De Hollandsche Lelie. Jaargang 20

Over reizen. III.

Voor H.H. te S. en anderen.

Innerlijke beschaving!

Er is misschien nicts wat zich zoozeer en zoo snel op reis verraadt, dan het gemis of het bezit van deze deugd.

Ik bedoel daarmede niet hetgeen men pleegt te verstaan onder een goede opvoeding in den zin van goede manieren, beleefdheidsvormen jegens standgenooten, en uiterlijke dingen van dien aard. Zeker, de wijze waarop iemand zijn mes en vork houdt en zijn eten naar den mond brengt, zoowel als 'n luidruchtig schreeuwen, of anderen op zij dringen, dan wel 'n bescheiden en toch onbevangen optreden, kunnen in zekeren zin als maatstaf gelden van den maatschappelijken ‘stand’, waartoe hij of zij behoort, maar toch, men kan juist in dat opzicht zich dikwijls vergissen, mag niet afgaan op den schijn. In Berlijn woonde ik langen tijd in 'n pension waar heel veel hoffähige land-adel den winter doorbracht, juist speciaal met het oog op het ‘uitgaan’ in de groote wereld. En ik heb juist dáár manieren bijgewoond op het punt van eten en drinken, van ‘Comtesses’ en ‘Baronen’ met o zoo wereld-bekende namen, waarvoor een gewoon-beschaafd-opgevoede Hollander of Engelschman zich ten eeuwigen dage zou geschaamd hebben! (De slechte manieren aan tafel van de duitschers zijn niet zonder reden over-bekend de geheele wereld door.) -

Maar er zijn bovendien ook overal in de wereld menschen, die meenen dat hun voorname afkomst hun het recht geeft zich onhebbelijk te gedragen jegens anderen, door luid schreeuwen en lachen, en zich aanstellen als behoorde de wereld hun alléén. Meermalen heb ik in de fransche opera in den Haag gelegenheid gehad opmerkingen te maken van dien aard, als zekere tot de high-life-kliek behoorende dames en heeren er hun eer in stelden hard-op te praten en met elkaar gekheid te maken, om daardoor duidelijk te toonen hun geringschatting, zoowel voor de muziek en de opvoering, als voor het wèl-luisterende publiek. -

Zulke menschen ontbreekt het bij al hun voornaamheid van stand of titel juist aan datgene, waarover ik het nu wil hebben namelijk aan innerlijke beschaving. Maar als men kijkt in de vreemdelingenlijst of in het gasten-boek van 't hôtel waar zij vertoeven, dan prijken ze met 'n rang of 'n positie, waarvan men vóór alles zou mogen verwachten: goede manieren. En daarom kan men ten slotte naar zulke uiterlijke goede of slechte hoedanigheden niet altijd oordeelen, wie de persoon in questie is naar het maatschappelijk leven.

Wel echter kan men al heel gauw uit zijn doen en laten opmaken of hij is 'n innerlijk, 'n waarachtig beschaafd mensch. Daarmee heeft noch ‘stand’ noch ‘titel’, noch ‘rang’ iets te maken. - Innerlijke beschaving komt voort uit ons eigen gemoed, is dikwijls te vinden bij zeer-eenvoudige, zeer-bescheiden-opgevoede menschen, veel meer dan bij de geld-protzen en de grooten dezer aarde. -

Jaren geleden, toen ik voor de eerste maal aan de Riviera was, vertoefde ik met mijn vader in 'n groot hôtel in Nice, en, daar mijn kamer nog al hoog was, maakte ik dikwijls gebruik van de lift. Ik zat er dan gedurig in met een jong meisje, half volwassen nog

[p. 4]

maar, die altijd 'n smadelijk-spottend mondje trok, wanneer ik met 'n ‘dankje’ tegen den kleinen liftjongen, tegelijk met haar, op onze étage uitstapte. Háár viel 't niet in een ondergeschikte te danken. Zij dacht blijkbaar dat zoo iets beneden haar was, en ik, die toen nog niet zoo veel gereisd had als nu, verwonderde mij telkenmale over haar onhebbelijkheid daarin, waarvan ik later helaas het veelvuldig-voorkomen heb geconstateerd. -

Bijna niemand, kind noch volwassene, denkt er aan bij 't verlaten van den lift dit niets-kostende, zoo vriendelijk-klinkende ‘Dank U’ uit te spreken. En hoevele preutsch-opgetrokken lippen of verbaasd-kijkende oogen heb ik in mijn reis-leven al veroorzaakt, wanneer ik 'n lift-jongen 's avonds beleefd goeden nacht wenschte, als hij mij voor den laatsten keer deed opstijgen.! -

Zoo'n klein ventje is in de oogen van verreweg de meeste reizigers zoodanig een ‘niemand’, dat het hun niet invalt hoe hij-óók recht heeft en zeer zeker behoefte aan 'n beleefd, vriendelijk woord. Hij mag al blij zijn, als ze hem niet óók nog vergeten bij 't fooien geven!! (Een onfatsoenlijkheid waaraan menig reiziger zich schuldig maakt, er op rekenend, dat deze kleine duivelstoejagers zich niet met de hand vooruit durven of mogen op hun weg plaatsen, zooals de portier, de Oberkellner, de huisknecht het doen.)

Wel, ditzelfde jonge meisje uit Nice heb ik een oude dame eens letterlijk op zij zien stompen, om vóór haar den lift te bereiken, waarin nog slechts één plaats vrij was.

Maar ik hoop op háár, en op het dubbelhinderlijke van onwellevendheid in jonge-menschen, nog terug te komen, in verband met hetgeen ik in m'n volgend artikel wil vertellen van 'n ander jong meisje, die handelde in omgekeerden zin.

Om nu nog even af te handelen het artikel lift-jongens, wil ik vertellen, dat deze kleine, reeds zoo vroeg-den-dag-beginnende jongetjes, die moeten werken op 'n leeftijd waarop anderen spelen -, en dat te midden van een omgeving van luxe en ijdelheid en genot, óók in de kinderwereld, die heden ten dage talrijk is vertegenwoordigd in de groote hôtels - mij altijd een bijzondere mate van medelijden en belangstelling inboezemen, altijd aan mijn gevoel de verplichting opleggen tot bijzondere vriendelijkheid en toegefelijkheid. Ik heb er heel wat aardige, lieve, en veelbelovende kereltjes onder gekend. (De meesten ziet men bij een volgend bezoek niet meer terug, daar zij zich, als ze goed oppassen, ‘verbeteren’, opklimmen tot 'n andere meer voordeelige positie in het hôtel-leven, of elders.) Maar de meest sympathieke van allen was een nog o zoo jonge, kinderlijk-uitziende hulp-lift-jongen van het hôtel waar ik onlangs in Menton vertoefde. - Eigenlijk had hij 't nog niet eens tot lift-bediende gebracht; zijn speciale taak was het open- en dichtdoen van de groote, zware hall-deuren, als de elegante dames en heeren uit- en indwarrelden. Ach, en hoe zelden verwaardigde een hunner zich hem voor die moeite met 'n blik of 'n woord van dank te loonen, veel minder nog hem iets, 'n paar centimes, te geven! Wel, mijn vriendin en ik, sloegen hem zoo dikwijls gade als hij, met den ernst en den ijver van een volwassen man op zijn blank en roze kindergezichtje, zijn taak verrichtte, stoelen bijsleepte voor hen die in de middagzon buiten wilden zitten, voetenbankjes aanhaalde, etc. Wij gaven hem als hij ons hielp ook altijd graag 'n fooitje; maar eens, ik zat gezellig te peuzelen uit 'n zak bonbons, meende ik hem méér genoegen te zullen doen door hem daarvan 'n handvol aan te bieden. Gij hadt moeten zien hoe bijna-beleedigd in zijn waardigheid hij die ‘kinderachtigheid’ fier terugwees. Blijkbaar wilde hij tot geen prijs als 'n kind behandeld worden, had ik onwillens hem gekwetst in zijn eergevoel van iemand die al 'n ‘betrekking’ bekleedt. - Ik trachtte het goed te maken door hem bij de eerstvolgende gelegenheid 'n dubbele ‘douceur’ in de handjes te stoppen. En weet ge wat ik naar aanleiding daarvan vernam van onze kamermeid, wie ik 't geval glimlachend vertelde? Hij was 'n halve wees, oudste van een groot gezin, waarvan de moeder was gestorven. Zijn tante, moeders zuster, had hem in het hôtel, waarin zijzelve 'n betrekking bekleedde als linnen-naaister, deze aanvang-positie weten te verschaffen. En telkens, wanneer de een of andere gast hem 'n paar centimes, 'n fooitje hoe gering ook, toestopte, kwam hij het háár in triomf vertoonen, liet het dan háár bewaren in zijn spaarpotje. Mijn páár francs, de eerste die hij misschien nog bij elkaar had gezien als ‘eigen-geld’, waren haar natuurlijk dadelijk in verrukking gebracht. En ik ben zeker, toen ik dat verhaal hoorde, dat hij er niet méér genoegen van kan hebben gehad dan ik-zelf.

O, als de menschen eens wisten hoeveel genot ze zichzelf kunnen verschaffen door

[p. 5]

'n beetje nadenken, meeleven met 'n ander, hoeveel ze zich onthouden door egoisme en onverschilligheid voor hun naasten!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.