De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Van een Koningskind.

Eeuwen geleden leefde eene Koningsdochter, schoon van ziel en aangezicht, aan het hof haars vaders.

Maar ondanks 's Konings uitgestrekte bezittingen, voelde zich de prinses als in een kerker gesloten door gebrek aan vrijheid, en door den knellenden band waarmee haars vaders ijzeren tirannie haar omving.

Daar verscheen, met de lente en de bloemen, een jong minnestreel aan het hof, die met zijne gedichten en liederen den Koning en zijne hofhouding zoo zeer wist te boeien, dat men hem in 't Koninklijk slot wonen liet.

Avond aan avond verzamelde zich allen om den schoonen zanger. En 't Koningskind zag langs die rijen hovelingen en prinsen heen, tot hare oogen bleven rusten op den dichterzanger:

‘Dit zal mijn prins zijn,’ dacht ze. ‘Hij is ook van Koninklijken bloede!’ en zij glimlachte stil voor zich heen....

Als zij en de zanger elkaar alleen ontmoetten, vroeg zij hem, haar zijne gedichten te zeggen. Terwijl hij dan sprak, en zij luisterde, zagen zij elkander aan, gretig elkaars blik genietend.

Eens verraste de Koning zulk eep blik van hartstochtelijke bewondering door zijne dochter op den zanger gericht. Hij ontstelde, nam het besluit hem weg te zenden, maar bedacht zich! 't Speelgoed was nog te nieuw en te kostbaar.... Aan 't weerstrevend Koningskind echter gebood hij den schoonen minnestreel te mijden, en als onderhoorige te behandelen. Dit scheen hem voldoende.

Nog nimmer was zijn gebod overtreden geweest. Maar denzelfden nacht ontsloot de Koningsdochter hem haar kamerke, nadat hij dien avond gezongen had als nooit tevoren.

Als nu na dezen nacht het hof verzameld was, en de zanger zijn lied aanhief, zag 't Koningskind hem niet meer aan; hare trekken bleven roerloos. De Koning was gerustgesteld.

Als een jonge godheid stond de zanger te midden der prinsen en prinsessen. Zijne liefde gaf nieuwe bezieling. Zij was bezieling zelve; en eene verheerlijking van al wat eenen mensch aan liefdeschatten zijn gegeven. En zij voelde hare boeien verbroken. Zoo stegen hunne zielen op als twee blijde leeuweriken bij eersten zonnestraal.

Intusschen waagden zij met iedere ontmoeting hunne veiligheid, hun leven voor elkaar....

En 't oogenblik kwam, waarop hunne liefde uit hare heerlijke verborgenheid in het licht werd gesteld, en veroordeeld.

De Koning zag juist hoe zij van elkaar afscheid namen. Haar hoofdje had hij achterover gebogen, hare oogen waren gesloten, terwijl zij luisterde naar haren vriend:

‘In 't kamerke, bij maneschijn
Treedt binnen zacht, de Liefste mijn.
Haar armen blank, wit-duive-satijn,
Om mijnen hals gestrengeld zijn. -
Roerloos staan wij een wijle stil
Alsof 't geluk geen woorden wil. -
...............
Wij weten het, wij beiden....
Geen menschen en geen God, die ons

ooit zullen scheiden!’ -

Den Koning was het, als moest hij den adem inhouden. Een oogenblik slechts. Dan barstte zijne woede te heviger los.

Voor 't eerst zag hij zijn machtwoord getrotseerd door zijn eigen kind, dat hem al meer geprikkeld had door haar verzet. Den zanger zag hij niet aan, maar bevend van drift wendde hij zich tot de prinses, - eerst met een schaterlach des zangers laatste woorden afbrekend:

‘Als boete voor je schaamteloosheid, zal je morgen naakt als eene deern door twee rijen mijner edelen gaan. De handen gebonden, zult ge langzaam die heg van mannen doorloopen en hunne oogen zullen zich mogen vergasten aan de pracht van je geschandvlekt lijf, je haar zal worden afgesneden, de kroon van je hoofd worden

[p. 741]

genomen, en aan 't einde, bij mij gekomen, zal ik met mijn hondenzweep je onteerde lichaam roodstriemen.

‘En daar waar hij van alles ooggetuige zal zijn, zal je lief staan met zijn lier en zijn lied, en zingen zal hij, - versta-je! - Zingen! terwijl aller oogen op je gericht zijn, terwijl mijne zweep je kastijdt. Zingt hij het lied ten einde toe, zonder haperen, zonder je te beschermen, dan kan de liedjeszanger zijn onteerde liefje meenemen van dit hof, waarvan ik je verjaag. - Houdt hij echter met het zingen op, tracht hij je te verdedigen, dan zal hij gegeeseld en daarna gedood worden!’

- Tot den zanger sprak de Koning niet, ondanks zijn tegenstand rukte 's Konings dienaars hem van 't Koningskind los, dat zich in doodsangst aan hem had vastgeklemd - en knevelden hem. Aan handen en voeten gebonden wierp men hem op den grond - en de bevende prinses werd aan een spijl van haar bed vastgebonden. Zóó - onschadelijk, dacht men, - liet men hen alleen. De Koning vergat, dat hij hun de macht hunner tongen niet had ontnomen: -

‘Geen menschen en geen God, die ons ooit zullen scheiden!’ sarde hij! - ‘Nu, dat zullen wij gauw genoeg zien!’

Zij waren alleen, sprakeloos van schrik en ontzetting, nog slechts ten halve beseffend de verfijnde wreedheid en berekening van dit vonnis. Maar dán tot volle bewustheid er van gekomen, fluisterde de zanger:

‘Ik zou zingen? Zingen! Liefste.... terwijl ze jou hoonen en bespotten, je naakt laten gaan tusschen al die mannen, geschonden door hunne blikken en door je vader als een lijfeigene gekastijd?

‘Mijn handen laten ze vrij, geven mij slechts een lier, als zwaard in mijn handen. Had men ons een wapen hier gelaten, wij waren gestorven te zamen, den zoeten, liefdedood.... o Mijn lieveke! zèg iets, bedènk iets, dat je kan redden van dezen smaad! Zeg aan den Koning dat ik je dreigde.... dwong.... Maar dit niet, - dit schéndende.... over jou en over mij!’

- Lang bleef haar antwoord uit; ze stond gebonden, met gesloten oogen, overwegend, peinzend op uitkomst:

‘Luister, en bind ieder woord op je hart,’ klonk het hem fluisterend tegen:

‘Mijn lijden is gauw voorbij. Er zullen er velen zijn onder mijns vaders edelen, die zijn bevel zullen verafschuwen en 't mij niet moeilijk zullen maken. Allen misschien, behalve de prins dien ik eens, toen hij mij lastig viel, beleedigde, hetgeen hij beloofde te zullen wreken. Voor hem is de gelegenheid nu schoon. Wees daarop dus voorbereid en laat zijne wraakneming je niet onverwacht treffen. En nu, luister en ik smeek je, doe wat ik je vraag. Je moet mij een groot offer brengen, dat mij het bewijs van je liefde zal zijn:

Je zúlt zingen en wel tot het einde toe! Je zult de kracht moeten hebben, terwille van mij onmanlijk en laf te schijnen, als bevreesd voor geeseling en dood; veinzend de harteloosheid en laagheid mij te laten mishandelen, zonder mij te beschermen. Je zult den schijn aannemen een lafaard te zijn, terwille van mij. Maar in mijne oogen zal in deze uiterlijke onmanlijkheid, je hoogste kracht, je grootheid van ziel liggen, en in deze absolute krachtbeheersching, de innigheid van je liefde voor mij. Doe als ik je smeek liefste, en 't eind zal goed zijn. 'k Zal het je licht maken zooveel in mijn macht is, en je zult mij met je lied steunen en troosten. Het lied onzer liefde zal je zingen; het lied uit gelukkige uren, waarin ik alles waagde voor je, - alles gaf. Zoolang ik je stem zal hooren, zal ik mij gedragen voelen over al de schande heen, ongevoelig voor alle bespotting. Je zult mij intusschen steeds nader zien komen, steeds dichter bij Liefste; dichter bij je!

Luister nu, luister goed, wat ik zeggen ga!

Ik zal jou aanzien van 't eerste oogenblik af, en jij mij. Je zult niet links en niet rechts zien, maar alleen onafgewend naar mijn oogen, die je zullen vasthouden, zullen dwingen door te zingen. In je lied ligt mijn redding, mijn eenige uitkomst. En die onzichtbare draad onzer oogen, kan door niets worden verbroken, door geen hoon, geen zweepslag. Als je mij maar blijft aanzien, ònophoudelijk en dan.... Zing liefste! Zing! 't Is om dood of leven!’

‘Mijn heerlijke lieveling,’ kreet de zanger, ‘kon ik je toch bereiken, en het mondje kussen, dat mij dit alles zei. 't Is alles als een heerlijk gedicht wat je zegt, maar 't is onmenschelijk, onmogelijk, ondragelijk! Vraag alles van me, maar eischt dit niet, dat gaat mijne krachten te boven!’ -

Toen verloor voor 't allereerst het Koninklijk kind hare kalmte en waardigheid; en 't

[p. 742]

hoofdje met de gouden haarpracht boog als een geknakte bloem diep, op den slanken hals, en snikkend: ‘Nu ontneem je me alle hoop, en verlamt mijn moed, breekt mijn kracht. Mijn verlossing, mijn loon voor die vreeselijke vernedering lag in je handen. Je offer aan mij is je lied, en je wilt het niet geven! Je veracht mij als al die anderen! Nu word ik bang....’

Toen hij haar zóó wanhopend zag, bloeide slechts éen wensch, éene begeerte op, in 't hart des zangers, die al het andere verdrong: Haar te helpen en te dienen, zooals zij 't wenschte en gebood: ‘Houd goeden moed, lieveling,’ sprak hij. ‘Niets zal mij nu te zwaar zijn, het offer zal ik brengen zooals je 't van mij vraagt. Ik zal je redden en veroveren met mijn lied. 't Zal zijn, als je gebiedt, mijn lieveke... mijne Koningin!’...

't Oogenblik was daar. In twee rijen stonden zij geschaard. 't Waren er niet velen, maar mannen allen, oude en jonge; de koning aan het einde, en daar waar hij alles kon overzien stond de dichter-zanger.

Daar naderde zij - naakt als eene Venus, schoon óók als zij. Haar gang was koninklijk, vorstelijk was hare verschijning; ondanks de gebonden handen waardig en fier.

Toen zij al die mannen naderde, steeg een gloeiend rood in haar doodsbleek gezicht; maar ze herstelde zich, zag den zanger aan, riep toen zijnen naam tot tweemaal toe, juichend,.... smeekend.... Het heerlijk hoofd met het lange goudblonde haar, wierp zij fier in den nek, hare oogen boorden zich in den blik van hem die daar stond.... en zijn lied aan hief.

Zoo begon zij haren lijdensweg.

Statig schreed zij, kalm en waardig. Haar lief zong het lied hunner liefde, de zegepraal van twee trouwe gelieven. Het lied bruiste over allen heen, en miste zijne uitwerking niet. Het was, alsof allen onder de betoovering waren, maar toen zij den gehaten prins voorbij zou gaan zag ze haren zanger verbleeken, zag zij haat-glans in zijne oogen lichten.

Schamper lachend boog de prins zich voorover:

‘Schoone deerne! mijne hulde!’ en hij kuste haar mond. Steeds haar Lief aanziend spoog zij op den grond om den smaad van dezen kus uit te wisschen.

Ziedend van drift, veinzend haren arm te kussen, beet hij haar toen in den schouder.

Zij zag de kracht aan den zanger ontzinken, en met hare oogen hem onafgewend aanziende, zong zij plotseling de woorden méé, dien ze zag dat hem dreigden te ontvallen. ‘Goddank,’ hij zong weer! indrinkend met zijne brandende oogen haren blik, die als een magneet hem vastklonk. Een vuil woord viel als slijk op haar neer; en één, - gehaat aan het hof, - een gunsteling des Konings, spoog naar haar en mikte lachend op de blanke ronding, harer zwellende heup.

Nu naderde zij den Koning. ‘Zing liefste! zing!’ - kreet zij. Hóog richtte zich 's Konings zweep, en kletterend viel een zweepslag neer, nòg een, en nòg een....

Na den eersten slag scheen het een oogenblik, alsof zij wankelde en zou gillen, maar de gebonden handen voor zich uit, 't hoofdje steeds vorstelijk hoog, boorde zich haar blik, in de waanzinnig gloeiende oogen haars zangers. Na den tweeden slag, zag ze zijn lier hem ontvallen, zag, hoe zijne handen zich tot vuisten balden....

Een doodelijke angst deed haar bijkans bezwijmen.

‘Zing!’ gilde zij, nu tot vlak bij hem genaderd, zing....! liefste.... Nu is het zoo alles geleden!’

Toen nam men haar bij het lang gouden haar en sneed het af. Als gouden regen viel het langs hare blankheid neer. De kroon werd haar van 't hoofd genomen....

Daar viel, snikkend, haar kleine page voor haar op de knieën neer, sneed 't touw dat hare polsen te zamen hield door, bood haar een krans versch geplukte bloemen; wierp een lang wit kleed om hare schouders...

Het lied van den zanger had opgehouden. Als eene snaar, hoorde men zijne stem breken.

Als een duifje, vloog het ontkroonde koningskind aan zijne borst, in zijne, naar haar uitgestrekte armen. Zijn mooi hoofd nam ze in bei hare handjes, en, - ten aanzien van die allen - kuste zij hem op den bleeken mond.

Toen wilde de zanger spreken, hoonend hèn die haar bespot hadden, beleediging met beleediging wrekend, - - maar hij vermocht geen woord te uiten. De spanning was te groot geweest, en had zijn spraakvermogen verlamd. Slechts een paar rauwe kreten, als van een getergd dier, dat zich niet verweren kan, wrongen zich los uit zijn beklemde keel......

Toen riep het moedige kind het hen allen toe, hoe edel haar liefste geweest was, hoe

[p. 743]

groot het offer, haar gebracht. Wat het voor hem geweest was, zich te dwingen tot volhouden, hoe ze het hem had afgebeden in wanhoop en tranen....

De koning was heengegaan, zonder één blik op zijn kind, zonder een woord van afscheid; gevolgd door den gehaten prins en zijnen gunsteling. Maar de edelen toefden nog, en, een voor een, namen zij eene afgesneden, gouden haarlok der prinses en wonden zich deze om den arm. Hun zwaard legden zij als overwonnen zich gevend aan de voeten der twee gelieven. En een onder hen, bood den zanger een schild.

Deze vlijde er zijn lieveke op, haar zoo met beide armen hoog heffend boven zijn hoofd - en uit zijn sprekende oogen gloeide de eed die zijn arme stomme mond niet zweren kon - Dit: ‘Dat hij haar zou wreken deze ure!’ En zoo is het ook geschied.

Des zangers stem werd niet meer gehoord in het land van dezen stond af.

Maar de liefde bleek dezelfde, en het lied werd nu gezongen door anderen, en verheerlijkt door anderer mond....

Die sage uit ouden riddertijd is gaan ruischen waar twee zich lief hadden, boven bidden en denken - gaat dáar ruischen, als van een lied de lang vergeten, wondre melodie....

Zoo klinke zij telkens opnieuw, waar het volle, bruisende liefdeakkoord wordt vernomen.... Zoo trille zij door alle eeuwen heen -, die sage ‘van een Koningskind’.

8 Maart 1904.

D. MÔLLINGER.

(Om bijzondere redenen reeds nú geplaatst.)