De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Wilhelm II en de Handschriftbeoordeeling.
(Een oordeel van den Heer Varinard.
Naar het Fransch door Aafke de Kempenaer.)
Une lettre autographe de S.M. Guillaume II

FAC-SIMILE, AUX DIMENSIONS EXACTES, D'UNE LETTRE ÉCRITE LE 9 MARS 1895, AU DUC DE X...., PAR GUILLAUME II (Document qui a servi à la consultation graphologique de M. Varinard, expert en écritures.)

Er gaat geen maand, men zou bijna kunnen zeggen, geen week voorbij zonder dat er steeds geheel onverwachts, een nieuwe openbaring van de veelvoudige persoonlijkheid van Wilhelm II plaats heeft. We hadden Wilhem II als schilder, beeldhouwer, componist, litterator, geschiedschrijver, dichter, wijsgeer en nog wel in twintig andere hoedanigheden; we hadden er zooveel, dat we niet dachten nog andere beschikbaar te vinden. Maar we hadden buiten den waard gerekend. Zijne Majesteit de keizer van Duitschland doet zich ook kennen als wapenkundige. Hij stelt eene Duitsche orde in - er waren er tot nu toe slechts Pruisische - en hij teekent er zelf het insigne van. Wat zouden wel, in de oogen van handschriftbeoordeelaars, de kenschetsende eigenschappen van zoo'n alles-omvattenden persoon zijn? Dat wilden we weten, te meer, daar de handschriftbeoordeeling tegenwoordig in de mode is. Dank zij de tusschenkomst van een onzer vrienden, is het ons gelukt de photographie van een langen brief, eigenhandig door Wilhelm II geschreven, machtig te worden. In het bezit van zoo'n kostbaar document zijnde, konden wij niet beter doen, dan het aan de beoordeeling van den Heer Varinard te onderwerpen, den bekenden deskundige en overtuigden apostel der handschriftbeoordeeling.

De Heer Varinard is zoo vriendelijk geweest, zich geheel tot onze beschikking te stellen.

Voordat we hem over het onderwerp spraken, dat ons belang inboezemde, vroegen we hem eenige bijzonderheden over de handschriftbeoordeeling, die ‘kunde’, die nog zoo nieuw en reeds zoo verspreid is. De Heer Varinard antwoordde, even glimlachend.

‘Wetenschap! want ze heeft haar regels en wetten en evenals elke andere wetenschap kan ze met min of meer kunst beoefend worden. Maar men moet de z.g. handschriftbeoordeelaars, die natuurlijk niet ontwikkeld zijn, ook niet vertrouwen.

Men moet niet alleen in het schrift den vorm van een letter of een streep zien, maar een algemeene opmerking over het geheel maken, en daartoe moet men de wetten van 't schrift kennen en eene groote hoeveelheid zielkunde bezitten, anders is men niet tot iets ernstigs in staat.

Maar aan den anderen kant moet men aan de handschriftbeoordeeling niet meer vragen, dan ze geven kan, ze geeft niet voor, in staat te zijn, een feitelijke vraag op te lossen; tot haar gebied behoort het navorschen van aanleg en van de drijfveer, die aan het karakter hun bestaan te danken hebben. Ze komt zoodoende tot een wonderbaarlijke juistheid, die soms pijnlijk kan zijn voor den beoordeelaar, die zich zelf vergeet.’

En de Heer Farinard vertelde ons de volgende kleine anecdotes.

‘Eens op een avond ging ik bij een van mijn vrienden dineeren. De tafel was reeds gedekt, toen plotseling de heer des huizes

[p. 592]

een brief uit zijn zakportefeuille haalde, dien hij mij overreikte.

‘Kijk eens, mijn waarde, zoudt ge me het karakter van den schrijver van dezen brief kunnen uitleggen?’ vroeg hij mij.

‘Zeer gaarne,’ was mijn antwoord.

Na den brief eenige seconden bestudeerd te hebben, roemde ik de scherpzinnigheid, de bekwaamheden en het verstand van den schrijver. Alles ging prachtig en iedereen betuigde zijn instemming totdat, plotseling, de keerzijde van de medaille zich vertoonde. Ik voegde er aan toe: ‘Hij is slim, geslepen, valsch en onoprecht; ik zou hem voorwaar mijn beurs niet toevertrouwen!’

Het was de compagnon der firma.

De zomer ging voorbij. Vier maanden na dien avond zag ik mijn vriend weer, geheel wanhopig. Zijn compagnon had hem van alles beroofd en tot den bedelstaf gebracht! Maar laten we nu tot den keizerlijken brief terugkeeren.

‘Het komt er weinig op aan,’ begon de Heer Varinard, ‘in welk land een stuk geschreven is. Ik bestudeer slechts de beweging der pen. Met den stijl van den brief houd ik me niet op. Ik herken onmiddellijk de handteekening van Wilhelm II, omdat ik haar nogal dikwijls gezien heb. Maar wat de openbaring der handschriftbeoordeeling betreft, zal ik U, opdat ge niet meent, dat onlangs-voorgevallen gebeurtenissen invloed op mijn meening hebben uitgeoefend, een handschriftbeoordeeling meedeelen, die meer dan een jaar geleden door een van mijn leerlingen is gemaakt en die op merkwaardige wijze behandeld is. Men zal er misschien nog aanleiding tot nadenken in vinden.

Ziehier:

‘De keizer van Duitschland heeft de fouten van Bismarck, maar mist diens kracht. Hij is een bijzonder vreemd wezen, afwisselend geheimzinnig en fatalist; geheimzinnig in zijn trots en zijn kansen, fatalist in zijn verdrietelijkheden en vernederingen.

Hij heeft niet de jongelingschap gekend, die heerlijke inleiding, die naar het leven voert en zoo gaarne zielverheffend en menschlievend is; zijn karakter heeft de eigenzinnigheid behouden van de kindsheid, die slechts liefheeft en gelooft, wat ze zelf wil.

Wilhelm II heeft meer gebaren- dan gedachte-ingevingen.

Hij is niet oprecht, hij is een gedegenereerde, die door zijn opvoeding is geworden iemand, die in den zedelijken zin des woords, zijn evenwicht niet weet te bewaren. Alles, wat in hem trilt en leeft, gehoorzaamt aan wellustig afwisselende gevoelens van liefde en haat, van beminnelijkheid en trouweloosheid (waardoor buigzame en weinig verheven zielen gevormd worden.)

De geheimzinnigheid, waarin hij zich verliest inplaats van er zich uit op te heffen, inspireert zijn ziel, die wel eenigszins verheven is, en heeft vooraf reeds over hem beschikt, om hem in staat te stellen, op een muzikaal heiligen toon tot zijn volk te spreken.

Deze man is verbazend hebzuchtig en als hij niet den wensch bezat, alle gunstige Europeesche gebeurtenissen en zelfs die van de geheele wereld voor zich opeen te hoopen, zouden zijn begeerige en zinlijke neigingen een vurig, genotzuchtig mensch en een onverzadigbaren speler van hem gemaakt hebben.

En uit deze hebzucht put de keizer zijn geheele kracht, want zijn ziel bezit niet de macht die, naar men zou meenen, zich bescheiden achter zijn hemelsche redevoeringen schuil houdt; zijn ziel is zeer, zeer zwak.

Wanneer geestdrift of koppigheid over een eigenmachtig denkbeeld de duidelijkheid van zijn gedachte verduistert en hem er toe brengt een vergissing of een onvoorzichtigheid te begaan, dan werpt hij in 't eerste oogenblik woedend de verantwoordelijkheid op anderen en raast en tiert en brult tot hij, zoo te zeggen, schuimbekt van drift.

Zijn geest is buitengewoon beweeglijk.

Tot nu toe heeft zijn omgeving de stormen laten voorbijtrekken en op het gunstige oogenblik van haar invloed gebruik gemaakt, zonder dat de meester er iets anders in zag dan eerbiedige onderwerping. Evenals alle zwakke menschen vreest hij zijn mededingers en is meer geneigd, de menschen te onderdrukken, dan hen te gebruiken en op te heffen.

De keizer, die van alle werkelijke intuïtie ontbloot is, schijnt meer denkbeelden te willen uitwerken, dan hij eigenlijk in zich heeft.

Zijn doordringend, gedecideerd en practisch verstand handelt na een oogenblikkelijke ingeving en weet zoodoende van een omstandigheid gebruik te maken: hij munt daar zelfs in uit.

Hij is meer vatbaar voor artistieke indrukken dan werkelijk kunstenaar en bezit zelf

[p. 593]

geen enkele geniale gedachte; hij is gesuggereerd in de volste beteekenis van het woord. Hij voelt indrukken, maar geen kunstenaarsgedachten. Men moet zijn werken beschouwen als de voortbrengselen van een verwaande verbeelding.

Al naar de omstandigheden vergeet Wilhelm II soms, dat hij een lichaam heeft, evenals hij zich soms niet schijnt te herinneren, dat hij een ziel bezit. In deze tweezijdigheid vindt hij een groote bewondering voor zijn geestelijke kracht en duizend verontschuldigingen voor zijn menschelijke zwakheden. Zijn protestante geest is in verval en gelijkt een hersenschim; die geest is niet godsdienstig: de keizer heeft meer vertrouwen in zich zelf, den heiligen afstammeling der Hohenzollern, dan in God zijn Heer.

Den dag, dat hij meent, op het punt te staan, lichamelijk of geestelijk ten onder te gaan, zal hij zijn loopbaan treurig, misschien zelfs ellendig eindigen, in de volle bitterheid der wanhoop.’

Bovendien is de Heer Varinard zoo vriendelijk geweest, ons een uitlegging van zijn gevolgtrekkingen te geven. Die zijn zeer interessant. Men oordeele zelf.

‘In deze geheele bladzijde ziet men nergens dunne ophalen, die van godsdienstzin getuigen, maar integendeel wel dikke punten en gekrulde letters, die het kenmerk zijn van een vastbesloten geest, die laag bij den grond staat.

Hoogmoed spreekt duidelijk uit de hoofdletters, die veel grooter beginnen zooals b.v. in de handteekening.

Van de korte, opeengedrongen eindletters van den inhalige, merkt men de donkere, scherpgeteekende krullen op, met hoeken, die ons stoffelijke neigingen aantoonen, waarbij zich nog voegt een koppige wil, die beter kan weerstreven dan zelf ontwerpen, en welks resultaat naar het spel leidt.

De lange stokken en oogen der letters, die inbeelding aan trots paren, geven een karakter weer, dat niet gedoogt, dat men redetwist, dat woedend is, wanneer het ontmaskerd wordt en dat zich zonder eenige gematigdheid op anderen wreekt.

Wispelturigheid spreekt uit de ongelijke grootte der letters, die onregelmatig langs den regel loopen en langs een tamelijk rechte lijn onder den regel blijven.

Meer aan elkander verbonden dan afzonderlijk geschreven letters zijn een teeken van gevolgtrekkingen, die op intuïtie de overhand hebben. Maar wispelturigheid en beweeglijkheid verzwakken hier aanmerkelijk de logica, en laten slechts een schijn van nieuwe persoonlijke gedachten achter, die een gevolg van intuïtie schijnen, hoewel ze in werkelijkheid uit een gril voorkomen.

Het artistieke gevoel wordt ons aangetoond door het gemis van opengelaten plekken, bovenaan en links, door de afwezigheid van een werkelijk sierlijken vorm niettegenstaande artistieke pogingen en ook door afwezigheid van krullen, behalve in de naamkrul, die veel meer onnatuurlijk en gekunsteld dan harmonisch en koninklijk is.’

Men zou nog lang over deze uitleggingen kunnen spreken. In elk geval toonen ze ons in een ander licht den Souverein, die er een zeker behagen in schept, de geheele wereld over zijn doen en laten te doen spreken. Veel menschen beschouwen hem, door zijn keizerlijke eigenschappen, als een raadselachtig wezen, dat grootsche visioenen en verheven gedachten moet hebben. Als men in de wetenschap der handschriftbeoordeeling vertrouwen stelt,, ziet men er uit, wat men er van denken moet en dan ziet men ook de breede kloof, die keizer en mensch scheidt.

Wat den heer Varinard betreft, hij hield ons nog wat langer bij zich en somde ons met een aandoenlijke overtuiging een massa voorbeelden op van de vorderingen, die de handschriftbeoordeeling gemaakt heeft en de resultaten, die zij heeft verkregen. Daarna, terwijl hij zenuwachtig zijn studeerkamer op en neer liep, vertelde hij ons van de diensten, die zij bewees, zoowel in handelsbetrekkingen als in diplomatieke zaken, daar ze ontegenzeglijk een overwicht geeft aan degenen, die van haar gebruik maken. Is er niet een oud spreekwoord, dat zegt: ‘Un homme averti en vaut deux?’

Als curiositeit geven we hier de vertaling weer van den brief, eigenhandig door keizer Wilhelm geschreven aan een Fransch edelman, die ons verzocht heeft zijn naam te verzwijgen:

‘Waarde Hertog.

Ik ontving Uw brief met zijn verpletterenden inhoud. Welk een treurig verlies heeft U getroffen! Ik betreur met U den dood Uwer moeder, die ik zoo hoogachtte. Zij is voor mij een vriendin geweest, die mij dikwijls vreugde verschafte en moed insprak

[p. 594]

en die mij met een aandoenlijke oplettendheid op mijn loopbaan volgde.

Wat U betreft, waarde Hertog, moge God U zijn troost zenden, want Hij kan de wonden, die Hij geslagen heeft, genezen, enz.’

WILHELM.