De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Twee Menschen tegenover het Leven.
Uit het Russisch van Maxim Gorki.
Vertaald door Annie de Graaff.

Twee menschen bevonden zich tegenover het wreede, strenge leven; beiden hadden vele teleurstellingen ondervonden. ‘Wat verwacht ge van mij?’ had het leven gevraagd, en toen had een van deze menschen met moede stem geantwoord:

‘De tegenstellingen in het leven boezemen me afkeer in; ik sta machteloos om het eigenlijke wezen der dingen te doorgronden; mijn ziel is als in een wazig duister gehuld. Toch zegt mijn verstand me dat de mensch het volmaakste aller schepselen is’.....

‘Wat verlangt ge van mij?’ vroeg het leven op kouden toon.

‘Het geluk!... En dit kan ik slechts bereiken, indien de twee tegenstrijdige gevoelens, die mijn ziel verdeelen, zich samenvoegen; indien mijn ‘ik wil’ met uw ‘je moet’ zich vereenigen.

‘Je eenige wensch moet zijn wat je voor mij kan doen,’ sprak het leven op harden, strengen toon.

‘Ik wil je slachtoffer niet zijn,’ schreeuwde de man. ‘Ik, die over het gansche leven zou willen heerschen, ik zou onder het juk van jouw wetten moeten zuchten. En waarom?’.....

‘Druk je minder krachtig uit!’ zei de ander die dichter bij het leven stond, maar zijn vriend ging voort met spreken, zonder aandacht op de woorden van zijn vriend te slaan:

‘Ik wil vrijheid - ik wil leven in overeenstemming met mijn wenschen. Ik wil

MAXIM GORKI.^*)
Zooals de meeste lezers reeds zullen weten, is deze beroemde Russische schrijver, naar aanleiding van de binnenlandsche troebelen in Rusland, gevangen gezet, daarna weder in vrijheid gesteld, en thans ernstig ongesteld; naar men zegt aan tering.

noch de broeder, noch de slaaf zijn van mijn naaste, omdat dit moet; ik zal zijn broeder of zijn slaaf zijn, indien ik dit zelf verlang, uitsluitend te rade gaand met mijn eigen wil. Ik verkies niet te zijn de doode steen waarmede de gevangenis wordt gemetseld, waarin het geluk wordt opgesloten. Ik ben mensch, ik ben ziel, de geest van 't leven, ik wil vrijheid!’

‘Zwijg,’ sprak het leven met ijskouden glimlach. ‘Je hebt al zooveel gepraat, en alles wat je nog wil zeggen weet ik al vooruit. Je wil vrij zijn! Best! Vang den strijd met me aan; wees overwinnaar, dan zult ge mijn meester zijn, - dan zal ik uw slaaf worden. Je weet toch dat ik aan overwinnaars altijd eerbiedig gehoorzaam. Maar ge moet overwinnen! Gevoelt ge u in staat om den strijd met me aan te gaan, ter wille uwer vrijheid? Zijt ge zeker van uw overwinning? Vertrouwt ge op uw kracht?’

En de mensch antwoordde op moeden toon:

*) Uit De Vogué, Maxim Gorki. De man en zijn werk. Prijs 50 cents. (Cohen Zonen, Amsterdam.)

[p. 727]

‘Ge hebt mijn ziel in beroering gebracht; uw woorden hebben me getroffen als een snijdend zwaard!’

‘Hef nu geen klaagliederen aan, maar spreek flinker,’ zei de ander.

Maar zijn vriend ging voort:

‘Licht een oogenblik het juk van me af, pdat ik tot rust kom. O, laat mij het geluk smaken!’

Het leven glimlachte opnieuw met dien kouden glimlach, gelijkend op den glans van het kille ijs:

‘Zeg me of je dit van mij eischt, of dat ik het als een wensch moet opvatten?’

‘Als een wensch,’ antwoordde de man met toonlooze stem.

‘Je vraagt, omdat je gewoon bent te bedelen, maar weet, armzalig menschenkind dat het leven geen giften schenkt.

Luister! Een vrij man vraagt niet - die maakt zich van mijn gaven meester..... Maar jij.... je bent slechts de slaaf van mijn wenschen, niets meer. Slechts diegene is vrij die de macht heeft zich alle wenschen te ontzeggen, om zich uitsluitend te wijden aan het eens gekozen doel. Heb je me begrepen?..... Ga heen!’

De mensch had begrepen; als een gedweeë hond strekte hij zich aan de voeten van het gevoellooze leven uit, om nederig de kruimels van het feestmaal op te vangen.

De doffe blik van het strenge leven richtte zich toen op dengeen die tot nu toe had gezwegen, een man met een breed, doch goedhartig gelaat.

‘Wat verlangt gij van me?’

‘Ik verlang niets, - ik eisch!’

‘Wat is het dat ge eischt?’

‘Waar is rechtvaardigheid? Schenk me die. Dan zal ik het overige mij toe-eigenen, doch slechts rechtvaardigheid heb ik van noode. Ik heb lang en geduldig gewacht; ik heb moeilijke tijden doorworsteld. Nergens vond ik rust, in duister was ik gehuld! Ik heb gewacht....... maar het uur is aangebroken! Waar is de rechtvaardigheid?’

En het leven antwoordde op kouden toon:

‘Zoek die zelf.’