De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Hoofdartikel
Een antwoord op een vraag.

Het reeds geruimen tijd geleden, dat mij een manlijke lezer van de Holl. Lelie de vraag stelde, waarom een zekere inrichting, die hij zeer nuttig acht (in het leven geroepen door een vrouw, en door haar geleid), niet alleen niet bloeit, maar zelfs naar hij vermoedt is te gronde gegaan, omdat de contributie niet meer wordt geïnd. - Op die vraag-zelf kan ik hem te minder antwoorden, omdat hij mij verbiedt den naam der inrichting te noemen; ik ben zelve ook niet voldoende van de zaak op de hoogte. Maar een volgende zinsnede uit zijn schrijven, verdient dat ik er nader op inga:

‘Mij dunkt dat zulk een stichting, in hoofdzaak door mannen beheerd, niet zulk een verloop zoude hebben gehad.’

- N'en déplaise alle verwoede feministen, die roodkoppig van kwaadheid zullen worden als zij dit lezen, ben ik het met mijn manlijken correspondent volkomen eens. En ik zal zeggen waarom. Om de zeer eenvoudige reden, dat die dames, die door hun werkelijke toewijding, zelfopoffering, of moederliefde, het meest geschikt zouden zijn tot het zitting-nemen in besturen van inrichtingen, enz., enz., gewoonlijk wat anders en wat beters te doen hebben, dan zich daarvoor te laten vinden, temeer omdat zij dan worden genoodzaakt zich in te laten met een slechte meerderheid van

[p. 210]

man-wijven, geëmancipeerden, op-ijdelheid en eigen-eer beluste ledigloopsters, die haar, de goede minderheid, zóó onsympathiek is, dat zij zich liever terugtrekt. - Dientengevolge zijn het gewoonlijk de minderwaardigen-alleen, die zich laten vinden tot het zitting nemen in dat bestuur en deze vergadering; zij die het doen om bijredenen van een rolletje in de maatschappij willen spelen, van gefêteerd willen worden, van begeerte haar naam gedrukt te zien in ‘verslagen’, enz. enz. - En, waar zulke kleinzieligheid vóórzit, daar kan het wel niet anders of het doel waarvoor men vergadert moet er onder lijden, wordt dikwijls geheel uit het oog verloren. - Deze mijne bewering grondt zich op een nauwkeurig gadeslaan van hetgeen ik in mijn omgeving heb opgemerkt, niet alleen in den Haag maar ook elders. Een vereeniging, een inrichting, wordt opgericht met een wezenlijk nuttige bedoeling, (ik spreek slechts van die, welke alléén door dames worden beheerd). Het is gemakkelijk genoeg voor presidente, bestuursleden, enz., enz., een zeker aantal vrouwen te vinden, die, om bijredenen, om wat te doen te hebben, en uit andere egoïste beweeggronden, graag bereid zijn ‘de op hare schouders gelegde taak te aanvaarden’; zooals het in het jaarverslag opgehemeld heet. Maar veel minder gemakkelijk is het vrouwen op te sporen, die, nevens een grondig verstand van de zaak-in-questie, en nevens een wezenlijke belangstelling en toewijding eraan, ook nog den tijd en de lust vinden om er daadwerkelijk aan deel te nemen. Want de meesten dezer zijn gebonden door andere huiselijke plichten, die hen dwingen zich daartoe te bepalen. Juist omdat die categorie van vrouwen behoort tot de goede, de echte, de wezelijkzich-zelve offerende soort, juist dáárom bezìt zij te veel werkelijk plichtbesef, om zich te laten verleiden door een schijn van nuttiglijken, waar zij daarvoor zou moeten verwaarloozen hoogere, méér naast de deur liggende plichten aan huisgezin, ouders, broers of zusters, of wat ook van een méér bescheiden maar daarom niet minder tijdroovenden aard...

Intusschen, er zijn eenige weinige, wier levensomstandigheden het toelaten zich uit een wezenlijk nobel beginsel aan de zaak-in-questie te wijden. Zij nemen de hun toegedachte plaats in, met evenveel oprechte toewijding als vurigen ijver...

Maar... eenerzijds is het een feit, dat zij te weinig passen bij de meerderheid, die het niet om de zaak, maar om eigen-ik te doen is, om met die meerderheid met vrucht te kunnen samenwerken, anderzijds geven zij dezer meerderheid dikwijls aanstoot door hun minder practischen zin. Het is een niet te ontkennen feit, dat de hedendaagsche presidente-spelende en speechende ‘nuttigheids’-vrouw een zekere routine heeft gekregen in het vergaderen en van den man heeft afgezien hoe dat toegaat, waardoor zij aanstoot neemt aan de ouderwetsche gemoedelijkheid der minder op den schijn gestelde, meer aan de zaak-zelve-denkende echte-vrouw. Van daar een geharrewar, een gekibbel, dat bijna zonder onder onderscheid altijd daarmee eindigt, dat de weinige wezenlijk-bruikbare elementen, die het alleen om de zaak-zelve te doen was, zich terugtrekken, en het veld vrijlaten voor de meerderheid, die de an-und-für-sich nuttige zaak slechts als uitgangspunt en voorwendsel neemt om vergaderingetje en bestuur te spelen, en zichzelve op te hemelen in geld-kostende verslagen, enz., enz. - Een voorbeeld uit velen is een vereeniging, waarvan ik-zelve korten tijd lid werd, omdat de bedoeling zeer nuttig had kunnen zijn; nl: eene om ongehuwde moeders te helpen. Het duurde niet lang, of de dames-bestuurderen zaten elkaar in het haar, en kibbelden er prettig op los. Ik bleef lid, in de hoop dat het bestuursgekibbel geen afbreuk zou doen aan het doel. Maar de vereeniging leed aan geldgebrek, als bijna alle liefdadige vereenigingen, en het trof mij dat ik, als lid, overstroomd werd met oproepingen tot vergadederingen en allerlei andere gedrukte papiertjes, waarvan ik het nut te minder kon inzien, omdat zij geld aan drukloon kostten, en geen ander doel beoogden dan de gewone leden in het bestuursgekibbel te mengen. - Aan het einde van het jaar hield de secretaresse eene natuurlijk in de courant meegedeelde rede, waarin zij met veel omhaal van schoone woorden de vrij belachelijke bekentenis deed, dat men de ongehuwde moeder wel is waar geen daadwerkelijke hulp had kunnen geven, wegens geldgebrek, maar ze daarvoor toch met heel mooie woorden had schadeloos-gesteld. - Dat ik mijn lidmaatschap heb opgezegd, behoeft geen nader betoog. Gróót was mijn contributie niet, maar in elk geval kon ik haar beter gebruiken, dan om bij te dragen tot het drukloon teneinde kibbelende dames gelegenheid te geven elkaar in ‘vergaderingen’ in het haar te zitten. Mijn contributie had de bestemming de ongehuwde moeders te helpen met geld, niet met woorden.

[p. 211]

Ook uit den Vrouwententoonstelling-tijd, herinner ik mij menig staaltje van de wijze waarop de betere, het goed-willende elementen geweerd werden door de meerderheid, die het allerminst te doen was om de zaak-der-vrouw, maar om het zich-zelf-aanbidden en bewierooken. - Waarom b.v. is er geen arbeidster opgenomen in het bestuur dier Tentoonstelling? Van de zijde der mindere klassen is er genoeg op aangedrongen, dat een arbeidster, een vrouw die verstand heeft van werken, zou zitting nemen nevens de rijke, kakelende, van het werkelijke-leven-met zijn nood niets afwetende dames à la mevrouw Goekoop, die het hoofdbestuur uitmaakten. M.i. was die eisch een rechtsvaardigheidseisch.

Maar de voorname dames, die geen dergelijke onwelkome indringster wenschten in hun gezellig clubje, maakten zich ervan af. - En in de afdeelingen heb ikzelve het bijgewoond, dat een dame, die wezenlijk op de hoogte was van de zaak-in-questie, en zich op de meest-belangelooze wijze eraan gaf, alle medewerking werd onmogelijk gemaakt, door het kinderachtig gedoe der geëmancipeerde secretaresse, die verlangde dat de vergaderingen behoorlijk ‘gesloten’ en ‘geopend’, en er met een hamer geklopt zou worden, en al dergelijke kinderachtigen poespas meer, waaraan de bovengenoemde dame, die niet gewoon was te ‘vergaderen’, (gelukkig voor haar gezin), zich niet kon wennen. Gevolg, dat ook hier het goede, het wezenlijk-nuttige element zich terugtrok in den schoot van het eigen gezin, en de baan vrijliet voor de met een hamer kloppende secretaresse. Gevolg ook, dat zij de heilige gelofte deed zich voortaan verre te zullen houden van alle besturen, vergaderingen, wat dies meer zij, al ware het doel ervan nog zoo nuttig en mooi. -

Men zal mij echter voorwerpen dat mannen ook geenszins zoo belangeloos zijn, en zoo hoog staan waar het dergelijke zaken geldt. En zonder twijfel is dit volkomen waar. Maar mannen hebben door heel hun leven gelegenheid zich te wijden aan de maatschappij, zonder dat dit inbreuk maakt op hun gewone bestaan. Een man, die bereid is iets te doen, uit een nobel onzelfzuchtig beginsel, voor zijn naasten, kan lid worden van die of die vereeniging, zelfs van vele tegelijk, zonder dat dit ingrijpt in zijn gewoonten en zijn naaste plichten. Een man, ook een goed, plichtgetrouw man, behoort in zekeren zin steeds aan de maatschappij. Maar een vrouw heeft haar eigen bescheiden taak thuis, en waar het dus voor den man een weinig-tijd-roovende, bijna van zelf-sprekende kleinigheid is deel te nemen aan besturen en vergaderingen, daar vordert ditzelfde van de vrouw een geheel buiten haar sfeer liggende, daardoor gansch haar persoon in beslag nemende inspanning. (Ik spreek nu steeds van wezenlijk-het-goede willende menschen, mannen en vrouwen beide.) - Buiten haar sfeer liggend ook in dat opzicht, dat zij, juist de goede, de echte vrouw, zoo dikwijls allen practischen zin mist om een inrichting, een zaak te besturen, te leiden, op de been te houden. - De ervaring, de kennis van het werkelijke leven, die vereischten zijn waar het geldt een inrichting of stichting van eenige beteekenis in het leven te houden, ontbreken dikwijls de vrouw ten eenenmale. Zij begint een goed-bedoelde zaak zonder voldoend geld; zij heeft geen juist begrip van uitgaven en inkomsten, enz. enz. Alles dingen, die voor den man routine zijn. Vandaar dat die stichtingen, b.v. Diaconessenhuizen, die door vrouwen met edelen zin beheerd worden uit werkelijke roeping en toewijding, dikwijls een geheel of gedeeltelijk uit mannen-bestaand-bestuur nevens zich hebben, voor het meer practische gedeelte. Men versta mij dan ook wel, dat ik de wezenlijk-uit-roeping zich aan een nuttige zaak wijdende directrice, van wat ook, geenszins de bekwaamheid ontzeg zulk een zaak goed en zegenrijk te leiden en te besturen. De voorbeelden van zulke vrouwen zien wij om ons heen, met bewondering en eerbied voor hun willen en hun kunnen. - Maar ik herhaal, ik geloof dat de meesten dezer op de een of andere wijze worden bijgestaan door een geheel of gedeeltelijk uit mannen bestaand toezicht of bestuur. - Mijn antwoord op de vraag van mijn correspondent ziet bepaaldelijk op de alleen door vrouwen bestuurde inrichtingen, vooral waar dit bestuur bestaat uit méér dan eene vrouw.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.