De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

[p. 643]

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I. Leiden, 2 Maart 1904.

Zeer geachte freule.

Eenigen tijd geleden had ik het genoegen in de Hollandsche Lelie, van 20 Januari 1904, een ‘brief van Dolf’, door mij U toegezonden, geplaatst te zien. Eenige Uwer lezeressen, zullen zich mogelijk dien brief met het slot van mij, of althans zijn ‘dagewesen sein’ nog herinneren; te meer waag ik deze onderstelling, omdat er op dien brief verschillende stukken en stukjes gevolgd zijn. Adolf Van Oudega, die in dien brief het voornemen had zichzelf te beschrijven, achtte zich geroepen, tevens zijn meisje Jeanne Van Doorn in het geding te brengen. Eenige opmerkingen van mij er onder, ontlokten ten slotte eenig meer en minder interessant over en weer geschrijf.

Die ingezonden stukken hadden echter alle één richting ten goede gemeen: ze werden steeds korter. Evenwel: Jeanne Van Doorn heeft het noodig geoordeeld, haar meening in deze ten beste te geven; en mij opgedragen U haar brief met een antwoord van mij U toe te zenden.

Daar ik vind dat haar brief met mijn antwoord, voor deze en gene der lezeressen van de Lelie tot eenige leering kan dienen, voldoe ik hiernevens aan haar verzoek.

Bij voorbaat dank voor de opname.

Hoogachtend

Uw Dw. Dr.

Jhr. A. RAPPARD.

WelEd. Heer Jhr. A. Rappard

te Leiden.

Meneer!

Ik zal zeer kort zijn. Het zal u wel verwonderen dat ik u nu schrijf; misschien had u het al eerder van mij verwacht, maar ik was eerst van plan geweest, geheel niet te schrijven, maar ik vond het beter u toch maar eindelijk te schrijven.

Het heeft mij moeite gekost er toe te komen u te schrijven, maar nu ik het eenmaal ondernomen heb en er mij toe gezet heb, zal ik u antwoorden op uw stuk in de Hollandsche Lelie van 20 Januari 1904. Eigenlijk minder u antwoorden dan wel eens schrijven over de verregaand onoordeelkundige manier, waarop u over jonge mannen en jonge meisjes van onze leeftijden smaalt, zonder ze van nabij te kennen. Eerst dan de manier waarop u Dolf er toe gebracht heb aan freule de Savornin Lohman te schrijven. U wist toch ook evengoed als ik dat hij niets kon schrijven? En waarom hem dan maar door laten gaan? Bovendien was die brief toch niet geschikt om in het openbaar gelezen te worden? Denkt u dat wij geen eergevoel meer hebben mijnheer, en dat u straffeloos op ons mag spotten?

Maar, welnu u hebt hem er toe gezet in het openbaar te schrijven en ik wil ook in het openbaar hier bekennen, dat ik hem een lieve jongen vind en dol van hem houd: en ik boef heelemaal niet door de ouders ‘aan hem geplakt te worden’ om hem later te krijgen; want hij houdt heel veel van mij, dat heeft hij zelf gezegd.... hij bemint mij! Wij noemen hem altijd.... maar neen dàt gaat u niets aan, dat behoeft u niet te weten. Iedere jongen heeft bij ons zijn bijnaam, en niet alleen de jongelui van onze leeftijden, ook ouderen, dus u ook, dáár kunt u staat opmaken, en meneer Jongkees ook, maar de uwe is toch erger dan van meneer Jongkees.

Wanneer wij 's avonds naar huis gebracht worden, ik door Dolf en Truus door Frans, dan zouden wij wel willen dat die wandeling zoo eeuwig zijn kon. En toch, als de menschen ons zoo zien loopen, zullen ze heusch niets aan ons kunnen zien. Een jong meisje moet nu eenmaal door een jongmensch naar huis gebracht worden, waarom dus ook niet zouden wij ons gelukkig gevoelen als wij door de onze ik door Dolf en Truus door Frans naar huis worden gebracht? Zalig zoo gelukkig te zijn meneer; dat geluk heb u nooit gekend, dat zie ik wel in, anders zou u niet zoo'n oude knorrepot zijn geworden. Thuis krijg ik dan dikwijls knorren van Ma, dat 't zoo laat is geworden; ziet u dus wel dat het laster is dat ma er niets van zeggen zou, als wij laat thuis komen? En als Dolf vertelt van zijn feesten, zijn studentenfuiven, dan worden ze na het einde altijd allemaal dronken. Zoo'n leuk leventje die jonge studentjes toch hè? Is dat nu zoo erg, we zijn toch allemaal maar eens jong. En meneer Jongkees heeft groot gelijk als hij zegt, dat ik het niet kwalijk zal nemen als andere meisjesoogen naar Dolf lonken. Verbeel-je ik zou niets meer tegen Frans de Bruine mogen zeggen? - Neen meneer zoo ‘bekrompen’, - ‘be-krom-pen’ ziet u - zijn wij gelukkig niet meer. Dat is ouderwetsch meneer, dat is afgedaan.

En nu uw schelden op de ouders. Ik vind dat een jonge vrouw als zij moeder is geworden, gerust wel haar kinderen aan de kinderjuffrouw mag overlaten, als ze maar weet dat het een heele goede is. Wanneer toch zoo'n mensch de kinderen kou laat vatten, dan verliest ze immers haar betrekking, dus ligt het voor de hand, dat ze zorgen zal dat ze de kinderen goed oppast, want dan houdt ze haar betrekking. En wanneer de vader 's avonds moe thuis komt, dan moet hij niet met zijn zoon hoeven te praten. Die twee menschen begrepen elkaar toch niet. Papa zou zich niet voor kunnen stellen dat mijn broertje Karel plezier heeft in het analyseeren van karakters. Dat is voor een jongen van veertien jaar toch werkelijk geen kleinigheid. Ik zou het nog niet eens goed kunnen. Maar Karel leest veel en maakt karakterstudies van veel personen die hij tegen komt in die boeken. Zoo is hij nu bezig aan Kamertjeszonde. Ik kreeg laatst dat boek van Dolf te leen om te lezen, hij had het ook gelezen en wou het eerst niet geven. Natuurlijk groote dwaasheid! Waarom zou een meisje dat boek nu niet mogen lezen? - Natuurlijk als men nu alleen maar naar de intrigue zoekt, dan is het een gemeen boek, met allemaal van die gemeene kerels en vrouwen, maar de strekking die er inzit is toch zeer goed, door op

[p. 644]

al dat slechte te wijzen worden de menschen beter. Wanneer toch iemand slecht is dan ga je toch niet zeggen: ‘je bent goed?’ Nu en alle menschen zijn tegenwoordig slecht. Maar wat ik zeggen wilde. Nu schrijft Karel een karakterstudie van verschillende personen: de namen ben ik vergeten, maar die weduwe (?) waar hij later mee leeft, en dan die lichte vrouw die er ook in voorkomt; ik weet het niet precies meer, maar Karel zegt net waar het op staat: dat is het hoogste in de letterkunde meneer, hij windt er geen doekjes om.

Maar hij vindt ook, en Dolf trouwens ook net als Truus, (Frans mag het niet lezen van zijn pa) dat het boek volstrekt niet slecht is en een reine zedelijke kracht heeft. Men wordt door het boek meegevoerd; kortom het is een heerlijk boek. U ziet dus wel, dat wij niet zoo overdreven bekrompen zijn en in geen geval stumpers zullen mogen heeten.

Dolf zegt: U heb volkomen gelijk: ‘De stumpers kunnen het niet helpen, zij weten niet beter;... Het is de schuld van de ouders enz. enz. die hen tegen elkaar plakken en commandeeren; speelt comedie en doe gelukkig!’ ‘Daarin,’ zegt Dolf ‘hebt U volkomen gelijk maar’ (wacht, even bedenken: hoe was het ook weer? - O Ja) ‘maar wij zijn geen stumpers’. Als er dus kwestie van schuld zou zijn ligt die niet bij de ouders maar bij òns, hoort U, bij òns.

Welzeker, wij moeten later allemaal in de keuken nietwaar? -

O, hoe haat ik toch al die ouderwetsche denkwijzen! Altijd maar weer voor dat hatelijke eten zorgen. Onze mannen moeten maar op hun wenken bediend en wij moeten maar zien voor onze eigen pretjes te zorgen, dat zou het eigenlijk eens moeten worden, nietwaar meneer?

Wil ik u eens wat zeggen: Mijn ouders en ik laten zich niet met elkanders innerlijk leven in. Mijn moeder kènt mij niet, bezit dus ook niet mijn vertrouwen, maar dat is geen kwaad; want moeder is natuurlijk vanzelf al uit den tijd. Wij zijn alleen op de hoogte van den tijd. Daarom storen wij ons niet aan onze ouders, en onze ouders niet aan ons; ja natuurlijk wij zijn heel beleefd en goed met elkaar. Maar pa en ma begrijpen dat hunne bekrompen denkbeelden niet meer passen aan onze wijdere gezichtskringen. Verbeel je eens dat ma mij zou verbieden dat ik 's avonds naar de baan ging, ze zal het natuurlijk nooit doen, ofschoon ze het met haar ouderwetsche begrippen niet goed, maar een beetje náár vindt. Als ze mij dan verbood om 's avonds te gaan, dan zou ik haar toch finaal uitlachen. 's Avonds wandel ik nota bene bijna geregeld met Dolf. Dan gaan we in het donker, alleen verlicht door de maan, over den Singel en zitten af en toe op een bank wat uit te rusten. Stel nu eens dat ma dit zou willen verbieden? Het zou immers mijn jonge leven verwoesten zijn?

Maar ik wil niet verder gaan Gaarne verwacht ik Uw antwoord hierop, maar dan in de Lelie. Eerst wilde ik zelf mijn brief aan de redactrice van de Lelie richten, maar mijn vriendinnen hebben mij dat afgeraden.

Meneer Jongkees heeft groot gelijk zegt Dolf, want U heb Nietzsche maar welstaanshalve geciteerd. In welk werk staat dat citaat wel? Dus meneer, ik hoop dat U hiermee genoeg heb en nooit meer de brutaliteit zal hebben op ons te smalen. Ik zeg U nog eens wij laten niet zoo onnoozel met ons spotten, begrepen?

Achtend,

JEANNE VAN DOORN.

P.S. Laat dezen brief vooral aan den heer Jongkees lezen en zeg dat wij het allemaal met hem eens zijn. Hij heeft gróót, heusch heel groot gelijk.

J.v.D.

Noot redactrice.
Het antwoord van Jhr: Rappard moest, wegens plaatsgebrek, tot de volgeude week blijven liggen. Verscheidene lezeressen hebben mij particulier geschreven vóór of tegen de meening van Jhr: Rappard. Zij zullen zich dus wel verheugen, dat Jeanne van Doorn de discussie met hem héropent.

II. Aan den heer Van Lier, med. stud.

U verwijt mij in mijn schreven over vivisectie niet logisch te hebben geredeneerd. U haalt twee voorbeelden aan om dit te staven. 1^o Het maken van een pudding door eene keukenmeid, die niet in 't bezit is van het recept, acht u eene onmogelijkheid. 2^o Acht u, om te leeren kennen de werking eener draaibrug, noodig het zien werken dier brug.

Vergun mij u op te merken, dat ook de eerste pudding en ook de eerste draaibrug gemaakt zijn zonder recept en zonder nakijken der werking. Ik wil maar aangeven het idee, dat de mensch niet is een automaat, die enkel reageert op indrukken uit de buitenwereld. De mensch is in het bezit van zijnen geest, die doordringen kan in de natuur, en die de wetten der natuur tot op zekere hoogte tot nog toe aan zich ondergeschikt kan maken. -

Verder wil ik de vraag stellen of maagsap niet te verkrijgen is door een reseptum vomanticum. Ik gebruik op goed geluk af maar een soort Lat: vertaling.

Ook moet ik nog even mij wagen aan eene natuurkundige explicatie. Volgens de onderzoekers is het organische leven ontstaan uit het water, waarin het eerst 't protoplasma ten gevolge van scheikundige werkingen is ontstaan. Al neem ik overigens de theorie van Darwin, wat de afstamming betreft van den mensch, niet aan zonder de inwerking van den bewusten Almachtigen Geest van God, toch is er in zijne verklaring veel waars. 't Zal zeer waarschijnlijk zijn, dat alles geleidelijk zich uit elkaar ontwikkelde. Maar juist dit feit brengt mij er toe een innig verband te zoeken tusschen de verschillende stoffen. En nu meen ik dat men bij deze questie ook zeer veel eenvoudig door gebruikmaking van bekende gegevens (zonder vivisectie) zal kunnen bereiken. En hier ziet u mijn bezwaar tegen uw voorbeeld van de draaibrug. Degene, die de draaibrug uitvond, maakte gebruik van bekende gegevens en van zijn denkvermogen, zonder dat hij eerst een brug zag draaien.

Hoogachtend

Uw dw. dn.

J.B. NAAKTGEBOREN.