De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Een Liedje van Trouw.

Zij aan zij liepen ze door de besneeuwde lanen. O, de reinheid van dien winteradem, o, het vlekkelooze blauw van dien hemel!

‘Tien jaar geleden liepen wij hier met tranen in de oogen omdat ik naar Indië ging - en nu -’ begon hij droomerig.

‘Nu hebben wij geleerd onze pijn te verbergen,’ fluisterde zij terug.

Hij zag neer op haar rosblond hoofdje, diep gebogen, als onder een te zwaar verdriet.

‘Weet je nog, Tizia,’ vroeg hij zacht en nam haar hand, ‘hoe we als kinderen hier te spelen liepen...? Ik zie je nog altijd met je mooie rood-gouden krullen op 't grijze manteltje voor me uit huppelen, zoo vroolijk, met zoo'n hoog, opgewekt stemmetje, met zoo'n heerlijken, vrijen lach! Wat heb ik dikwijls aan onze jeugd gedacht, toen ik in Indië was, alleen en eenzaam. Je was mijn stiefzusje en toch voelde ik véel, véel meer voor jou dan een echte broer misschien voor je voelen zou. Ik was een arme, onhandige slungel, toen vader met je moeder trouwde, maar toen jij dadelijk zoo vol vertrouwen je mondje naar me uitstak om me te kussen, toen voelde ik zoo iets warms, zoo iets groots in me groeien en dacht ik....’

‘Wat dacht je toen, Rein?’ - Haar oogen keken hem aan in spanning.

‘Ach wat doet dat er toe, Tizia.... Dat is alles al zoo lang geleden. We leven niet meer in het verleden.’ - Zij zwegen beiden.

‘Dus ga je morgen weer weg?’ vroeg Tizia eindelijk met heesche stem.

‘Ja, m'n kind. Mijn vrouw en m'n kinderen hebben me noodig.’

[p. 872]

‘Maar ik heb je ook noodig!’ kermde het in haar ziel - doch ze zweeg. Alles wat ze geleden had kwam plotseling als een verstikkende walm in haar op. Haar hart bonsde, haar oogen brandden. Zij voelde het niet, dat de tranen stroomden langs haar wangen.

‘Tizia!’ riep hij verschrikt, ‘wat is er?’

‘Niets,’ weerde zij af. ‘laat me - ach God, Reinier, ik voel me soms zoo diep rampzalig. Je hebt het wel gezien, gevoeld, nietwaar? Dat Anton en ik niet met elkaar harmonieeren - en dát, dát maakt me zoo ellendig!’

Hij, droevig: ‘Dus het huwelijk maakt je niet gelukkig, Tizia?’

‘Neen. En toch is Anton zoo goed. Vind je het niet slecht van me, Rein? - Jij, die me vroeger een ouder, verstandiger broer was, zeg jij nu eens of ik slecht ben?’

‘Slecht? - arme, kleine Tizia!’

‘Beklaag je me? - En toch ben ik niet waard beklaagd te worden. Vrijwillig heb ik hem dit offer gebracht. Maar ik wist niet, dat het zoo zwaar was! O, mijn God, ik wist niet dat het zoo zwaar was!’

Een stilte dreef tusschen hen - een stilte zwaar van leed en liefde. Toen klonk weer zijn warme, diepe stem.

‘Ieder mensch heeft zijn leed te dragen; of hij 't zichzelven oplei in onbezonnen dwaasheid of in edele zelfopoffering....’

‘Geloof jij dus dat het geluk in onze eigen hand ligt?’ vroeg zij, kinderlijk naar hem opziend.

‘Meestal - ja. Maar het geluk is niet altijd door ons, kortzichtigen, te begrijpen; noch is geluk datgeen wat wij ons als geluk voorstellen. Ja, meestal is zelfs het geluk daar als wij meenen het voor goed te geven - aan een ander.’

Zij hief het hoofd op. ‘Dat heb ik ook gedacht,’ zei ze levendig, ‘dat was de illuzie waarop ik ons huwelijk bouwde. Maar Rein’ - haar stem daalde - ‘nu weet ik tot mijn ongeluk, dat mijn krachten te kort schieten om zulk een illuzie wáar te maken. Ik kan niet.... ik kán hem het geluk niet geven.’

‘Is hij dan zoo veeleischend?’

‘Ach God neen, maar ik ben zoo zwak.’

‘Dat spijt me.’

Toen bestormde haar opeens het bittere gevoel dat hij in haar teleurgesteld was, dat hij nà was haar te verachten. En toen het onweerstaanbare, heftige verlangen op te staan en hem toe te gillen: ‘En dat komt omdat ik jou liefheb en jou weergezien heb, dat ik niet meer kàn en nooit zal kunnen, nooit meer!’

Maar neen - ze zweeg.

Wat houdt ons in zulke oogenblikken terug?

Welke wijze hand houdt onze hartstochten in toom tot zij, te sterk, te weerspannig geworden, alles meesleuren in hun dolle vaart?

‘En weet je, wat me zoo bitter maakt, Rein,’ vervolgde zij eindelijk, ‘dat mijn opoffering niet eens noodig was. Zoo er iemand in staat was, zijn liefdeleed te boven te komen, zou het Anton geweest zijn, maar ik was verblind in mijn ijdelheid. En ik kende hem niet.’

‘Houdt hij van je?’

‘Houden? O ja, maar zoo kalm.’

‘Tizia, ik leerde van het leven, dat niets zoo dwaas is als een oordeel over het zieleleven van anderen.’

‘Maar werkelijk, werkelijk, hij is kalm. Hij zou mij misschien missen als ik.... als ik wegging, maar een hartstochtelijk verdriet.... een heftig, verscheurend leed....’

Haar stem verstikte in tranen. En plotseling begreep hij haar. Het gaf hem een schok het was alsof hij een oogenblik zijn gedachte voelde uitgaan buiten zijn wil - en ook alsof een diepe weemoed, een innig, schreiend leed opschemerde in zijn ziel.

‘Tizia....’ Haar handje lag nog in zijn hand.

Hij drukte het aan zijn hart. ‘Tizia, zeg, waarom wend je je van mij af? Heb jij dan zulk een heftig leed gekend, m'n arm kind - en waarom? Waarom?’

‘Niet om hem.’

‘Om je zelve?’

Een poos keek hij haar aan, maar zij sloeg de oogen neer. Toen liet hij haar handje vallen.

‘O kind,’ zei hij zacht, in diepen ernst, ‘heb je dan nog niet geleerd je zelve te vergeten? Moet die zware les dan pas voor jou beginnen...? Lieveling wil je luisteren naar je broer, die ouder is en misschien wijzer door ervaring...? Ik zal je een stuk van mijn leven vertellen. Ik was eens, lang geleden, jong en hartstochtelijk als jij. Als kind leed ik oneindige droefheid, bittere zielepijn om een désilluzie die mijn eigen vader me bereidde. Ik had dien man verafgood - en ziet, het eerste wat ik zag van

[p. 873]

het vuile en lage, het dierlijke in den mensch was juist door dien vader.

Toen ging ik het leven in. Ik had nog zooveel mooie illuzies, maar bovenal zocht ik naar het geluk, het goddelijk geluk voor mezelf. Mijn illuzies verloor ik - in tranen. Mijn geluk zag ik niet. Toen ik het eindelijk meende te zien schitteren, greep ik er naar met al den hartstocht, al het kinderlijke, zelfzuchtige verlangen dat het leven in mijn verbitterd hart gelaten had. Maar o, het gouden geluk was een schijn - een schim. Ik had mij in mijn vrouw vergist, Tizia. Het was me of een afgrond van ellende en moedeloosheid me tegengaapte. Ik wist niet meer waar ik me wenden moest. Ik zag niets, ik voelde niets dan mijn eigen leed, mijn zielsverdriet, mijn pijn. Niets leefde meer voor me buiten dat. Ik verwenschte alles wat niet was mijn eigen, innige droefheid. Ik haatte ieder die me trok uit de smartelijklieve omhelzing van mijn eigen wee.’

‘O ja - ja, zóo moet je je toen gevoeld hebben,’ fluisterde zij.

‘Begrijp je mij, kind? Weet je nu, welk een ongeluk het huwelijk mij leek in die dagen?’

‘O ja.’

‘Maar goddank ontwaakte ik uit dien roes van zelfzucht. Ik was niet alleen, Tizia. Ik voelde op een zekeren dag plotseling dat ik niet alleen was. Dat er een vrouw naast me leefde, die haar leven aan het mijne gebonden had, die recht had op mijn liefde, mijn zorg, mijn lichaam - ja zelfs op mijn ziel.’

‘Neen, neen!’ riep zij afwerend.

‘Ja. Het was toch zoo.’

‘Ik begrijp het niet. Het is afschuwlijk, het is onnatuurlijk, het is onmenschelijk.’

‘Zoo riep ook in mij de rebellische stem.

Zoo was ook ik eens oproerig. Maar nu niet meer. Ik ben nu zoo oud geworden. Ik zie nu alles zooveel beter in dan toen.

Zie je, Tizia, het gaat niet aan een schepsel, een arme ziel, te binden aan je leven en dán op een zeker moment te zeggen: ‘Nu is 't genoeg, ga wég van mij. Je bent niet waarvoor ik je hield; ik had alleen mijn illuzie in je lief.’

Hoe zal je eens verantwoorden het onaf zienbare, onverdiende leed dat je daarmee een medemensch aandoet? - O, egoisten die wij zijn! Noemen wij niet vaak een andere ziel koel of ondiep of oppervlakkig, alleen om onszelven een deel af te nemen van de schuld die wij voelen tegenover haar? - O Tizia, toen je klein was, zong je vaak voor ons een liedje van trouw, dat ik nooit kan vergeten. Trouw aan een eensgegeven woord, trouw aan 't mooiste, het beste in onszelve: erbarmen en edelmoedigheid - laat ik je leeren wat ik zelf in smart ervaren heb - laat ik 't je herinneren, m'n kind - het liedje van trouw.’

Toen, opeens, als in extase, sloeg zij de armen om zijn hoofd en kuste hem... kuste hem.... als een kind zijn moeder kust, die hem kastijdde. ‘O, je bent goed! je bent groot! Kon ik zijn als jij....’ prevelden haar lippen bevend.

Wat gebeurde er verder?

Tizia wist het niet.

Zij heeft niets dan de herinnering aan dat oogenblik, waarop haar innigste leven uitging naar het zijne, in een bewondering, in een aanbidding van zijn goedheid. Zij weet nu niets meer dan de glans van zijn oogen, die haar toelachten in weemoed, zijn lieve, warme hand, die haar natte wangen streelde in oneindig medelijden.

Hij ging en zij wist dat zij hem nooit meer terug zou zien.

Maar wat anders zal haar het leven helpen dragen dan het herdenken aan dat oogenblik waarin hij haar hielp herinneren aan een oud liedje - een oud liedje van trouw?

FENNA DE MEYIER.