De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

J.C.M. te H, - De uitslag van den prijsvraag wordt te zijner tijd bekend gemaakt. Alles heeft zijn bepaalden tijd; ook dit.

G. - Vriendelijk dank voor Uw hier in Interlaken door mij gevonden briefkaart en goede wenschen. Ik stel die attentie zeer op prijs; wensch U tevens hartelijk geluk met de verplaatsing, want die verandering van woonplaats zal toch wel naar Uw zin zijn, denk ik? Mijnheer Uw vader woont immers ook in Uw nieuw bestemmings-oord? Dat zal toch een heerlijke gezelligheid zijn! -

Regina. - Zooals gij ziet, heb ik Uw stukje geplaatst, maar, als gij weer iets zendt van dien aard, wees dan zoo goed het voluit te onderteekenen. Waar het zulke persoonlijke questies geldt, is dat beter. Vooral ook, omdat mevr: B. de la F. tot wie gij U hebt gericht, zelve ook onderteekend heeft met haar eigen naam.

- Dat geloof, wezenlijk geloof tenminste, gelukkig maakt, geloof ik gaarne. Ik heb het meermalen gezien in mijn naaste omgeving. En ik kan het ook volkomen begrijpen, want alleen het vaste, geloof in een Rechtvaardig God en in een hiernamaals bij Hem gelukkig worden, kan je heenhelpen over de onrechtvaardigheden, ellenden, en wisselvalligheden van dit zoo kort durende aardsche leven. -

Mevr: A.B.-K. - Zooals U ziet, maken we 't allemaal best, zijn weer in Zwitserland. - Ja, dat kan ik me zoo door en door begrijpen, dat U het een genot vindt, alles voor Uw kinderen zelve te doen. Want zelfs voor onze honden en vogels vind ik dat een genot, omdat ik van hen houd. - De menschen zeggen zoo dikwijls, als ik die allen mede op reis neem: Hemel, wat een last! Zie je daar nu niet vreeselijk tegen op!?

- Begrijpen niet, dat het geen ‘last’ is, maar een genot, als je een dier liefhebt het te verzorgen, het te koesteren, het een warm nestje te schikken naast je. - Hoeveel te meer dan niet, waar het je kinderen geldt! - Ik ben vast overtuigd dat zij, die zoo weinig begrijpen, dat je de zorg voor 'n hond geen last vindt, even weinig begrijpen kunnen de liefde voor 'n kind. Al redeneeren ze er misschien nog zoo mooi en zoo stichtelijk over, - zooals ik dikwijls genoeg 't hoor doen, met het bekende: Ja maar 'n hond is geen kind - ik geloof niet dat zulke egoisten werkelijk goed zijn voor hunne kinderen. Ik geloof, dat ze, evenzeer als ze opzien tegen den ‘last’ van 'n hond, óók opzien tegen dien van 'n kind, er meiden en juffrouwen voor houden om het te verzorgen, er den ‘last’ van te hebben. - Wie wezenlijk begrijpt het ‘genot’ van iets, dat van je afhankelijk is en je liefheeft, te verzorgen en bij je te hebben, die begrijpt dat voor de dierenwereld zoo goed als voor die der menschen. -

J.B.N. te S. - Dank voor Uw sympathie met het Telegraaf-artikel over ‘De Uiterste Dag’. Het boekje trof mij zeer door de magnifique schildering van het sterven. Ik ben het geheel met U eens, wat het m.i. onverantwoordelijke betreft, van den zieken maar steeds wat voor te liegen en wijs te maken. - Ik voor mij vind, dat de dokter de omgeving moet waarschuwen, de volle waarheid moet zeggen. De omgeving moet dan beoordeelen, wat de patient al of niet kan en mag weten. Persoonlijk zou ik een verbergen der waarheid zeer euvel duiden. Ik vind er, behalve al het andere, ook iets kinderachtigs in, dat een volwassen man of vrouw hang is de waarheid te weten, verstoppertje speelt ermee.

Het is zonder twijfel een moeilijk en gewaagd ding tegen iemand te zeggen: gij gaat sterven. Maar toch bewijst de R.K. Kerk, met hare instelling van de laatste Sacramenten, dat zoo iets zeer goed mogelijk is zonder den patient te schaden. Meermalen leest men in de memoires uit den tijd van Lodewijk XV over het toedienen der laatste Sacramenten aan zeer weinig tot sterven voorbereide hooggeplaatste personen, zonder dat dit ooit hun toestand verergerde, integendeel wèl dikwijls verbeterde. De duchesse de Berry, dochter van den regent, wier zedeloos en roekeloos leven eindigde in een ontijdigen dood op 22-jarigen leeftijd, ontving de laatste Sacramenten zeker alles behalve stervens-voorbereid. Toch ontstelde zij niet, toen men haar van die noodzakelijkheid sprak, werd integendeel gansch anders gestemd, ontving ze zonder eenig teeken van schrik of vrees, begreep dat ze moest, afrekenen met haar wuft bestaan, en zich gereedmaken voor haar Rechter te verschijnen. Lodewijk XV, wiens onzinnige vrees voor den dood overbekend is uit alle geschiedboeken en memoires over hem, geraakte in Metz, - ik meen in 1744 - aan den rand van het graf, zóó dat de Koningin en de Dauphin met zijn gouverneur uit Parijs werden opontboden. Zoo weinig twijfelde men aan zijn dood, dat de gouverneur, le duc de Bouillon, den jongen Kroon-

[p. 816]

prins reeds geheel en al als aanstaand Koning behandelde, en op de doorreis aan het volk vertoonde; aan welke voorbarigheid hij, zoodra Lodewijk hersteld was, zijn verbanning van het hof had te danken. - Het sprak dus van zelf, dat ook bij deze gelegenheid de laatste Sacramenten werden toegediend met groote plechtigheid; waarmede gepaard ging het onmiddelijk naar Parijs terugzenden der toenmalige maîtresse, de duchesse de Chateauroux. De bisschop namelijk wilde alleen onder die voorwaarde de absolutie geven. - Dat zulke scênes, zulk een ingrijpende handeling, den zieke niet verborgen kon blijven, hem moest duidelijk maken den ernst van zijn toestand, spreekt van-zelf. Toch werd hij er volstrekt niet erger door, gedroeg zich integendeel zeer berouwvol en geduldig, - en werd tegen alle verwachting in beter. Voorbeelden van dien aard, dat het weten der waarheid den stervende, ook al is hij een wuft en ijdel mensch, niet schaadt, zijn overal voor het grijpen. Ik vind dat wij protestanten in dat opzicht er veel erger aan toe zijn, dan de Roomsch-Katholieken. Bij den laatsten spreekt de Priester een woordje mee, bij de eersten hang je gansch en al af van 'n gewoonlijk totaal onverschilligen, zelf-ongeloovigen, onbelangstellenden, of in domme eigenzinnigheid de waarheid verbergenden dokter. - Toen ik indertijd in Bonn aankwam was ik stervend. - Geheimrat Burkart, zelf een streng-geloovig katholiek, waarschuwde mijn omgeving, niet mij. Ik vroeg hem later, toen ik beter werd: Zoudt U, die zelf geloovig Roomsch-Katholiek zijt, mijzelf evenmin hebben gewaarschuwd, als ik tot Uw godsdienst had behoord? Waarop hij antwoordde: ‘Zeer zeker zou ik U dan de volle waarheid terstond hebben moeten zeggen, met het oog op de laatste Sacramenten, die ik U onverwijld zou hebben doen nemen met het oog op uw toestand.’

Viooltje. - Ik zal trachten eens gauw iets van U te plaatsen. Natuurlijk begreep ik volkomen, dat die vorige geschiedenis een vergissing was, niets anders. Heerlijk dat uw zuster zoo goed slaagde met die inrichting, en ook dat het jonge meisje uit L. door uw hulp - waarvoor ik U zeer dankbaar ben - zoo goed is terechtgekomen. - Ik heb uw nieuwe protègée nog aanbevolen bij iemand die zoo iets zocht, maar ongelukkig was die dame net voorzien.

M.T. - Heerlijk dat die naam-opgave van mevr: Wolfgang van der Meij, over de velen die bereid waren haar hondprotègétje tot zich te nemen, er toe geleid heeft, dat uw Fickje nu ook nog een zoo goed thuis heeft gevonden. In gedachten zeg ook ik der dame, die hem tot zich nam, hartelijk dank.

Lieve juffrouw, het spijt mij wel, dat ik U ‘down’ maak door zoo weinig sympathie te hebben voor ‘de’ vrouw als geheel genomen. Maar ik denk, dat gij mij niet begrijpt op dat punt. Reeds dikwijls heb ik uiteengezet, dat m.i. een hóógstaande vrouw veel méér waard is dan 'n hoogstaande man, dat zij een zelfopoffering kan toonen, een moederliefde bezitten, een heldhaftigheid aan den dag legt in het uithouden van lichaams-smarten zoowel als van zielenooden, waartegen de man, ook de beste onder hen, het aflegt. - En nog iets; ik woon al heel wat jaren samen met twee vrouwen, met m'n vriendin en met onze Marie, onze dienstbode, en ik heb hen beiden hartelijk lief, en stel hen héél hoog. Ook 'n bewijs dus, dat ik 't goede in de vrouwen best weet te waardeeren. Maar, maar... als soort genomen, als geheel beschouwd, is het 'n dom, ongevoelig, slecht-opgevoed, ijdel, niets-wetend, en niets-begrijpend, en, als het wat weet, belachelijk-pedant soort. - Gij behoeft mij niet te zeggen: Ja maar, ‘de’ man dan; aan hem mankeert toch ook van alles. Volkomen waar! - Spreek ik U niet tegen. Ik heb het echter nu niet over hem, maar over ons eigen geslacht. Het doet er niet toe hoe 'n ander is, maar hoe wij zelf zijn. - En speciaal op het punt gevoel is de vrouw, 't gewone soort, misdeeld. Ze heeft geen ècht gevoel, stelt zich aan. Is wreed, is onnadenkend, is egoïst. Dat ik dit alles neerschrijf, is echter geenzins uit minachting voor m'n geslacht - behoor ik-zelve er dan niet even goed toe - maar uit waarheidsliefde. En juist die heeft de vrouw zoo noodig. Ze maakt zichzelve zoo graag wat wijs, beeldt zich zoo graag in, dat ze een ‘lief,’ ‘zacht’ wezentje is. Dat is ze niet. Zacht en lief zijn maar héél weinige vrouwen. Ik ken er inderdaad enkele hier en daar. Dat zijn engelen, die ik vereer, waarbij vergeleken ik mij-zelve 'n naar schepsel vind. - In het bijzonder denk ik daarbij aan een oude dame, van wie ik het eerste onvriendelijke woord, over wien of wat ook, nog moet hooren. Nooit komen er over hare lippen andere gezegden, dan van goedheid, liefde, belangstelling, zorg voor anderen. Die dame is oud, is ziek, is bedlegerig, is alleen met haar bediening; haar lieve zuster ging haar voor. Toch klaagt zij nooit, spreekt slechts van hare vele voorrechten. Ziet gij, lieve M von F., als ik aan háár denk, dan komt het mij voor, dat het schoone hoofdstuk van Paulus over de liefde zoo recht op háár van toepassing is. En ik geloof: Zóó er een hemel is, dan zal zij zeker in de allereerste plaats verdienen binnen te gaan. -

Das dritte Geschlecht heb ik gelezen, ook besproken; (in het Soer: Handelsblad). Ik zal, als ik weer thuis ben, trachten die beschouwing voor U op te zoeken.

Het boek beviel mij zeer.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.