroeger bij de meesten erg gezien door hare groote goedhartigheid; ze zou alles voor een ander over hebben, zonder ooit iets voor zichzelf te vragen. De onderwijzeressen hielden van haar, ze was eerlijk en openhartig tegenover hen, zou nooit om de dingen heendraaien. Enkele meisjes echter konden haar niet goed zetten, konden niet velen, dat die leelijke Dora Hiemstra zoo bij ieder in de gunst stond, en trachtten haar door allerlei kleinigheden het leven onaangenaam te maken. Eens toen zij op school voor het kapstokspiegeltje heur haar, dat was los geraakt, in orde bracht, klonk het spottend achter haar: ‘Mijn hemel Dora, sta toch niet zoo lang voor dien spiegel, of denk je soms dat je zoo mooi bent? Heusch niet hoor, integendeel!’ en met een hatelijk lachje keerde de spreekster zich om.

De tranen waren haar toen in de oogen gesprongen, maar dapper slikte zij ze terug, hare lippen stijf opeen klemmend; en met opgeheven hoofd zonder iets te zeggen was ze het meisje voorbij geloopen. 't Was maar een kleine steek, een laf, hatelijk gezegde geweest, maar het had zijn doel bereikt, het had gewond. De peil, afgeschoten door eene kleinzielige, jaloersche natuur, had dieper getroffen dan aanvankelijk wel bedoeld was.

Dora was erg stil geweest dien verderen dag; toen voor 't eerst in haar leven bemerkte ze haar leelijkheid, maakte ze vergelijkingen tusschen zichzelf en anderen, iets wat tot nu toe nooit in haar eenvoudig, argeloos hartje was opgekomen. En langzamerhand begon ze het groote gemis te voelen, dat ze had bij zooveel anderen door hare terugstootende leelijkheid.

Ze werd bijna slordig op hare kleeren, bang om door een mooi japonnetje of blousje aanleiding tot spot te geven. Ze was immers toch maar leelijk! 't Was, wat ze zich dagelijks herhaalde en daardoor verloor ze al hare zorglooze, kinderlijke vroolijkheid, en hare moeder op al haar herhaald aandringen, wat haar toch scheelde, kreeg steeds hetzelfde antwoord: ‘Wat mij scheelt, moedertje? wel niets natuurlijk, ik ben zoo gezond als het maar kan. Heusch Ma, U verbeeldt het U, dat ik stil ben,’ trachtte ze dan zoo opgeruimd mogelijk te zeggen, maar de moeder voelde toch het verborgen leed, dat in die schijnbaar luchtig daarheen geworpen woorden lag opgesloten.

Soms, als ze las overdreven romannetjes, waar in beschreven werden mooie, jonge meisjes, elegante vrouwen, droomde ze zich in hunne plaats, fantaseerde voort in eene voor haar heerlijke, verre toekomst, om dan straks tot de werkelijkheid teruggeroepen, het boek wrevelig terzij te gooien.

Jetta was een jaar ouder dan Dora. Ze was een allerliefst persoontje, een fijn, blond poppetje met groote, blauwe droomoogen en zacht-glanzend haar. Ieder dweepte met mooie Jetta. In het begin, trof het Dora erg, dat men Jetta zoo boven haar voortrok, maar langzamerhand wende zij er aan, dat Jetta overal bewonderd, gevleid, op de handen werd gedragen en men haar, Dora, over haar mooie zuster complimenteerde. Het kon ook niet anders, 't was immers heel natuurlijk, Jetta was toch ook zoo mooi en zij zoo leelijk.

Ze was nu pas twintig geworden. Van school komend, had ze gevraagd te mogen studeeren, wat veel sensatie en tegensputteren in hun wereldje van uitgaande officiersfami-

[p. 57]

lie had gebracht. Maar Dora bleef niettegenstaande alle spot, verwondering en weinig medewerken op haar stuk staan, en haar vader ten slotte inziend dat het haar ernst was, gaf toe.

Dien winter werden zij en Jetta veel uitgevraagd, doch steeds bedankte Dora, voorwendend haar studie, die haar belette 's avonds uit te gaan. Maar het was meer een heimelijke angst, die haar terughield van die vroolijke partijtjes, waar Jetta zoo gevierd en gezien was; niet dat zij jaloersch op Jetta was, haar benijdde, daarvoor was ze veel te eenvoudig, maar ze begreep, dat ze op dergelijke avonden haar leelijkheid scherper en pijnlijker dan ooit zou voelen. -

Tegen den zomer raakte Corry van Waal, haar beste vriendin geëngageerd en ter eere van het jong verloofde paar werd een dineetje gegeven.

‘Mama, wat zal ik doen!’ had Dora aarzelend gevraagd, toen de uitnoodiging kwam.

‘Natuurlijk gaan, kindlief. Je bedankt altijd, maar hier kun je moeilijk van tusschen. Het zal je heusch goed doen, zoo'n vroolijk feestje wekt je eens wat op.’

‘Ik zou toch veel liever bedanken.’ antwoordde ze onverschillig.

‘Maar Dora, je moet je niet zoo van alles terugtrekken, je bent nog zoo jong. Ik zou zoo graag hebben, dat je zoo nu en dan eens een verzetje nam. Waarom trek je je toch zoo van alles terug, vroeger was je heel anders?’

Ze zweeg. Bijna had ze willen zeggen: ‘omdat ik zoo leelijk ben, moeder.’ Maar die woorden wilden haar niet over de lippen, het was te hard ze uit te spreken. 't Was nog zoo heel iets anders ze te denken, telkens en telkens weer, zorgvuldig opgesloten in eigen binnenste, dan opeens in één enkele keer ze te uiten met striemende hardheid.

De groote eetkamer der van Waals baadde in een zee van licht.

De helle gloeidraadjes flonkerden met verblindend trillen in het vele kristal, dat terugkaatste het licht met duizend reflexjes, en wierpen een schitterende lichtschijn op het blank, glanzend zilver. Ranke, teere venustakjes, waarin als gestrooid lagen de volle roomkleurige rozen, aan wier zijige blaadjes nog droppels van het besproeien glinsterden, waren in bevallige wending tusschen porcelein, kristal en zilver over het fijn damast geslingerd. En zelf een mooie bloem geleek het jonge, aanstaande bruidje, omgeven door een wolk van teer-blauw, waarboven haar lief, blozend gezichtje, dat straalde van geluk. Dora kon de oogen bijna niet van haar afhouden. Ze was dien middag bizonder spraakzaam. Haar buurman, een vroolijk nieuwbakken advocaatje, dat tamelijk met zichzelf was ingenomen, deed haar telkens hartelijk lachen om zijne geestige invallen en met iets van hare vroegere vroolijkheid ging zij op al zijn grappige gezegden in.

Ze vond het bijna jammer toen men van tafel opstond. De gasten verspreidden zich in de salons en den tuin, waar tallooze, veelkleurige lampions tusschen het frissche groen hingen en kleine vetpotjes, branddend langs de grasranden, een fantastisch schijnsel op de donkere perken en paden wierpen.

Corry in eene opwelling van hartelijkheid stak haren arm door dien van Dora en nam haar mee naar buiten, maar bijna onmiddellijk werd ze weer door anderen in beslag genomen. Dora bleef eenige oogenblikken bij een paar bloeiende struiken staan. Het was een verrukkelijke zomeravond. Een heerlijke, fijne geur van bloemen en versch gemaaid gras woei haar tegen; streelend gleed het avondkoeltje langs hare gloeiende wangen, droomerig ritselden de blaadjes en de lichte ballons wiegden langzaam heen en weer. En ver, ver daarboven welfde zich de donkere avondhemel, waar de sterren flonkerden als lichtende stippen, bij millioenen en millioenen. Dora voelde zich opgewekt en gelukkig gestemd, vol blijen, frisschen levensmoed. Ze voelde dat het haar goed deed eens uit haar gewone sleurleventje te zijn, eens iets anders te zien dan de dikke, soms zoo droge studieboeken, waar ze dag aan dag uren lang over gebogen zat. Ze staarde eenige oogenblikken naar boven, geheel onder den indruk dier Grootheid en Majesteit. Hoe klein leek nu haar bestaantje, hoe nietig al haar werken en moeilijkheden, haar dagelijksche strijd en kleine zorgen. Wat was het heerlijk te mogen leven, te kunnen genieten van al het mooie en goede. Ze voelde zich zoo kalm en gelukkig; 't was of de sereene pracht van den sterrenglans haar voerde ver boven de aarde, ver boven alle nietigheden, die haar soms zoo groot en moeilijk schenen. - - - - - - - -

Stemmen in haar nabijheid stoorden plotseling haar verderen gedachtengang.

‘Neem me niet kwalijk, maar je bent allemachtig vervelend.’

[p. 58]

‘'t Doet me plezier voor je.’

‘Heb je soms slaap? Kan ik je ook dienen met een wiegeliedje?’

‘Hou nou op met je nonsens, of snij anders liever uit.’

‘'k Was nu juist van plan je nog een beetje van mijn gezelschap te laten genieten. Maar zeg 's, ouwe jongen, hoe heb je 't nou eigenlijk gehad, je zat nogal te giegelen, had je erg op met je belle?’

‘Ja, dat is wel noodig dat “belle”, Godbewaarme, zeg liever “beauté”! Hoe komen ze mij nou in godsnaam naast die Dora Hiemstra te zetten, als 't nou nog die zuster geweest was, een verduiveld lief snoetje maar zoo'n allemachtig leelijke blauwkous...’

‘Aha, wringt 'em daar de schoen.’

‘Ze had misschien nog een stille hoop me in te palmen, ze was er beminnelijk genoeg voor; met de studiegenooten lukt 't zeker niet te best.’

‘Nou 't zou nog niet eens zoo kwaad zijn. D'er zitten nog al duiten.’

‘Da's ook 't eenige, voor de rest krijg je ze cadeau.’

‘Je bent heusch al te grootmoedig. Nou atjuus, ik ga naar binnen, ga je soms mee?’

Meer hoorde Dora niet. Een oogenblik bleef ze onbeweeglijk staan. Met groote brandende oogen staarde ze strak voor zich uit en onwillekeurig drukte ze haar handen tegen haar wild kloppend hart. Alles draaide en duizelde voor haar oogen; als harde slagen waren de woorden op haar neergekomen. Toen bijna onmachtig langer op haar knikkende knieën te blijven staan, liet ze zich op een tuinbank vallen. Het was haar onmogelijk naar binnen te gaan, daar waar werd gelachen, muziek gemaakt en gedanst. Ze had slechts een verlangen, alleen te zijn. O God, waarom had ze dit moeten hooren, en juist nu, nu ze zich een oogenblik te voren nog zoo gelukkig dacht! Waarom, waarom moest ze telkens haar leelijkheid zoo voelen?

Krampachtig balde ze haar kleine vuisten, en een haat steeg in haar op naar die vroolijke menschen daarbinnen. Het werd al killer en killer, maar ze bemerkte het niet. Als verlamd bleef ze zitten. Van uit de verte klonken sleepende walstonen. 't Was doodstil in den tuin, door alle gasten verlaten. Ze misten haar goddank niet, en opeens bitter, vroeg ze zich af: Wie zou haar ooit ook missen?’

Ze hoorde den knecht haar naam noemen. ‘'t Rijtuig,’ dacht ze verlicht en stond langzaam op om zich klaar te maken Met een doodsbleek, strak gezichtje bedankte ze de gastvrouw. Corry bracht haar tot aan de voordeur.

‘Ben je moe Door, je ziet zoo bleek?’ vroeg ze hartelijk.

‘Ben jij niet moe?’ ontweek Dora.

‘O heden nee. Hoor, daar roepen ze mij al weer, ik heb toch ook geen oogenblik rust,’ lachte ze gevleid. ‘Nu tot ziens, Door, wel thuis!’ en weg snelde ze weer naar het vroolijk gezelschap.

Met gesloten oogen leunde Dora in het rijtuig, te moe om meer te denken.

Thuis werd ze door Jetta bestormd met vragen. ‘Hoe alles geweest was? Of Corry er niet snoezig uitzag, en wat de anderen aan hadden?’ en uiterlijk heel kalm, zichzelf volkomen meester, antwoordde ze zoo luchtig mogelijk, hoewel het binnen in haar schreide van namelooze smart. Eindelijk alleen op hare slaapkamer barstte haar zoo moedig ingehouden verdriet met alle hevigheid los. Uitgeput liet ze zich op een stoel vallen en haar hoofd voorover op de tafel geleund, snikte ze wild haar smart uit, schreide wanhopig om het harde oordeel van de wereld.

‘Maar kindje wat is er?’

't Was de moeder, die naar deze stille meisjeskamer werd gedreven, waar een jong hart zijn eersten grooten strijd had te strijden, lag te worstelen tegen de ruwheid en hardheid van het leven, die het dreigden te verpletteren. ‘Dora wat is er toch?’ vroeg de moeder beangst.

Haar snikken bedaarde, maar ze kreunde als van physieke pijn, en opeens bruusk opstaand begon ze haar japon uit te trekken, het lijfje ver van zich afslingerend.

‘Moeder laat me maar,’ zei ze zacht, maar te gelijk barstte ze weer in wanhopig snikken uit.

Met zachten drang hielp de moeder haar in bed, en bleef toen naast het ledikant zitten, zacht streelend het donker haar.

Dora bleef een tijdje kalm liggen, haar moeder dacht haar ingeslapen, maar opeens bijna ruw vroeg ze: ‘moeder vindt U mij ook zoo leelijk?’

Een ondeelbaar oogenblik was de moeder uit het veld geslagen door deze onverwachte vraag, begreep ze opeens al het stille lijden. ‘Maar kindje, hoe kom je daár nu aan?’ trachtte ze luchtig-verbaasd, terwijl ze zich echter haastig omwendde om de smeekende blik dier grijze oogen te ontwijken.

[p. 59]

‘Neen moeder, verberg het niet voor me, ik kan het nu hooren, ik weet het zelf immers maar al te best.’ Ze hief het beschreide gezichtje op, een eenigszins tartend, bitter lachje speelde om haar lippen, maar dra als geknakt liet ze zich weer in de kussens vallen, en half snikkend fluisterde ze: ‘O God, moeder, 't is zoo hard om leelijk te zijn.’