De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

[p. 645]

5 April 1905.
18^de Jaargang.
N^o. 40.

Hoofdartikel
Genealogische arbeid voor onze meisjes. II.

Als onderdeel van den archiefarbeid, in het vorige opstel, aan onze meisjes aanbevolen, verdient een eervolle plaats de genealogie.

Dat woord moet niet afschrikken.

De genealogie, als hulpwetenschap der geschiedenis, ligt maar al te zeer onder veroordeel.

Dat is niet de schuld van dezen tak van kennis, maar van de knutselaars, welke er, ter voldoening van hun ijdelheid in liefhebberden.

Dit alles is echter geweest, en het Adelsarchief¹⁾ voor 1903/04, te beschouwen als Jaarboek voor den Nederlandschen Adel, kan ons leeren wat de genealogie moet zijn, en wat zij eertijds was.

Geldzucht aan de eene, en ijdelheid aan de andere zijde werkten mede, om ons jaren, - en zelfs eeuwen, - achtereen, lapwerk te geven.

Zij die geld wilden verdienen knoeiden en knutselden maar voort om den grootheidswaan hunner betalers te voeden, en op die wijze groeiden graven en baronnen op de stammen van boeren en burgers, en verheugden zich tal van nietswaardige personen in den lande op adellijke voorvaders, met wie zij niets hadden te maken, dan dat zij hoogstens afstamden van een buitenbeentje.

Dit alles kan men lezen in het hiervoren genoemde Adelsarchief, waaruit men tevens leeren kan hoe een goede genealogie moet worden samengesteld, om ook bevrediging te geven aan den wetenschappelijken mensch.

Alle genealogie moet wetenschap blijven, en daar alle weten waar moet zijn, dient alle leugen uit elken geslachtsboom geweerd te worden.

De leugen spruit echter voort uit niet weten, dikwerf onbewust niet weten, en nu willen we onze meisjes in onze 1400 gemeenten

1) Uitgegeven door het Heraldisch-Genealogisch Archief te 's Gravenhage - Brussel.

[p. 646]

des lands eens aan het werk zetten, en haar opdragen zich te willen belasten met het doen van onderzoekingen in de zoogenaamde kerkregisters, welke zich meerendeels op de secretarieën bevinden, maar ook nog wel in kerkeraadskasten, en in pastorieën.

De meisjes moeten niet afwachten tot tijd en wijle zij met het een of andere onderzoek belast worden, maar zij moeten zelf, ieder in de plaats van haar inwoning, het initiatief daartoe nemen.

Zij moeten verlof vragen aan de bevoegde autoriteiten om al de namen uit de kerkregisters op fiches te schrijven, en die lexicographisch ordenen, en als zij daarmede gereed zijn moeten zij in een vakblad er kennis van geven.

De kleinste en verafgelegenste plaatsen zullen het meeste resultaat geven, want samenstellers van geslachtsboomen, hetzij beroepsgenealogen of amateurs, concentreeren zich meerendeels in de groote steden, om uit de bronnen te putten, en zien voorbij, dat juist in de omgelegen kleine plaatsen zeer dikwerf gevonden wordt, wat in de steden zelf te vergeefs wordt gezocht.

We moeten toch niet vergeten, dat feitelijk de geboorten niet vallen te constateeren. Vóór 1811 werd daarvan geen aanteekening gehouden. We moeten dus teren op de doopboeken,¹⁾ maar hoewel het regel was, dat het kind gedoopt werd in de plaats zijner geboorte, trokken de ouders ook wel eens naar nabijgelegen gemeenten om het kind de doopbediening te doen geven.

Soms was de keuze op een bloedverwantgeestelijke gevallen; soms voelde men meer voor dien of diens Heilige werk, en op die wijze reden de ouders met den doopeling dikwerf naar een andere plaats, waardoor lacunes kunnen ontstaan in op te maken geslachtsboomen.

Eerst dan wanneer alle kerkregisters, waarbij te voegen zijn de gemeentelijke inschrijfregisters van trouw- en begrafenis, zijn overgeschreven op fiches, en lexicographisch te raadplegen, zal het nut ongekend zijn, wat daardoor aan de wetenschap der genealogie wordt bewezen.

Nu moeten onze meisjes eens beginnen.

Op secretarie, of in kerkeraads-kamer kunnen zij wel een plaats krijgen, en teruggaande van 1811, zal haar werk kans van slagen hebben. Het moeielijkste schrift namelijk vindt men in de boeken der 16e en 17e eeuw; dit loopt nog wel eens door tot in het begin der 18e eeuw. Als men nu terugwerkt heeft men al eenige handigheid bekomen; is men vertrouwd geraakt met voornamen en ‘vannen’, welke het lezen in het oude schrift vergemakkelijken, en zijn eenmaal de fiches gereed, dan kan men van vader op kind geslachtsboomen maken, welke gepubliceerd kunnen worden, en door andere gegevens wederom kunnen aangevuld worden.

Er zijn groote gemeenten in ons land, waar men voor het onderzoek van een naam in een doopregister als leges moet betalen drie, twee, een gulden, enz. Zijn alle kerkregisters geëxcerpeerd dan hebbende meisjes-werksters de sleutels in handen, en de eerste schrede is gezet op het archiefveld.

Laten zij er eens over denken, en zich op die wijze een bron van inkomsten verschaffen.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Oud-Gemeente-archivaris.

Den Haag.

1) Het spreekt van zelf, dat voor Israëlieten de besnijdenisboeken kunnen geraadpleegd worden, maar dat geldt dan nog slechts voor de jongens.