De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Oxford en de studeerende Vrouw.
door Mevr. W. Wijnaendts Francken-Dyserinck.

Wanneer ik tot nu toe den naam Oxford hoorde, waren de gedachten die ik daaraan verbond ongeveer: vrouwen mogen er niet studeeren en Kuenen hield er Hibbert-lectures; daaromheen voerden een aantal M's, D's, L's, B's en A's een verwarrenden rondedans uit en punctum. Heel primitief, dat geef ik toe, en toch meen ik geen onrecht te begaan met de veronderstelling dat er nog wel enkele lezeressen van dit blad zijn, wier kennis niet verder reikt en die wel eenige belangstelling hebben in Engeland's bekende Universiteitsstad.

Men stelle zich voor twee zeer drukke straten, rechthoekig op elkaar staande. Oostelijk van de eene - die de stad in bijna gelijke helften verdeelt - liggen alle ‘colleges.’^*) Het westelijk gedeelte en de buitenste rayon maken den indruk van een mooi dorp, een aaneenschakeling van vroolijke ‘cottages’ met welverzorgde tuinen aan den voorkant.

Het type van een ‘college’ is een groot vierkant, in grijzen steen opgetrokken. Het zeer ruime binnenplein wordt ingenomen door een magnifiek onderhouden grasvlakte, een enkele maal door een dwarspad of bloemperken onderbroken. Een der vier omringende gebouwen is de ‘chapel’, de drie andere zijden - met een enkele uitzondering twee verdiepingen hoog - zijn de gebouwen met studentenkamers, eet- en collegezalen e.d. Bijna overal ranken welige klimop en andere slingerplanten omhoog en tal van vensters zijn versierd met bakken vol bloeiende geranium, margrieten en kers. De indruk van al dat groen en die bloemenpracht tegen de eeuwenoude, soms met beeldhouwwerk verfraaide, maar altijd verweerde, afbladderende muren is even eigenaardig als teekenachtig en heerlijk mooi van kleur. De ingangen tot het plein zijn zonder uitzondering lage poorten, waardoor de aanblik van 't geheel niet wordt verstoord. Sommige ‘colleges’ bezitten bovendien nog smaakvolle tuinen met fraai, zwaar geboomte.

De colleges hebben een eigen beheer en zijn onafhankelijk van elkaar. Wanneer men nu bedenkt dat de heusche student een paar kamers bewoont in 't college waarbij hij zich heeft doen inlijven, terwijl gemeenschappelijk wordt gemiddagmaald - aan tafels die in de lengte zijn opgesteld, terwijl aan 't boveneind op 'n soort estrade de leeraars dineeren - en dat (zooals ‘Baedeker’ als 'n soort aanbeveling uitroept) ‘zooveel middeleeuwsche instellingen hier onveranderd bewaard zijn’, dan wordt de verontwaardiging dat vrouwen geen student kunnen zijn in Oxford aanzienlijk minder. Studeeren kunnen ze er tegenwoordig wèl, zelfs examens doen, maar geen titels halen. Dit is ook zeer begrijpelijk en logisch; want niet in 't verzamelen van kennis, waarmee men hoogstens in 'n drawing-room, maar wèl in 't hebben van een graad waarmee men in de maatschappij den man konkurrentie zou kunnen aandoen, zit 'm 't onvrouwelijke.

In 1865 werd de eerste poging om 'n cursus voor vrouwen in te richten, gedaan door een miss Smith, weldra door eenige professoren terzijde gestaan, waaronder de filosoof Sidgwick, wiens medewerking des te eerder te verklaren is, waar hij als voorvechter van 't intuïtionisme, zeker de laatste zou geweest mogen zijn om te beweren dat althans zijn vak voor vrouwen taboo was.

In '73 kwam er eenige verandering in de wijze van werken tot stand, onder patronage van een vrouwencomité, waarvan de echtgenoote van Max Müller penningmeesteres en M^rs Humphrey Ward secretaresse was.

*) Universiteitsvereenigingsgebouw. Er zijn er 21 in Oxford en één ‘hall’, die kleiner zijn dan ‘colleges’ en armer.

[p. 590]

In '78 werd de nu nog bestaande ‘Association for the Education of Women in Oxford’ opgericht. Onder de eersten die voor die vereeniging ‘lectures’ gaven was Arnold Toynbee. Pas in '79 werd de eerste lecture in een der colleges voor de vrouwelijke studeerenden opengesteld. Van jaar tot jaar kwamen er enkele bij en op 't oogenblik zijn bijna alle toegankelijk, evenals de laboratoria, met dien verstande dat elke leeraar het persoonlijk goedkeurt. Alleen Maudlin-College gaf een algemeene permissie.

Eerst in '93 echter werd de vereeniging officieel door de universiteit erkend en in 't zelfde jaar kreeg ze de beschikking over enkele vertrekken in Clarendon Building - 'n soort universiteitsadministratiegebouw - waar de secretaresse dagelijks van 11 - 1 te spreken is.

Om nu eenigszins duidelijk te maken wat de vrouw in Oxford leert, dien ik een schets van wat van de studenten geëischt wordt te geven.

Wie geen voorafgaand examen gedaan heeft wordt verondersteld binnen 't jaar na z'n intrede in een der colleges z'n ‘responsions’ te passeeren, waarvoor latijn en grieksch en wat elementaire mathesis de vereischten zijn. Daarop volgt dan een eerste examen waarbij hetzelfde iets meer uitgebreid gevraagd wordt en.... het nieuwe testament in 't grieksch. Een allermerkwaardigst verschijnsel inderdaad, en een bewijs te meer met welk een vasthoudendheid de jongelui in Engeland met een kerkelijke saus worden overgoten. Elken ochtend, om 8 uur is er dienst in de bij ieder college hoorende kerk, waarbij de namen geteekend worden op een lijst die tevens als een soort algemeene presentielijst dienst doet. Altijd maakt zoo'n dienst in ‘the church of England,’ in enkele der chapels 's middags om 5 uur nog eens herhaald - terwijl 't diner wordt geopend met 'n gebed, dat veiligheidshalve op den lessenaar van den voorganger is afgedrukt! - op den gewonen protestant^*) een zeer roomschen indruk, zij 't dan ook al minus beelden en wierook; de werking is beslist sensueel en daarmee captiveerend. -

Het tweede examen staat een keuze toe uit verscheidene vakken, waarvan een drietal wordt uitgekozen, steeds echter één moderne of oude taal verplichtend is. Dit wordt na drie jaar afgelegd en de titel B.A. (bachelor of arts^**) verleend; het heeft het meest overeenkomst met ons candidaats. Wie nu maar trouw z'n ‘fees’ betaalt wordt als 't ware slapende na drie jaar M.A. (master of arts.) Welk een schoon droombeeld! Zoo nietsdoende een hoogere graad van knapheid bereiken; je reinste paradijstoestand voor vele bemooste Häupter op 't continent! Trouwens er is meer! Niet alleen voor juristen, maar voor iederen student is een repetitor mos. ‘Coaching’ zooals 't heet hoort bij 't Oxfordsche opvoedingssysteem en is ook voor de vrouwen ingevoerd. De aanteekeningen gedurende de lectures gemaakt worden den ‘tutor’ voorgelegd, die de literatuur-aanwijzingen doet en eenigen tijd later de naar aanleiding daarvan gemaakte essays met de leerlingen doorneemt en critiseert. In tegenstelling met dit repetitorsysteem wordt het professoraal onderwijs minder op prijs gesteld dan in andere landen 't geval is.

In een opzicht is de student er evenwel minder (?) goed aan toe: hij moet n.l. 's nachts om 12 uur binnen zijn. Al om 9 uur gaan de poorten dicht en mag niemand er meer uit; wel in, maar aanteekening wordt gehouden van de laatkomenden. Een van de lichtste straffen die den student kunnen worden opgelegd is het zoogenaamde ‘gating,’ 't verbod het gebouw gedurende een aantal dagen überhaupt te verlaten. In ‘Divinity School’ zag ik 'n klein gerechtshof waar lichtere vergrijpen, die niet onmiddellijk onder bereik van de justitie vallen, worden behandeld. Trouwens het toezicht op de studeerende jongelingsschap, ook op hen die niet tot de colleges behooren, de z.g. home-students, is veel strenger dan we ons kunnen voorstellen. De huizen waar ze hun kamers hebben staan onder toezicht van een inspecteur, die niet alleen op de ‘respectability’ van de verhuurders, maar ook - wat zeker van groot belang en niet genoeg toe te juichen is - op den toestand van 't huis uit sanitair oogpunt heeft te letten. Dit past weer geheel in 't cader van de Engelsche maatschappij, die in dit opzicht zeker alle landen, ook ons wegens z'n zindelijkheid zoo ten onrechte beroemd landje, verre achter zich laat.

Het mag niet ontkend worden dat dit geheele systeem, dat natuurlijk zoo goed als eenig ander z'n in 't oog springende schaduwzijden heeft, er toe bij moet dragen om het

*) Misschien moest ik zeggen: op mij, maar ik weet dat ik in dezen lang niet alleen sta.

**) Zij die in de rechten enz. studeeren worden bachelor of law, of medecine, of music.

[p. 591]

gentlemanlike dat deze natie zoo bij uitstek kenmerkt, in de jongelui te behouden en te versterken. Het verloopen type dat men soms onder de Duitsche corpsstudenten ziet is daar bijna ondenkbaar en 't aristocraatje dat gevangenisstraf had ondergaan tengevolge van z'n misselijke ruwheid zou dáár nooit als collegelid gehandhaafd worden, maar onmiddellijk overal uitgebannen.

(Wordt vervolgd).