Noord. - Het is geen onwil, indien ik niet verander of wijzig in Uw stukken, maar tijdgebrek. Als gij mij wilt toestaan te schrappen of te veranderen wat ik niet geschikt vind, dan wil ik gaarne, als ik de proef van het Blad ter correctie ontvang vóór den afdruk, nog eens even doorzien wat ik minder wenschelijk vind voor opname. - Gij kunt in de U toegezonden proeven alles veranderen en doorhalen wat gij wilt; gij moet dan een revisie (dat is een tweede proef) aanvragen, om het na de veranderingen nog eens door te zien. Dan zendt gij het aan mij, en schrijft er bovenaan; Kan worden afgedrukt.
Ja, ik óók begrijp niet hoe de schrijfster van ‘Eenzame menschen’ haar naam durft zetten onder zulke begripsverwarring over wat waarlijk plicht is voor de vrouw en wat niet. Ik vind Uw meening in dezen zóó waar, dat ik haar afdruk, ter bevestiging van de mijne, en opdat anderen er haar nut mee mogen doen:
‘Ik begrijp niet hoe menschen als A. van Walree volgens uwe boekbeschouwing in het laatste no. van de H.L. zoo'n boek de wereld durven inzenden, en het dan nog willen laten voorkomen dat Ada iemand is van “hooge levensopvatting.” Hoe kan zij een moeder laten zeggen, dat zij de kleine moederzorgen, die een zuigeling van noode heeft, niet graag doet, en ook niet kan begrijpen “waarom een vrouw zoo bijzonder blij moet zijn als ze al die werkjes als moeder doen mag.”
Zulke vrouwen zijn geen vrouwen, of ze zijn onnoozele meisjes, die op dat gebied nog nooit iets hebben waargenomen.’
Ja, dat voorvalletje met Uw zoontje begrijp ik best. Ik weet dat ook uit eigen ondervinding, dat een normaal kind, in een normale omgeving, niet dóórdenkt over zulke onderwerpen, als de volwassenen-zelf het niet onrein maken door glimlachjes, toespelingen etc. Ik heb honderd dingen hooren voorlezen uit den bijbel, of hooren zeggen wat de dieren-wereld betreft, omdat ik buiten ben opgevoed, zonder dat ik er mij ooit iets bij dacht. Het kon mij niet schelen, ik verdiepte er mij niet in, omdat men er niet op 'n gewichtige manier over sprak, of deed als gold het iets gewichtigs of bijzonders. Juist dat doen de reinheids-boekjes; die maken de kinderen stelselmatig onrein door hun aandacht op dat alles te vestigen, door hun er mee bezig te houden als iets der moeite waard om te worden ‘uitgelegd’ en ‘verklaard’. (Waarbij het mij altijd kostelijk amuseert, dat deze ‘uitleggingen’ en ‘verklaringen’ gewoonlijk gretig worden uitgedeeld door zelve-ongehuwde, preutsig-kijkende, in den grond zelve onrein-nieuwsgierige oude-juffers, die op schooltjes en in kinderbonden enz. enz. een gróóte rol spelen van gewichtig-doenerij in deze en dergelijke opzichten) Eér ik aan dezulken mijn kinderen, als ik ze had, toevertrouwde!
- Zeer zeker kunt gij mij gerust schrijven over de door U gelezen boeken; de correspondentie verveelt mij volstrekt niet, integendeel. Veel mooier dan Jörn Uhl is het thans uitgekomen Hillegemlei van denzelfden schrijver. Dat kan ik U aanbevelen: een prachtig boek.
H. H. te S. - Ik zal trachten reeds in het volgend nommer no. 1 te plaatsen, en in het daarna-volgende no. II.
Saile. - Zoo mogelijk zal ik aan Uw wensch voldoen.
ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.