De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Vrouwengedoe. Voor W.

‘En, freule Lokman, hunt U begrijpen wanneer ih zeg, dat ik vrouwen zoo náár vind?.... - Ik kan zooveel beter met 'n man opschieten....
(W.)

Mijn lieve W... Ik begrijp U, geloof ik, zoo héél goed als gij ‘vrouwen zoo naar vindt.’ - Mij-ook gaat het zoo, althans met een zeker soort, helaas o zoo veel voorkomend soort van vrouwen. En ik wil U vertellen welke ik bedoel. - Zij tieren, geloof ik, weliger in de steden, dan in de provincie.

Het zijn de onware, de huichelachtige, de liefdoenerige, de zichzelf met een masker bekleedende moderne vrouwen van den tegenwoordigen tijd....

Daar komt er eene bij me binnen. - Ze is altijd uit, altijd op straat, of tentoonstellingen-afdravend, of dineetjes en visitetjes naloopend. Ze houdt ook kinderen; - net als ik honden houd. (Maar ik zorg beter voor mijn viervoeters, dan zij voor haar kleine kleuters; want zij zet een juffrouw of een verpleegster bij hen als ze ziek zijn; maar

[p. 601]

ik waak bij mijn hond, bij de minste ongesteldheid, al heb ik ook den ganschen dag gewerkt). En ik denk er niet aan hem aan vreemde zorg (hoe goed onze Marie ook voor hem is) over te laten in geval van ziekte. Ze is ook ‘ontwikkeld.’ D. w.z., ze heeft een leesgezelschap, waarin ze te hooi en te gras wat recensies nasnuffelt over algemeenbekende boeken. Ze vangt ook in haar uitgaan- en pret-leventje eenige stopwoorden op over die boeken, en over 't laatste Diligentia-concert, en over de kunstbeschouwing van Pulchri, of de laatste expositie in den Kunstkring.

In één woord, ze is een van die dóór en dóór onéchte wezens, die tegenwoordig de vloek zijn van ons geslacht.... Er is geen echtheid in haar ziel, noch in haat, noch in liefde; haar ‘ontwikkeling’ is onecht, en haar quasi-moedergevoel is onecht, en haar dwepen met ‘kunst’ is onecht.... 't Is alles bij haar mode, en zucht om mee te doen met haar coterie, en na te praten wat die zegt en gene vindt....

O neen, ik vergis me, één ding is toch wel echt aan haar, héél echt; - dat is haar liefde tot zichzelve. - Die beheerscht haar. Zijzelve, haar eigen-ik, háár gemak, haar genoegen, dáárvoor alleen leeft ze, en dáárvoor bestaan alleen haar man en haar kinderen....

Maar wat doet nu zoo'n schepsel als ze bij mij binnenkomt? Praten over wat háár werkelijk interesseert? Vertellen dus van haar eigenlieve-ik, en eigen-genoegen, en eigen plannen? O deed ze dat maar! Dan zou ik zoo'n afkeer niet van haar hebben. Dan was ze, in haar jammerlijke zelfzucht, ten minste nog een oprecht wezen -.

Maar ze weet, dat ze bij iemand komt die heel anders denkt en voelt, en een heel andere opvatting van 't vrouwenleven heeft dan zij; en daarom wil zij, per se, in haar akelige huichelachtigheid, óók op mij een ‘lieven indruk’ maken...

En, met hemelschen oogopslag, vertelt zij mij van haar kinderen, en dat ze altijd ‘zoo graag bij hen is, eigenlijk rust noch duur heeft als ze hen alleen moet laten....’

‘En die kinderjuffrouwen, en die verpleegsters,’ vraag ik!

‘- Ja, zie je, dat moet ik wel doen (nieuwe hemelsche oogopslag), om mijn man, en om mijn familie. - Ik heb zoo'n zwakke gezondheid! - Mijn man wil dat ik met hem uitga! - 't Huishouden vereischt zooveel zorg. - Enz. Enz.! (De verontschuldigingen en leugens zijn talrijk, waarover zoo'n wezen weet te beschikken. Gij kunt áánvullen lieve W, uit eigen ervaren.)

Ik zwijg.... en doe, met de onoprechtheid der ‘beschaving,’ alsof ik 't mensch geloof. 't Komiekste in zoo'n geval, en tegelijk het weerzin wekkendste is, dat zij zich - natuurlijk trouwens - voortdurend zelf tegenspreekt, zich in haar eigen leugens verwart zonder 't zelf te bemerken, en daardoor haar jammerlijke huichelarij voortdurend zelve aan de kaak stelt. Zij zal mij b.v. zeggen, dat ze ‘geen nacht haar kinderen wil alleenlaten’; en geen veertien dagen later gaat ze voor een dag of tien voor haar plezier op reis naar 't buitenland, bovengemelde kinderen dus voor niet één, maar voor tien en méér dagen en nachten alleen latende. - Ze zal mij willen wijsmaken dat ze ‘altijd zelve bij haar kinderen is, en ze nooit aan de meiden overlaat’ maar tegelijkertijd, om haar ‘ontwikkeling’ en voorname relaties tegen mij te luchten, zulk een zee van uitgangen, dinees, pretjes enz. enz. opnoemen, waarmede ze haar gansche week heeft doorgebracht, dat de wiskunstige onmogelijkheid van tegelijkertijd ‘altijd bij-de-kinderen-zijn en hun zelve verzorgen’ terstond in het oog springt.... voor wie nadenkt. Maar nadenken (over hun eigen komieke nulligheid) dat vermogen deze soort ‘ontwikkelde’ vrouwen nu eenmaal niet!

Ik zou kunnen voortgaan U tallooze staaltjes op te noemen van zulk zich-zelve tegenspreken! Zoo heb ik b.v. een dame, die thans een schreeuw-rol vervult op het gebied reformkleeding, met eigen ooren hooren verzekeren: dat ze die nooit zou willen dragen, en zóó leelijk vond, etc. etc. Geen maand later echter werd haar, bij gebrek aan betere krachten, de bovengemelde schreeuw-rol aangeboden; die haar een positie verschafte van zich-op-den-voorgrond-dringen-kunnen. - En zie, met beide handen greep ze dit ideaal haars levens, zich op den voorgrond dringen, aan; want ze dringt zich overal op den voorgrond waar men haar dit toelaat, (in Den Haag is dit door stand, positie, levenskring, en vooral afkomst, namelijk niet altijd gemakkelijk voor vele menschen.)

.... En nu draagt ze met zwier haar hobbezakje, en is vermoedelijk naïef-vergeten haar afgunst-uitval, (de dame, tegen wie ze het door mij aangehaalde zei, droeg reformkleeding!)

Maar, om op mijn bezoekster terug te komen. Ze heeft nu naar eisch liefgedaan tegen mij

[p. 602]

over haar man en kinderen, en meent, wat dit deel van mijn karakter en levensopvatting betreft, mij voldoende te hebben ‘ingepakt.’ - Ik ben echter, behalve een vrouw die ronduit bewondert het huisvrouw- en moederzijn, óók een ‘schrijfster’, van wie men, als zoodanig, veronderstelt, dat zij natuurlijk veel houden zal van ‘ontwikkelde’ gesprekken! En dus moet mijn bezoekster niet alleen haar volmaakte-vrouw- en volmaakte-moeder-zijn aan mij luchten, maar bovendien ook haar volmaakte ‘ontwikkeling’ mij bewijzen.

En ze rammelt tegen mij af, een brokstuk uit een recensie over een boek van Couperus, of van Borel (met behulp van de Holl: Revue, en een goed geheugen kan je de meestbekende critiekjes, van de meest bekende tijdschriften, al gauw onthouden).... Ze vertelt mij, al oogenhemelend, dat ze ‘dweept’ met Couperus....

En, als ze ziet, dat ze niet opschiet met mij, gooit ze 't op een anderen boeg, en vraagt mij, of ik al gezien heb de Pulchri-tentoonstelling.... en of ik óók niet vind, dat 't laatste Diligentia-concert.... (En ik krijg te hooren, wat 't Vaderland of de Nieuwe Courant er van gezegd heeft; dat hangt er van af welke van die twee Haagsche couranten in haar kringetje den doorslag geeft.)

In één woord, ze heeft verstand van alles, van boeken, van schilderkunst, van muziek. Ze kan immers (o schoone vrouweneigenschap!) ‘over alles zoo goed meepraten.’ -

't Geen zeggen wil, dat ze voor al deze dingen in werkelijkheid net even weinig innig voelt, als voor haar man, kinderen en huishouding. - Vandáár dan ook, dat het mij een totale onmogelijkheid is met deze soort vrouwen te spreken over iets, een boek b.v., dat mij-zelve heusch héél lief is. Haar totale onwetendheid, haar dikwijls 't boek niet-gelezen-hebben, de jammerlijke flaters die ze dan maakt, sluiten elke mogelijkheid uit, om met zoo iemand wezenlijk te spreken over een boek, of over iets anders van dien aard, dat wáárde heeft, dat hoogstaat.

Ik zwijg dan ook steeds opzettelijk, zoodra het discours dien kant van ‘ontwikkeling’ uitgaat, of geef zulke oppervlakkige antwoorden, dat ik overtuigd ben een zeer ‘onontwikkelden’ en ‘oppervlakkigen’ indruk te maken op het quasi-diepzinnige schepsel, (volmaakte vrouw, volmaakte moeder, volmaakte-‘ontwikkelde’ in literatuur, muziek, en schilderkunst), dat tegenover mij zit haar zelfverheerlijkenden onzin uit te galmen....

- Goddank, ze gaat....

Ik rek mij uit, geeuw, neem mijn hondje in mijn armen, kus hem op zijn snoetje, en verheug mij dat ik zijn ‘onontwikkeld’ gezelschap weer mag genieten, inplaats van dat der kunstdoenster, moderne-vrouw-moeder, die zooeven is weggeruischt....

Daar komt een man bij me binnen, - een gewone man!

Waarom gaat het mij, nu als U, dat ik met hem ‘zooveel beter kan opschieten’, dan met die vrouw; al verschilt hij zonder twijfel evenveel in denkwijze met mij, als die vrouw van zooeven het deed!?

Om de zéér eenvoudige reden, dat die man niets anders wil lijken dan hij is; zichzelf geeft zooals hij is. Hij houdt b.v. van ‘pretmaken’, en hij zal mij, zonder te vragen of ik daarvan houd, gedurende heel zijn bezoek bezighouden met een relaas van zijn diners, comedies, circussen; weet ik wat. Hij wil niet schijnen, omdat hij bij mij zit, een ‘ontwikkelde’ meneer, die kan meepraten over Couperus enz.; och neen, hij is vervuld met zichzelf, en hij vertelt van wat hem interesseert. - En al vind ik, die bijna nooit uitga, dat pretjes-relaas nu waarlijk zoo boeiend niet, dat kan mij niet schelen, want ik vind mijn bezoeker in elk geval niet onoprecht en aanstellerig-huichelachtig. - Of wel, hij is heel-hartstochtelijk fietser, of jager, of sportman, en hij is zoo volkomen vervuld van deze lichaamsoefeningen, dat hij maar steeds vertelt van zijn liefhebberijen op die punten! - Vervelend! Ik geef 't U toe van harte. Maar in elk geval, hij wil niet anders schijnen dan hij is. -

- - En dit is het waardoor de gewone man zich onderscheidt, gunstig onderscheidt, van die in den grond even gewone vrouwen die gij - en ik ook - ‘zoo naar vindt (omdat zij ongewoon-“ontwikkeld” en ongewoon-lief en-goed willen schijnen).’ -

Dat is de reden, waarom ik, even als gij, ‘met een man beter kan opschieten.’ Vinnige, manhatende, in onnoozel-eigen-ik-aanbidden-verdiepte moderne-vrouwen plegen mij, onwijzig-dom, aan te vallen met de vraag: ‘Wat ik dan toch aan zoo'n man vind?’ ‘Of ik nu heusch gelóóf, dat zoo'n man hoogerstaat, dan wij-vrouwen?’ Enz. enz. - Neen; ik geloof niet dat een man zooveel hooger-staat dan wij; en ik vind ook zooveel ‘bijzonders’ niet in hem. Maar, juist omdat hij ook niet tracht iets bijzonders te schijnen, maar met

[p. 603]

zijn gewoonheid, met zijn deugden, gebreken, en liefhebberijen royaal voor den dag komt, juist daarom stel ik hem hooger, dan het onware, zichzelve-ophemelende, haar egoïsme achter hemelsch oogvertrekken verbergende, zich in alle opzichten volmaakt-vóórdoende, jammerlijk-ridicule wezen, dat heden ten dage optreedt als ‘de vrouw par-excellence’....

Ik spreek natuurlijk opzettelijk van ‘de gewone’ menschen. Van de uitzonderingsnaturen, van de werkelijk-hoogstaanden in beide geslachten spreek ik thans geenszins. Ik heb het over den gewonen, dagelijkschen omgang. Geenszins kan ik dan de pretensie maken - en maak die ook niet -, dat elke vrouw of man, die mij bezoekt, zoo denkt, voelt, of doet als ik. Of ik dus hun denken, voelen, of doen sympathiek vind of niet, doet er niet toe. Alles hangt immers, bij de meesten onzer, af van opvoeding, gewoonten, omstandigheden, karakter. - Maar waarom dat onware, lievige huichelen van zoovele vrouwen, die, - inplaats van ronduit te toonen wie en wat ze zijn, waarvoor ze leven, wat hun interesseert, - over dat alles heenspreiden een doekje van hemelsche volmaaktheid; en vandaag lijnrecht andersom redeneeren dan ze 't morgen doen zullen, en geen eigen opinie, geen eerlijkheid van overtuiging hebben, en niets anders met ernst nastreven, dan om te schijnen wat ze niet in werkelijkheid zijn! - Zie, dat zijn de vrouwen die ik ‘zoo naar vind.’

Zie, ik ken huismoeders, die over niets weten te praten dan over hun meiden en beslommeringen, en die mij, om al het goede dat zij hebben, innig sympathiek zijn. - Ik ken ‘on’-ontwikkelde dames, bij wie ik me zoo klein, o zoo klein voel, om haar mooi, liefdadig, nobel karakter! - Zulke vrouwen zijn menschen, zijn eerlijke individuen! Wat doet het eraan af en toe, dat ze anders zijn dan ik, anders denken dan ik, waarschijnlijk heel veel afkeuren in mij, omdat ze mij te goedertrouw verkeerd begrijpen, of anders gelooven dan ik, of anders zijn opgevoed. Dat behoeft mij geenszins te beletten van hen te houden, hen te waardeeren, hoog te stellen, met achting en eerbied op te zien tot hun deugden. - Zulke vrouwen heb ik lief, onverschillig of ze 't met mij ééns zijn of niet. Want ze zijn wáár. Ze willen niet anders schijnen dan die ze zijn.

En, om nu nog te eindigen met een ander voorbeeld. Daar is onder mijn kennissen eene - zij is een Lelie-abonnée en herkent zich dus misschien wel hierin - van wie ik heel veel houd, en van wie anderen mij wel eens gezegd hebben: ‘Hoe is dat nu mogelijk, dat jij van haar houdt, want zij is zoo anders dan jij!’ -

Dat is zij ook.

Zij heeft een geheel ander leven dan ik. Zij gaat heel veel uit. Mooi, beminnelijk, aardig, met een héél-grooten vrienden- en kennissenkring, leidt zij een zeer druk-uitgaan leven, en heeft een vrij-groot gezin, dat natuurlijk ook zijn vele beslommingen meebrengt. Maar zij geeft zich aan en in dat alles zoo heelemaal zooals zij is, zonder aanstellerij, zonder kunsten van mooie woorden. Zij laat zich zien, in haar mooien eenvoud van beminnelijke, mooie, warm-voelende vrouw. En ik houd van haar - niet omdat ze zoo denkt of doet als ik, want dat doet ze niet - maar omdat ze is die ze is: een natuurlijke, zichzelve eerlijkgevende, eerlijk haar eigen-leven-toonende vrouw....

En zulke vrouwen vind ik niet-‘naar’.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.