De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

Schets uit Rusland.
Wandeling door Kroonstad.
(Uit ‘Le Matin’.)

St. Petersburg - 25 Juli.

Het is Zondag. - Toen ik uit de boot stap - ligt Kroonstad voor me met haar rustig, kalm voorkomen van Zon- en Feestdagen; doch anders is het gesteld aan den kant van de haven in de Mikalofskaja en Nicolaiefskajastraat.

Voor elk gesloten logement en herberg houdt een peloton matrozen de wacht, met gewapend geweer met bajonet. Alle deuren zijn met luiken gesloten; zoowel die van de particuliere huizen, als van de restauraties, bierknijpen, zelfs die van de kleinste kroegjes en bakkerswinkels. Onverschillig loopen de voorbijgangers tusschen deze doodsche huizen en soldaten door.

Ook de ramen zijn hermetisch gesloten, alsof de woningen pestlijders bevatten, die van de buitenwereld moeten afgezonderd. De haven maakt een zonderlingen indruk. Bij de tolhekken en omheiningen zitten of liggen drie duizend werklieden op de straatsteenen; kalm en rustig bespreken ze de gebeurtenissen van den vorigen dag, en de opstootjes, die nog mogelijk zullen plaats hebben.

Ze worden omringd door een dicht cordon matrozen, versterkt door een bataillon infanterie en een escadron huzaren. Onophoudelijk doorkruizen patrouilles deze wijk. Geen enkele zee-officier is te zien; evenmin gaat een officier aan het hoofd der troepen.

Ik begeef me naar de societeit van de marine-officieren, waar ik vroeger met verscheiden vriendelijke, innemende jongelieden kennis maakte. Acht knechts bedienen hier thans één enkelen zee-officier, die uit Port-Arthur met de Groznie is gevlucht, en zich nu alleen in de ruime zalen bevindt van de eens zoo overvolle societeit. Hij spreekt Russisch met een Amerikaansch accent, en Engelsch met een Russisch accent. Hij kent maar een paar woorden Fransch. Beleefd en voorkomend verzoekt hij me een glas bier met hem te willen drinken.

* _* *

Wat zijn de tijden veranderd! Hier, in deze kleine kiosk, wachtten de officieren van Rojdestvenskie mij een jaar geleden op, om mij uit te noodigen deel te nemen aan een schitterenden maaltijd; de admiraal hoopte dat ik na dien feestelijken disch niet langer den wensch zou koesteren om zijn vloot te bezichtigen.

Waar bevonden zich nu de officieren van toen? Waar was dat aardige prinsje uit de Kaukasus, vorst Tseterelli, die toen ik vast besloten bleek slechts een kop thee te willen aannemen, champagne liet schenken uit een trekpot? Een grap, die ik later beantwoordde, door thee te bestellen in een champagneflesch.

Hij was vier en twintig jaar, en tot over de ooren verliefd op een hofdame van de tsaritsa; gaarne vertelde hij van zijn lange tochten te paard door de Kaukasus; met volle teugen genoot hij van zijn zonnig leven. Nog hoor ik hem zeggen in de waschkamer van de societeit: ‘Ik stop m'n handen nooit in het water, bij het wasschen, ik houd ze in dien heerlijk koelen straal....’

Hij is dood. Hij vertrok met de staf van Rojdestvenskie en sneuvelde. Met de Knjaaz-Soevarof verdween hij in de diepte. Wat een bittere verliezen! Hoeveel snikkende vrouwen met lange rouwsluiers, toen de mis bediend werd na ‘de ramp van Tsoesjima.’ Tusschen die zwart-gesluierde gedaanten zocht ik tevergeefs naar het bleek, hooghartig gelaat van de jonge, schoone vrouw die hij lief had. De hoofden bogen zich zoo diep, dat het gelaat onzichtbaar was....

[p. 164]

Later heb ik me verwonderd, dat tijdens die mis alleen voor de gesneuvelde officieren werd gebeden, en niet voor de matrozen die naast Rojdestvenskie den dood vonden; waarschijnlijk is dit een van de redenen die hun woede heeft opgewekt.

Rojdestvenskie! Ik hoor hem nog tegen me zeggen: ‘Ik heb geen vloot, ik heb geen bemanning, geen kanonnen; ik heb niets, niets?’....

En ik dacht dat hij dit lachend zei!

Een telegram uit Japan heeft gemeld, dat men de waarheid verborgen houdt voor den ongelukkigen admiraal.

Hij verkeert in de meening dat een groot gedeelte van de vloot Wladiwostok heeft kunnen bereiken. Toen ieder in den waan verkeerde dat hij een vloot bezat, wist hij alleen van hoe luttel waarde zijn schepen waren; na met bovenmenschelijke inspanning er een te hebben gevormd, is hij de eenige in de wereld, die niet weet dat zijn vloot vernietigd is....

* _* *

Sinds vele, vele zomers heeft de zon niet zoo fel en koesterend geschenen. Op een van die heerlijke morgens die hier niet op den nacht volgen, doch op een zachte, bleeke ochtendschemering, ben ik getrokken naar de groene grenzen die Finland omzoomen. Het bevel tot mobilisatie had de rampzalige bewoners van deze streek bereikt, die zich thans aan mijn oog vertoonde in haar onvergelijkelijke schoonheid, badend in koesterende zonnestralen, begrensd door dichte wouden, koel en frisch door den heerlijk zuiveren zeewind, die uit de golf komt aanwaaien.

De dorpen, met houten huizen langs den weg, waren zoo juist ontwaakt; bij de deuren stonden zwijgende boeren met een ontstelde verbijsterde uitdrukking op het gelaat; op de marktpleinen bevonden zich enkele groepjes mannen door drank beneveld, ofschoon alle kroegen en tapperijen waar vodka werd verkocht, op hoog bevel gesloten waren.

Enkelen van deze mannen hadden zeer zeker niet met drinken opgehouden, toen om drie uur 's morgens gendarmen waren verschenen, die hen wakker hadden geschud om hun mede te deelen, dat ze zich den volgenden dag naar de kazernen in Petersburg moesten begeven. De ongelukkigen hadden gevraagd of ze weggestuurd zouden worden naar het oorlogs-terrein. De gendarmen hadden die vragen ontkennend beantwoord; toch voelden ze zich niet gerust gesteld, want ze vermoeden dat de gendarmen hun voorlogen.

Op den drempel van een armoedige hut stond een kind op de balalajka te spelen, een soort harmonica; de melodie was zoo droef, dat hierdoor misschien de drie vrouwen begonnen te schreien, die ik weenen zag, - Ik bereikte toen Pargalovo.

* _* *

Te Pargalovo vond ik ongeveer twee duizend mannen op het kleine marktplein verzameld; alle rangen en standen waren vereenigd, doch hoofdzakelijk waren het boeren uit den omtrek, die hier stonden opeengepakt. Ze werden omringd door een groot aantal vrouwen en kinderen in hun bonte kleederdracht. Enkele kokette boerinnen hadden een helroode lap om de chignon gewonden. Anderen waren blootshoofds; hun prachtig haar hing los over den rug.

Het is nog een ordelooze massa. Enkele gendarmen trachten de manschappen te ordenen. De starosta's, die de hoofden van het dorp zijn, hebben hun mooiste plunje aangetrokken; hun koperen insigne prijkt op de borst. Zij, die nu pas komen, worden terstond aangeroepen. Hierheen, Ivan, Ivanovietsj! Vooruit, Jegor Konstantinovietsj!’

De hoofd-starosta, burgemeester van de burgemeesters van verscheiden dorpen, heeft een grootere koperen plaat om de hals aan een ketting hangen; hij schreeuwt en vloekt veel harder dan de anderen.

Er wordt bevolen dat de colonne zich naar het station moet begeven.

Dit is het sein tot afscheid. Vrouwen klemmen zich aan haar mannen vast. Ieder schreit. Zij die beschonken zijn, huilen het hardst. Een reservist wordt door negen vrouwen omringd; negen vrouwen die hem omhelzen, schreien om hem. Hij wrordt door een gendarme bevrijd. Een ander, stom dronken, wordt door een paar kameraden ondersteund. Een zware kerel gooit zich op den grond, en omhelst snikkend de laarzen van zijn ouden vader; dan richt hij zich op, en vader en zoon omhelzen elkaar lang en innig, elkander op den mond kussend op Russische wijze. -

Het is een sombere stoet die zich naar het station begeeft; op het perron worden de mannen in rijen opgesteld, totdat de trein zal binnenstoomen. De hoofd-starosta rent iemand tegemoet die uit een isvotsjiek stapt. Het is het hoofd van de politie uit

[p. 165]

het district in zijn mooi uniform met goud; hij heeft prachtige knevels, een vooruitstekenden buik, kalfsoogen en witte handschoenen. In het helle zonlicht vallen alleen die hagelwitte handschoenen op, die korte gebaren maken tegen al deze ongelukkigen, die diepbuigend groeten. Het is of die witte handschoenen als ze ter hoogte van de knevels zijn, kushanden rondstrooien......

De trein stoomt binnen.

Vaarwel, vaarwel, Konstantijn Nikolajvietsj, omhels je vrouw voor de laatste maal. Zal je haar ooit terugzien? Maak je los uit haar omhelzing, en stap in den waggon. Vaarwel, Wladimir Alexandrovietsj: zult ge ooit de kleine Izba aan den weg terugzien. En het land, dat ge lief hadt? Ge hebt hier bittere armoede geleden, doch ge hebt die meren en dennewouden lief, en het geurige gras, dat wiegt en deint als de golven der zee; ge hebt die strenge winters lief met zijn sledevaarten, en ge aanbidt de Heilige Maagd die hier over u waakt...

De trein zet zich in beweging: op de helling van den spoordijk staat een oude vrouw, haar gestalte teekent zich af tegen de donkerblauwe lucht; ze maakt het kruisteeken - en duizenden kelen slaken een droeven, somberen kreet.

A-aaaaaa! klinkt het dof en droef langs dezen grond, waar ellende en slaafschheid heerschen. In Petersburg had ik dienzelfden kreet vernomen op een feestdag, toen de tsar voorbij reed. Toen weergalmde dat A-aaaaaa achter den alleenheerscher aan: een toonlooze kreet die niet omhoog stijgt, doch tusschen de menigte versterft.... Met dienzelfden kreet drukt het Russische volk zijn leed en vreugde uit.....

GASTON LEROUX.

(Overgezet uit het Fransch door)

Annie de Graaff.