De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

Kunst en Wetenschap.
Het ‘La-Tène’-tijdperk.

Een nieuwe naam, dien we toch moeten kennen, indien we iets voelen voor Musea, waarin voorwerpen uit der Kelten en Romeinen tijd worden bewaard, als ter plaatse opgegraven of daarheen gebracht.

De naam heeft niets onduidelijks, indien men den oorsprong kent.

Zwitserland is, zoo we weten, het land der paalwoningen, de oorspronkelijkste vorm der woningen van de meerbewoners, en zoo werden, een halve eeuw ongeveer geleden, te Neufchatel en elders paalwoningen ontdekt, waarin allerlei en allerhande werd gevonden.

Het spreekt van zelf dat de restes van die woningen te voorschijn kwamen op ondiepe plaatsen van het meer, en nu gaf men in het visschers dialect aan de gevonden voorwerpen, den naam der ligging wijl La-Tène zooveel als ondiepte beteekent.

Het tijdvak of tijdperk is sedert onder dien naam, welke burgerrecht heeft verkregen, aangewezen.

In verband met dien naam noemen we nog een anderen naam, dien van fibulae. Daarmede worden bedoeld mantelspelden, die in grooten getale bij de paalwoningsrestes gevonden werden.

Die mantelspelden waren ‘de beste chronologische criteria voor de La-Tène periode’, vooral ook omdat uit hun vorm steeds een voortgang in de industrie er van is aan te wijzen. Terecht zegt Mr. Boeles: ‘Dezelfde gelijdelijke overgang van stijl, die waar te

[p. 159]

nemen valt in het romaansche, gothieke en renaissance-tijdperk, enz. doet zich ook voor in praehistorische tijden. Spreekt men ginds van stijlcritiek, hier krijgt meer en meer burgerrecht de term “typologie”, vooral ook sedert de uitstekende studiën van Noorsche archeologen.’

De vormwijziging is bij de mantelspelden zeer groot en maakt het mogelijk er geheele chronologische seriën van op te stellen. De typologie maakt uit waarom de eene vorm jonger is dan de andere.

De fibulae zijn in vorm verwant aan de moderne veiligheidsspelden.

Usurpatie van adellijke titels, praedikaten, enz.

Voor de zooveelste maal wordt in het Maandblad van het Genealogisch Heraldisch Genootschap ‘de Nederlandsche Leeuw’ te velde getrokken tegen het ten onrechte zich aanmatigen van titels of rangen, waarop men geen aanspraak kan maken.

Het is ook te dwaas om alleen te loopen. Lezen we niet van Professeur de danse, en van Professor aan een Seminarium. Beiden hebben er geen recht op; beiden stichten verwarring.

Laten niet vele meisjes en jongens van deftige famìlies zich freule en jonker noemen, en tooien bejaarde ongehuwde dames zich niet met den titel van Mevrouw?

Doch er geschiedt nog iets dwazers. Indien een mannelijk familielid zich door hooge legesgelden het recht gekocht heeft om zich jonker te mogen noemen, na vooraf te hebben bewezen dat zijn geslacht sedert twee eeuwen in de Magistratuur heeft gezeten, dan laten zich de zusters eveneens den adel van broeder welgevallen, en pronken met den titel van freule.

Duidelijk sprekende gevallen releveert de schrijver van het artikel in het meergenoemde maandblad, ontleend aan inschrijving op den burgerlijken stand of advertenties.

Reeds meermalen heeft onze redactrice het belachelijke van die aanstellerij op de kaak gesteld. Zal men zich moeder noemen zonder het te zijn, of geweest te zijn. Zal men zich publieke vrouw noemen; zal men zich strijkster noemen? Immers neen! Waarom dan te pronken met geleende veeren, indien deze slechts tot opschik dienen, en de ijdelheid strelen. Laat ons toch waar zijn. Waar is de grens van Jonkvrouw of Freule voor een niet geadelde dame? Met juffrouw en mevrouw is de grens niet meer te trekken; welnu waar is de grens voor de niet gediplomeerde freule? Welke jonge dame heeft er recht op, en welke niet, en waarom?

Japansche Kunst.

Een toren van porcelein!

Het kon wel niet anders of zoo iets klonk als een sprookje, en wekte de groote belangstelling op onzer vaderen toen scheepvaarders uit China dit bijna ongelooflijk feit mededeelden. Zij brachten echter zooveel andere fraaie zaken als even zoovele bewijzen, hoe dat porcelein er uit zag, mede, dat het zien en tasten niet meer noodig was om te gelooven aan wat bijna onbereikbaar scheen.

Men staarde zich bijna blind op het teêre fijne aardewerk, waarvan het décor op een melkwit was aangebracht, dat als een schitterend email aan het décor een bijzonder relief gaf.

China, met zijn 3000 porceleinovens, waaraan wellicht een millioen menschen hun brood verdienden, stuurde scheepsladingen op ons af, in dien zin namelijk, dat onze compagnieen het porcelein medevoerden, en in ons land importeerden als voordeelige handelswaar.

Zoo groeide de porceleinkast van onze grootmoeders en overgrootmoeders en betovergrootmoeders onophoudelijk aan totdat op een gegeven oogenblik de liefhebberij omsloeg, en al het ‘Chineesch’ als bijna waardeloos werd beschouwd.

Nu praten we over China, en we plaatsten boven dit opstel Japansche Kunst. Dat is geen inconsequentie, want naast de Chineesche porselein-kunstnijverheid heeft zich in Japan evenzeer eene aparte porselein-kunstnijverheid ontwikkeld, welke niet minder grooten omvang verkreeg dan die harer zuster. Trouwens op dat gebied niet alleen zijn de Japanners hoog te roemen. In onderscheidene takken van kunstnijverheid worden zij door geen volk der wereld geëvenaard.

En daarom mogen we terecht spreken van Japansche Kunst, en roemen we die hoogelijk, en telkens en telkens opnieuw, indien we die kunst aanschouwen. Origineel als zij is moeten we ons verbazen over den rijkdom van kleuren naast een zelfbeperkende soberheid, welke we in niet één kunst terugvinden.

Naast en terzelfder tijd als de Chineesche kunst ontwikkelde zich de Japansche, maar nam nog hooger vlucht, en hoewel in den laatsten tijd de koopman, de handelsman, die kunst aan banden legt, en in een keurslijf wringt, blijft al het oude, en nog genoeg nieuw over, om het fraaie der Japansche kunst volop te aanschouwen. Die kunst komt tegenwoordig tot haar recht. In veilingscatalogussen wordt er voldoende de aandacht op gevestigd.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Oud-Gemeente-archivaris.

Den Haag.