De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

[p. 789]

7 Juni 1905.
18^de Jaargang.
N^o. 49.

Hoofdartikel
Vrije-liefde - en Vrij-huwelijk.

Nu er tegenwoordig huwelijken ‘uit beginsel’ worden gesloten, ‘zonder wettelijke formaliteiten’, en daarvan met zekeren ophef in de Bladen wordt vermeld ‘volgens ons beginsel gesloten zonder wettelijke formaliteiten’, nu lijkt mij een waarschuwing tegen dat ‘beginsel’, in een Blad als de Lelie, dat door heel veel jonge en ‘nieuwe’ menschen gelezen wordt, zéér noodzakelijk; te meer waar ik-zelve zeer dikwijls -, geheel ten onrechte - ben beschuldigd een voorstander te zijn van ‘vrijeliefde’.

Ik ben dat niet.

Het is niet mijne schuld, wanneer de menschen een novelle, een roman, een verdichtverhaal misverstaan, en, lezende van één bijzonder geval, onder zeer bepaalde omstandigheden, daaruit de conclusie trekken dat de ‘strekking’ van 't boek, (zonder eenige ‘strekking’ geschreven), in zijn geheel genomen zou zijn een vrije-liefde prediking. Wanneer de menschen te goeder of te kwader trouw verkeerd lezen, dan ben niet ik daarvoor verantwoordelijk dat mijn bedoeling wordt misverstaan, maar zijzelf zijn het, die iets ànders lezen dan wat er stáát. -

O zeker, ik heb gezegd bij menige gelegenheid en in menig geschrift, dat ons wettelijk huwelijk niets anders en niets méér is, dan een bloote formaliteit, een daad van verkoop, opgemaakt per contract, dikwijls véél, véél onzedelijker dan het zich vóór één nacht voor zoo en zooveel guldens laten gebruiken door de een of andere arme, geen beterbestaan-kennende publieke-vrouw van de straat. En dat beweren herhaal ik hier volmondig. Als een meisje -, alleen om een goede partij te doen, - zichzelf per huwelijkscontract weggeeft aan den een of anderen verloopen, viezen-kerel, met veel geld en een mooien naam, van wiens slechtgedrag en daaruit gevolgde ziekten hare ouders en zij alles afweten, als zij dan, opgesierd met het symbool der onschuld, oranjebloesem, in 't smetteloos-wit, en begeleid door tranen-wegvegende bloedverwanten, in plechtigen optocht, wordt heengevoerd naar het Stadhuis om er haar onzedelijken lichaam-

[p. 790]

verkoop bij contract zóó te verzekeren, dat zij naam, titel, en geld in ruil ontvangt voor de schending straks van haar maagd-lijf door de onreine beroering van den smerig-geleefdhebbenden man, die haar gaat bezitten, zie, dan vind ik gansch zoo'n vertooning in de hoogste mate stuitend en verachtelijk, en ik heb méér achting voor de ‘gevallen vrouw’, de ongehuwde moeder, die gij, dames van het Zedelijkheidsbewustzijn, straks gaat ‘redden’ en ‘bekeeren’, dan voor de velen Uwer uit Uw eigen ‘hooggeplaatste’ kringen, die op de boven-beschreven wijze handelen en hebben gehandeld, en hun dochters opnieuw grootbrengen voor zoo'n handelwijze.

En als dan dergelijke menschen ook nog van het Stadhuis, waar zij hun contract moeten laten opmaken, rijden naar de Kerk om er, vrijwillig, uit mode-zucht en pronk-zucht, ‘Gods zegen’ te gaan afsmeeken over een verbond, dat eerder door den Duivel met welgevallen zal zijn aanschouwd dan door dat Heilig Iets, dat God is, dan vind ik zoo'n handelwijze een veel erger spotten met God en met Godsdienst, dan het twijfelen aan God van den eerlijken Godsloochenaar, lasteraar, en ik vind den predikant, die over zulke echtverbonden ‘Gods zegen’ durft afsmeeken, en die zulke echtelieden de handen ineen durft leggen ‘in den naam van God’ een minnen huichelaar, en als zoodanig een veel grooter afvallige van het ‘Woord van God’, dat hij héét te prediken, dan de wereldling, die nooit meer een Kerk binnentreedt, en, te midden van zijn alledaagschleven, vergeten heeft hoè de handen te vouwen tot een eerlijk gebed. -

Ziedaar, wat ik ongeveer geschreven heb op velerlei manieren, en bij velerlei gelegenheden - en waarvan ik niets terug neem.

Maar geenszins - ik leg daarop allen nadruk - volgt hieruit, dat ik het ook maar éénigszins aanbevelenswaardig vind ‘uit beginsel te trouwen zonder wettelijke formaliteiten.’ - Integendeel, ik vind dit ‘beginsel’ in de hoogste mate gevaarlijk en onzedelijk. -

In de eerste plaats -, waartoe dient het, zich aldus aan te stellen ‘uit beginsel’!? Zij die op deze wijze, zonder wettelijke formaliteiten, ‘trouwen’, doen dat toch zeer zeker niet, om zich-zelf daardoor het achterdeurtje open te zetten van na eenigen tijd weer van elkaar te kunnen afgaan. Ik veronderstel, dat zij van plan zijn even-goed gansch het leven saam-verbonden te blijven in lief en leed, als het wettelijk-gehuwde paar! Goed! Maar wat is er dan voor bezwaar tegen, te voldoen aan dien eenvoudigen eisch van de wet, door het huwelijk te laten regelen zooals het behoort? Wat voor nut, of doel, of moois steekt er in zichzelf, maar vooral de komende kinderen, in allerlei moeilijkheden te brengen, door te weigeren te voldoen aan een eenvoudige formaliteit op het Stadhuis?! (Men behoeft immers noch bruidsjapon aan te trekken, noch op eenige àndere wijze aan de zaak een feestelijk aanzien te geven; men kan alles zoo eenvoudig inrichten als men wil, zonder eenigen ophef). -

Maar, nietwaar, zij, die aldus handelen ‘uit beginsel,’ zij doen dat om hun ‘beginsel’ ingang te doen vinden, om door hun ‘moedig’ voorbeeld anderen den moed te geven dat te volgen. Zij willen zijn de baanbrekers voor een nieuwen toestand van vrij-huwelijk voor iedereen. Zij vreezen noch den last, noch den smaad, noch de minachting voor zich zelf, noch bekommeren zich om de mogelijke moeilijkheden voor hun latere kinderen, want... zij zijn slachtoffers van hun nobel beginsel. Zij offeren zich op aan de toekomst, waarin hun ‘beginsel’ zal zegevieren, en een algemeenaangenomen regel zal worden.

Welnu, het is juist tegen deze dreigende algemeenheid van het ‘uit-beginsel trouwen zonder wettelijke formaliteiten’, dat ik met alle kracht wil waarschuwen! Want daaruit kan niets anders ontstaan dan onzedelijkheid, bandeloosheid, en, bovenal, en in de allereerste plaats, de grootst mogelijke schande en ellende voor de vrouw. Zij zal, dan meer dan ooit, het slachtoffer worden van den man! In 99 van 100 gevallen zal hij eerder genoeg krijgen van háár dan zij van hem. Hij zal haar, als zij hem verveelt, laten zitten met haar kinderen, en met haar verflenst lichaam, en zal een andere ‘uit beginsel’ trouwen ‘zonder wettelijke formaliteiten.’ Maar zij? - Wat wordt er dan van haar? O, ik weet wel dat er heel velen zullen zijn, die zich terstond zullen werpen in de armen van een anderen man. Maar, niet elke, niet meer jonge en reeds veel-gebruikte vrouw vindt er dan nog een, die haar wènscht tot echtgenoote! En dan ook zijn er, zijn er zeer zeker méér vrouwen dan mannen, die wel hun liefde trouw-blijven, die niet kunnen vergeten, die niet op nieuw troost vinden in een andere man-gemeenschap. Stel U voor háár lot, als zij, neven

[p. 791]

den smart van het zich-verlaten-weten, óók nog heeft gansch de finantieele zorg voor haar buiten-echt geboren kinderen, die haar bovendien met alle recht later haar onvoorzichtigheid, en den daaruit voor hen voortgekomen tegenspoed, zullen verwijten!

Want, men moet de menschen nemen zooals zij nu eenmaal zijn, rekening houden met de werkelijkheid der menschelijke natuur, en niet bouwen op ideale toekomst-gebeurlijkheden, die niet gebeuren. En dan is het een feit, dat verreweg de mééste menschen veel te zinnelijk-aangelegd, en veel te weinigstandvastig zijn, om te kunnen en te mogen trouwen ‘zonder wettelijke formaliteiten,’ alléén uit ‘beginsel.’

Ik neem graag aan, dat zij die op dit oogenblik dat dwaze voorbeeld geven ‘uit beginsel,’ zedelijk zóó hoog staan, dat zij geen wettelijke formaliteiten van noode hebben om elkaar levenslang trouw te blijven, in nood en leed zoo goed als in voorspoed. Maar dan zijn zij een uitzondering, een hóóge uitzondering op den algemeenen regel. De regel is dat de trouwende en zoogenaamd elkaar ‘liefhebbende’ menschen, na een korter of langer tijdsverloop, heel triviaal en heel weinig hoog denken over huwelijk en liefde, en plicht aan hun gezin en hun kinderen. En als dan die menschen niet meer weerhouden zullen worden door een wettelijken band, als zij, waar het ‘scheiden’ nu nog verbonden is met allerlei wettelijke moeilijkheden en onkosten, in plaats daarvan terstond weer van elkaar kunnen afgaan om een nieuw ‘huwelijk’ te sluiten ‘uit beginsel,’ en ‘zonder wettelijke formaliteiten,’ dan zullen zij, heel spoedig reeds, ontaarden tot de grootste onzedelijkheid en gewetenloosheid en bandeloosheid. Van ‘beginsel’ zal weldra geen spoor zijn te vinden. Het ‘beginsel’ zal niets anders zijn dan een heerlijke dekmantel voor zelfzucht en toomelooze zinnenbegeerlijkheid. -

En het lijkt mij goed daarop juist nù met nadruk te wijzen, nu het ‘beginsel’ dreigt ingang te vinden. Een paar gaven het voorbeeld hier en daar, vermoedelijk met de zuiverste bedoelingen. Maar reeds geeft die handelwijze den ‘moed’ tot navolging aan méérderen. Zijn die meerderen óók nog oprecht? En bovenal, zullen zij vast-genoeg in hun schoenen staan, om elkander levenslang die vrijwillige trouw te houden, die zij thans elkaar beloven ‘zonder wettelijke formaliteiten’?

Velen zijn er, die zich vergisten in wat zij ééns hielden voor ‘liefde’, en velen zijn er, die ná hun huwelijk één beetje anders en nuchterder denken over hun vrouwen of over haar mannen, dan in hun engagements-tijd. Het is goed voor alle partijen, voor de maatschappij-óók, dat die velen nochtans maar niet terstond van elkander kunnen gaan; omdat zij nu eenmaal gebonden worden door zoo iets als ‘wettelijke formaliteiten’. Want, door dat terstond-van-elkander-kunnen gaan, zou de onzedelijkheid niet verbeteren maar vermeerderen tot in het oneindige.

Daarom is een vrij-huwelijk, ‘uit beginsel’, en ‘zonder wettelijke formaliteiten gesloten’ een heel mooi ding voor droom-menschen, die droomen van een ideaal-wereld, met ideaal-mannen en -vrouwen, en ideaal-toestanden, maar in de werkelijkheid, in onze nuchtere, lang-niet-ideale maatschappij, met lang-niet-ideale menschen, is zoo'n huwelijk een gróóte dwaasheid, en tevens een groot gevaar voor de echte zedelijkheidsbeginselen, een gevaar waartegen men om die reden met ernst moet waarschuwen.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.