De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

Brief uit Amerika.

Nieuwe Indrukken.

Als men jong is, oordeelt men licht hard en ik moet het tot mijn schande bekennen: ik heb wel eens op Holland gescholden. Op al de kleingeestigheid en bekrompenheid en conventie, de angst voor 't oordeel van buren, kennissen en familieleden, op al die machten die in ons kleine landje nog zooveel te zeggen hebben. Maar hier in Amerika ben ik er trotsch op een Hollander te zijn. New-York is vol van Holland en de meeste Amerikanen hebben een goede opinie van ons.

Ik sta aan de Zuidpunt van 't schiereiland waarop de reusachtige city gebouwd is, wazig in de heete zomerlucht zie ik de hooge kusten van Staten Island, het herinnert me de machtige Staten Generaal van ons gemeenebest. De punt zelf heet de Batterij, naar het Hollandsche fort dat hier eens stond aan de uitgestrekte watervlakte der haven. Keer ik me om, dan zie ik voor me uiteen breede straat, doorloopend tot in het oneindige. De Hollandsche koeien, gaande van het fort naar de meer noordelijk gelegen weiden maakten een breeden weg - Broadway! - de machtigste straat van New-York die Noord Zuid loopt en meer dan 200 straten kruist. De Amerikanen zijn er trotsch op, trotscher dan op de 5e Avenue, die door de prachtige huizen der millionnair hoog bij hen staat aangeschreven. Maar Broadway, dat toont je hun glorie, het rustelooze werken en ijveren der natie, het brandende verlangen naar succes en goud. Gorki schreef onlangs: ‘Het teeken hunner hartstocht dragen ze altijd met zich om, zoodra ze hun mond open doen, blinken de gouden tanden en in goud gevatte gebitten je tegen.’

Daar is Wall Street, de straat der bankiers en speculanten, waar dagelijks millioenen verhandeld worden, de Hollanders bouwden hier een muur, vandaar de naam. Hier is ook de Beurs, sta je op de galerij der bezoekers, dan kan je niet met elkaar spreken vanwege het geschreeuw beneden je. Al die jongens in hun khakikleurige pakjes die maar heen en weer vliegen, zijn de telegramjongens, in de verschillende hoeken zitten de telegraafbeambten maar te tikken, want

[p. 577]

dat is iets eigenaardigs - ieder groot publiek gebouw en ieder voornaam hotel heeft zijn eigen telegraaflijn.

Buiten op straat, met touwen afgezet, is ook Beurs. Dat is voor hen die niet in staat zijn de hooge som te betalen die noodig is om tot de groote Beurs te worden toegelaten; het geschreeuw en de opgewondenheid is er niet minder om. Verderop is Maiden Lane, waar de Hollandsche meisjes wandelden, de straat der juweliers. De Bowery is een soort Ghetto, grenzend aan de Chineesche wijk, waar ik alleraardigste kleine jongetjes zag, en aan de Italiaansche. Vroeger was dit het gevaarlijkste district van de stad, nu kan je er tenminste doorloopen zonder vermoord te worden. Hier waren eens de velden met graan, de Hollandsche Bouwerij. Overal in de stad sporen van Holland! Op de 5e Avenue, de groote Hollandsche kerk, nu de rijkste van de stad, in van Cortlandt Park het huis van dien ouden Hollander met de sporen der Engelsche kogels nog in de muren.

Het mooiste gedeelte der bovenstad heet Haarlem, het strekt zich uit tot de heuvels van Washington Heights en tot de Hudson. O, wat is de Hudson mooi! Je wandelt langs de spoorrails, want dat is hier geoorloofd, ieder past maar op zich zelf, tot je een koel, schaduwrijk plekje gevonden hebt. Aan den overkant loodrechte rotsen, de Palisaden, meer dan 100 M. hoog; daar strekken zich de prachtige bosschen van New-Jersey uit, met de mooiste villa's en cottages. De New-Yorkkant is gedeeltelijk steil, overal met rotsen en boomen. Je kunt op je gemak al de aardige witte jachtjes, motorbootjes en zeilschepen bekijken. Groote stoombooten, alle verdiepingen vol menschen, varen de Hudson op, een ware Rijnreis door de Adirondacks en Kaatskill heuvels, de schilderachtige bergen bekend door de avonturen van Rip van Winkle.

Alweer Holland!

Ik herinner me hoe een der Amerikanen aan boord tegen me zei: ‘Dat is het wat ons in Europa zoo boeit, waar je komt, in Parijs, Italië, Duitschland, Holland, overal spreekt de geschiedenis tot je. Wij hebben niets dan 't graf van Washington en dat haalt niet bij dat van Napoleon.’

‘We have a fine history’ zei ik trotsch.

Arme Amerikanen. Met al hun millioenen kunnen ze geen eeuw geschiedenis koopen. De hunne loopt van Washington tot Vanderbilt, wiens sporenaandeel nu ongeveer elf honderd millioen dollars waard is - en die was nog van Hollandsche afkomst!

In gedachten sta ik op, klauter naar boven, en zoek het station van de Subway. De hitte slaat me tegen als ik de trappen afga, ik had niet gemerkt dat het zoo heet was. De perrons zijn zwart van de menschen, 't is wat ze noemen de rush hour (5-7) waarin alles naar huis gaat. De platformguards duwen ons naar binnen. Behalve de 2 rijen zittende menschen bungelt aan weerskanten nog een rij, die zich met een of twee aanden aan de riemen vasthoudt. Een 6e rij is er tusschen ingestampt, heeft geen houvast en slingert bij iedere beweging tegen zijn linker- of rechterbuurman. Ik sta op 't balcon geperst en kan noch mijn armen noch mijn beenen bewegen, ternauwernood kan ik mijn hoofd draaien om te tellen, ik ben No. 19 en 't balcon is niet grooter dan bij ons. Wie een arm bewegen kan, houdt een krant in de hoogte, ik lees bij mijn buurman de groote sensatieletters die de eerste bladzijde bedekken: ‘Heetste dag in 't seizoen, 17 dood, 130 paardenlijken, 102 in de schaduw!’

Amerikaansche hitte! ‘Als 't nog lang duurt komt er een achttiende doode’, pruttel ik in me zelf. Eindelijk komt er een stop. Een paar menschen wurmen zich er uit, er komt een beetje meer, zij 't ook heete lucht, en de achttiende doode is gered.

LIZZIE.