De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Correspondentie van de redactie met de abonnés

M.L. te A. Ik dank U zeer voor de genomen moeite; en tevens voor Uw vriendelijke woorden aan mijzelve. Ja, ik ben het met U eens dat U alle reden hebt mij om die reden te benijden. Ik ben daardoor ook innig-gelukkig. Zij en ik kennen elkaar nu reeds vele jaren, in voor- en tegenspoed beiden, en, als wij soms vrouwen ontmoeten die zoo recht eenzaam door het leven gaan, dan gevoelen wij beiden ons zoo innig dankbaar dat het lot ons samenvoerde. Wie weet echter wat U-zelve nog wacht op Uw levensweg. Het komt dikwijls alles zoo heel anders dan wij vermoeden. -

Erica III. Daar reeds twee anderen Uw pseudoniem kozen, heb ik het cijfer III aan Uw naam toegevoegd. Neen, Vertrouwelijk Schrijven was geenszins voor U bestemd. - Het adres zond ik U reeds per post toe. Als de zaak in orde komt, heb ik daarmede aan Uw beide wenschen voldaan, want dan zal die dame U verder helpen op het tweede punt. Maar, lieve mevrouw, gij moet U-zelf het leven niet zoo verbitteren door U alles aan te trekken wat ‘men’ zegt of vindt van U. - Als het is zooals U zelve schrijft, dat U zichzelf niets hebt te verwijten, wel wat kan het U dan schelen, dat er lastertongen zijn die van U kwaadspreken? Veel van hetgeen U mij schrijft is zeker heel onpleizierig, maar hoe minder U zich daaraan stoort, hoe minder plezier Uw vijanden hebben van hun onaardig gedrag. En wat b.v. die nieuwsgierigheid betreft als U uitgaat of thuiskomt, en dat zich met Uw doen en laten bemoeien Uwer omgeving, wel ik kan U geen beteren raad geven dan al die kletspraatjes te laten voor wat zij zijn, namelijk geteut en gezeur. Als U geen kwaad doet, en er in Uw handel en wandel niets is waarvoor U zich behoeft te schamen, wat kan het U dan schelen of Uw buren op Uw uitgaan en thuiskomen letten, en Uw huiselijk leven begluren? Weet U wat mijn stelregel is in zoo'n geval: Als iemand zich ergert aan mijn doen en laten, dan moet hij maar vóór zich kijken, dan heeft hij er geen last van. En wil hij dat niet doen en zich liever ergeren, mij-wel, ik zal zoo vrij zijn mijn eigen gang te blijven gaan. - Er zijn altijd menschen die zoo weinig te doen hebben, dat het hun verbazend interesseert hoe laat hun buurman uitgaat, wanneer hij weer thuiskomt, hoeveel visites hij krijgt, hoeveel vleesch en hoeveel groente en hoeveel taartjes (o gruwel!!) hij eet, enz., enz.! Gun die menschen het genot hun leege hersenen te voeden met zulke interessante niéuwtjes, láát hen de hoofden bij elkaar steken, en zich erover ergeren, wat kan het U schelen!? - Waarlijk, ik geloof dat U zich al die dingen al te veel aantrekt, en daardoor al te achterdochtig tegen iedereen zijt geworden. - Als ik U was, zou ik mijzelve veel afleiding verschaffen, en U niet te veel verdiepen in die vermoedens, die U toch niet kunt bewijzen. Daar U finantieel onafhankelijk zijt, hebt U het in Uw eigen macht Uw leven aangenaam in te richten, onafhankelijk van anderen. En ik zou dat hoe eer hoe beter doen. U zult eens zien hoeveel prettiger en aangenamer Uw leven zal worden, als U zich boven die praatjes gaat stellen, en kalm Uw eigen gang blijft gaan. -

Incognito. Ik wil U omgaand antwoorden om U te zeggen, dat ik de laatste ben die op een vrouw (of een man), die een eerlijk beroep uitoefent, zal neerzien uit dommen hoogmoed. Ik ken mannen en vrouwen uit alle standen, met wien ik dikwijls vriendschappelijk praat, en ik kan U verzekeren dat ik menigmaal veel meer ware ontwikkeling en vooral veel meer gezond verstand en levenservaring aantrof bij vrouwen die een beroep uitoefenen, als b.v. het Uwe, dan bij de dametjes en freuletjes van mijn eigen kring, die uit den aard der zaak in een broeikas-atmospheer blijven, en dientengevolge van het ware leven, met zijn strijd, zijn moeite, zijn ernst, en zijn veelzijdigheid, niets begrijpen. - Toevallig heb ik onlangs, in het buitenland, met iemand die Uw vak uitoefent en met wien ik daardoor in aanraking ben gekomen, van lieverlede dikwijls heel vriendschappelijk gepraat. Dit deel ik U slechts mede als bewijs, hoe ik er niet aan denk op U neer te zien, omdat gij dat beroep uitoefent. - Ik zie veeleer neer op luie, leegzittende vrouwen, die zich laten onderhouden door hun familie, op hoop, dat de een of ander goede-partij haar misschien ten langen leste koopt als lijfsbezit. (Want alleen dáárop komt zoo menig huwelijk, om baatzuchtige redenen gesloten, ten slotte neer.) - Hetgeen gij mij schrijft over Socialistische romans en over Tragedie in het bijzonder deed mij veel genoegen; speciaal ook Uw beschouwing over de onmogelijkheid van het door Anna van Gogh geschilderde liefdegeval tusschen den werkman en de dame. Echter heb ik niet uit Uw brief begrepen, of en in hoeverre ik deze meening van U moet publiceeren, en ook niet of Uw beschouwing over Liefde

[p. 336]

en Vriendschap bestemd is voor Ingezonden stuk, of niet? Gaarne verneem ik dat nog van U.

Dordrecht. Ik heb dit pseud: voor U gekozen. In de vorige Lelie had ik alleen den tijd U te danken voor Uw heerlijke bloemen. Ja, zij komen altijd prachtig over, en ik waardeer ze niet-weinig. Uw bedoeling is goedgelukt, daar ik ze inderdaad Zondag-ochtend ontving. Uw meening over Wiesbaden deel ik volkomen. En Uw enthousiasme over het theater en over de omgeving dáár kon ik heelemaal nâvoelen. Ik-ook vind, dat mooie toiletten en een geheel en al gevulde zaal een feestelijken indruk op je maken, die er bijbehoort. En de Foyer is zoo gezellig in de pauze; 't is zoo heel iets anders in Duitschland dan bij ons! Alleen vind ik het vroege begin-uur niet prettig. - Ja, ik was er deze keer heel lang, maar ik was er méér geweest. -

E.R. Zooals gij ziet heb ik dat stukje van U in ditzelfde nommer geplaatst. Ik doe het minder om den letterkundigen inhoud, dan wel om de strekking ervan, want Uw zinnetje: Haar hoofdgedachte scheen wel zoo goedkoop mogelijk door het leven te gaan, deed mij U in gedachten een handdruk van sympathie geven. O, er zijn zóóvele zulke menschen, die alle wáárde, alle poëzie aan het leven ontnemen door hun geldgierigheid, en die, zooals gij het zoo juist beschrijft, alle liefdegevoel ondergeschikt maken aan geld. Zulke menschen begrijpen niet dat geld juist dan genot geeft, als je het weet te gebruiken en voor anderen en voor je zelf. Zij doen juist zoo dor en koud en akelig-hebzuchtig, als gij het in Uw stukje beschrijft. Geldgierigheid is de wortel van alle kwaad, ik zou het met gulden letteren willen schrijven in het stamboek van menigeen, die niet begrijpt wáárom haar leven zoo vreugdeloos en zoo arm en zoo van liefde-verstoken is, namelijk alléén omdat het geld de duivel is, die haar ziel behéérscht.

‘Zoo is iemand zijn eigen vijand’ - schrijft gij. Gij hebt daarin groot gelijk. Dergelijke menschen genieten nooit, omdat zij bij alles zuchten, dat het zoo duur is. Elk ding dat zij moeten aanschaffen, elk cadeau dat zij moeten geven, elk genoegen dat zij zich toestaan, wordt vergald door de gedachte aan den prijs dien het kost. En al hun zoogenaamde liefde tot anderen wordt overschaduwd en verstikt, wanneer die liefde een offer kost van geld. - Ja, inderdaad, om Uw slotzin over te nemen: 't Schijnt dat geldzucht langzamerhand alle edele hoedanigheden verstikt. (Ik heb Uw laatste regels, daarop volgende, weggelaten omdat het slot daardoor te veel werd verzwakt.)

Wat Uw vorig schrijven betreft, ik ben het eens met wat gij schrijft over die pedante recensies die Jan en Alleman in het licht geeft over boeken, die zij-zelf niet half zoo goed kunnen maken. De door U bedoelde dame liet zich eens, (ik zelve sprak haar nooit), tegen eeu zeer goede kennis van me op zoo hoogen toon uit over de gebreken in den stijl van Couperus, dat deze mijne bekende moeite had niet in lachen uit te barsten. Dat zij dus thans op even hoogen toon schrijft, verwondert mij niet heel erg. - Dat gij het eens zijt op zoo heel veel punten met mij, zooals uit Uw aanhalingen blijkt, doet mij bijzonder veel genoegen. En ik vooronderstel dat gij op dat ééne punt, waarin gij zegt het met mij oneens te zijn, mij niet juist hebt gevat. Immers gij zegt zelf, dat ik daar in ‘Uw vak treed.’ En dit feit heeft U vermoedelijk bevooroordeeld. Gij denkt zeker, dat ik het zenden van kinderen naar Fröbelscholen per-se af keur. Dit nu is geenszins het geval. Indien de ouders geldige redenen hebben, die hun beletten zelf hun kind of hun kinderên op te voeden, dan vind ik een Fröbelschool een zeer goede hulp. Maar als zij, alleen uit gemakzucht of uit begeerte jonge-meisjes pretjes na te jagen, hunne kinderen zoo gauw mogelijk van huis en dus naar de Fröbelschool zenden, dan noem ik zulke moeders slecht. Daarvan ken ik meer dan een voorbeeld uit mijn omgeving. En ik ben overtuigd dat gij dit evenmin zult verdedigen, als ik.

Wie wil die kan. Uw langere novelle kunt gij mij gerust ter lezing toezenden. Aan Uw verzoek voldeed ik.

Frada. Uw bijdrage komt nu spoedig. Wat den raad betreft, dien gij vraagt, ik vind het heel moeilijk U te antwoorden op dat punt. Zeker zou ik nooit, als gij Uw brood moet verdienen, in die richting dóórgaan, maar ik zou mij vóór alles grondig bekwamen in een of ander vak of beroep, waartoe gij aanleg hebt. Gij kunt dan Uw vrijen tijd later gebruiken tot Uw liefhebberij; maar let wel op dat ik zeg later. Ik bedoel daarmede namelijk eerst dan, als gij een goed-betalende betrekking hebt. Want het is te onzeker of gij zult slagen, om U te durven raden in dien weg teblijven voortgaan, als gij het noodig hebt geld te verdienen. Iets anders is het, als gij niet voor U-zelf behoeft te zorgen. In dat geval kunt gij gerust voortgaan, omdat gij zooveel liefde voor de zaak koestert, dat dit U misschien zal helpen. In elk geval zou ik zeer zeker aan anderen iets ter beoordeeling geven, b.v. aan den redacteur van ‘Nederland.’ Uw vader heeft overigens gelijk met zijn uitdrukking: Waar begeef je je in. Zelfs voor hen die slagen, is het een pad dat moeilijkheden meebrengt, waarvan gij nu geen begrip hebt, of kunt hebben. En bovenal moet gij beschikken kunnen over groote werkkracht en een sterk zenuwleven, anders gaat gij zeker onder. (Ik bedoel als gij het ernstig, als werk, en niet als liefhebberij beschouwt).

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.