De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Een dubbel combatje.
(Uit een vertelling voor groote en kleine menschen.)

- Waar zit je over te soezen, Waldi? Wat is dát?... als ik me niet vergis, staan je oogen vol water.... Old boy, what is the matter? zooals de Franschman zegt.

Met schuchtere verbazing antwoordt Waldi:

- Hé? is dát fransch? dat had ik voor engelsch gehouden...

- Ja, jij! zegt Mieke waanwijzer dan ooit, haar fijn neusje héél even rimpelend. Wat weet jij van talen?

- Niets, zei Waldi, die zich nooit schaamde zijn onwetendheid eerlijk te belijden. Dat er nú toch wel eenige twijfel in zijn breintje was achtergebleven, verzweeg hij.

De besliste, aanmatigende toon waarop Mieke ongerijmdheden kon volhouden, overblufte hem. Het gezond verstand vermag niets tegen waan-wijsheid.

Mieke schoof naderbij en vroeg minzaam:

- Kereltje, wat scheelt er aan?

- Er zijn zulke goeie, zulke in-goeie menschen, Mieke...

- Zit-je om die goedheid te grienen! klonk het uit Mieke's rappen mond.

- Geen flauwe aardigheden, hoor!

Een kort, waarschuwend gebrom.

- Maak je niet nijdig vriend. Laat ons kalm redeneeren. De menschen zijn zóó goed, dat jij er tranen om vergiet... Neem me niet kwalijk, kameraad, ik snap 't verband niet, tusschen die goedheid en jouw oogenwater.

- Mevrouw's oogen stonden ook onder water; het is een zeer aandoenlijk geval.

Van morgen aan 't ontbijt...

Mieke strijkt haar roode tong langs haar blanke snorren, en fluistert Waldi in 't oor:

- Toen jullie ontbeten, zat ik de kuikens van buurman Van Dijk achterna...

Waldi huivert.

- Dát staat je gemeen...

- En jouw in-goeie menschen dan?

- Menschen?...

- Ja, die brave, lieve, in-goeie! menschen...

- Die zitten geen kuikens achterna.

- Véél erger! tienmaal, honderdmaal erger! Die schieten patrijzen, fazanten, konijnen, hazen en reeën dood... Ze dresseeren van die goedaardige mormels genaamd jachthonden...

Waldi trekt zijn bovenlip op en laat zijn helder-witte tanden zien.

Mieke is niet bang.

- Jouw natuurgenooten worden afgericht om doodgeschoten beesten te komen aandragen.

Schamper redekavelt hij verder.

- Die lobbesen moeten héél zacht en voorzichtig aanpakken. Geen vlerkje mag geknauwd worden... met ‘zachten mond’ moeten zij ‘werken’ en den buit neerleggen aan de voeten van den moordenaar...

- Mieke je bent gek! aan de voeten van den moordenaar... van den jager...

- Is een jager geen moordenaar?... snippen, lijsters, vinken... welk vogeltje is veilig? Die heeren houden er óók een moord-pak op na, zoo'n ding noemen ze jacht-costuum. Die in-goeie menschen zijn toch zoo blij, als ze veel gemoord hebben!... en dan zitten ze thuis te smullen en te snoeven.

- Wat is snoeven? Mieke.

- Jongens zeggen ‘ophakken’ of ‘opsnijen’ weet-je wat dát is?

[p. 560]

Waldi's ernstig snoetje komt niet uit-de-plooi. Een zacht, bevestigend knikje met den kop, zóó zacht dat zijn fluweel-ooren niet bengelen, maar sluik neerhangen. Die Mieke! met haar wijze verhalen! Foei! als die begint, mijmert Waldi, is 't of er een Noorderbries in je nek blaast. Waldi houdt niet van kou.

- Die jachtverhalen zijn onuitstaanbaar. Liegen dat die jagers doen! néén maar!... En als ze te veel vermoord hebben, veel te veel om zelf op-te-peuzelen, dan worden de vriendjes bedacht. Die krijgen dan ook hun portie. De vrouwen van de moordenaars lezen lieve, vleierige briefjes voor, van vriendinnen die hartelijk bedanken voor de allerliefste attentie, haar zoo'n puiken, malschen hei haas, zulke délicieuse patrijzen, zoo'n pracht-exemplaar van een fazant, of een rist lijsters te hebben gezonden...

Waldi zit met gebogen kop.

- Eten de menschen ook lijsters?

- Nou en óf...

- Ik heb het nooit gezien...

- Jij niet, onnoozele hals! wat heb jij eigenlijk gezien? wat weet jij van de wereld? jij bent hier in huis geboren, en de familie Terhagen, och! die zijn dood-goeie menschen. Die beschermen de dieren, die zouden geen vlieg kwaad doen...

Mieke's snorren trillen.

Waldi volgt Mieke's sluip-blik.

- Kijk jij dan ook niet zoo kwaadaardig naar die bromvlieg...

- Zanik niet! ik ben geen mensch.

Met één zet springt Mieke op haar prooi; haar rechter klauw drukkend op den gevangen brommer, haar snoetje strijkend langs haar uitgespreide nagels. Even gegluurd! wip! het pootje opgetrokken, opgesperd haar gulzig muiltje, krak! krak! de bromvlieg is in Mieke's maag geborgen.

- Goed vóórgaan, doet goed volgen - zeggen de menschen...

- Schaam je, Mieke! wat leer jij van dat goede voorbeeld?...

- Met je wélnemen, baasje! ik ben een roofdier...

- Je bent een huisdier...

- Pardon! mijn familie, mijn adellijke voorouders en verwanten, zijn roofdieren. Als ik een vlieg, een vogel, een muis of een malsch kuiken oppeuzel, is dat heel natuurlijk...

- Natuurlijk?! ik vind het laag, ik vind 't gemeen van je...

- Een toontje lager! denk om je in-goeie menschen, die lijsters en vinken opeten...

- Ik heb er nooit van gehoord... Ik geloof dat jij ‘ophakt’...

- Dat doen alleen menschen...

- Lijsters... vinken... 't is vreeselijk herhaalt Waldi. Ik kan 't niet gelooven.

- Ik wéét 't, hervat Mieke met klem. Ik heb zooveel gezien en gehoord in mijn vroeger zwerf-leven...

- Arme Mieke! vertel me dat toch eens.

- Nú niet, klonk het bits.

- Waarom niet?

- Mijn kop staat er nu niet naar. Jij maakt me nijdig als je me niet gelooft...

- Ik geloof je haast altijd... ik vind het akelig iets leelijks van de menschen te hooren, want ik houd innig veel van ze...

- Dat pleit voor je goeie hart...

Meende Mieke, wat ze zei? Je wist soms niet wat je aan haar hadt. Spotten was haar lust en haar leven.

Waldi kon niet veinzen. Op zijn braaf, eerlijk hondensnoetje stond te lezen wat er in hem omging.

- Ik meen het, hervatte Mieke; jij bent ook in-goed, een echte lobbes; het staat je wat lief, dat je zoo goed voor de menschen bent. Je bent trouw, gehoorzaam, onderworpen, willoos, bangerig, niet wrokkerig; je kruipt als je ransel krijgt, je likt de handen die je slaan... je bent, wat de menschen noemen ‘een karakterloos boefje’.

Dát ging te ver! wéér dat harteloos spotten, wéér die sarcastische wijze, Waldi op zijn nummer te zetten, stekelige waarheden en scherpe leugens dooréén te haspelen...

Hij! Waldi Waaksch! bangerig! karakterloos!...

Een dof, lang aangehouden grommen, toen een schel, nijdig blaffen, hijgend van drift, heel even op den loer liggen, plots met boos opgetrokken bovenlip en strijdlustig flikkerende tanden Mieke te lijf...

Fortissimo janken, blaffen, bijten, blazen, krabben; loslaten, opnieuw aanvallen; Mieke met hoogen rug, korten, dikken staart, uitstootend dreigende sis-geluiden, venijnig zich werend, met kwaadaardig-ontbloote scherpe nagels; beider vacht steil overeind. Waldi zenuwachtig keffend, woedend er op losbijtend, soms in blinde razernij driftig in de lucht happend, dan weer zijn tanden borend in Mieke's dikke pels. Vlokken bont dwarrelen over den grond; overal waar Waldi gaat drupt bloed; hij is deerlijk gewond aan zijn zachte, lange ooren. Hond en kat weten nooit van uitscheiden...

[p. 561]

Gestommel en rumoer aan de huisdeur; gerucht van stemmen; boven-alles-uit een schelle kijfstem van een vrouw; een zware, vloekende mannestem; onverschillige brutale jongensstemmen.

Een haastige ruk aan de schel.

Een ‘Heere! bewaar-me!’ van Aal, die verschrikt uit de keuken schiet.

De deur gaat open.

Op de stoep staan twee vrouwen uit het volk; een man in blauw boezeroen, Gustaaf, een 12jarigen jongen, in den kraag vasthoudend. Een der vrouwen duwt een verschrikt, haveloos jongetje naar binnen.

- Laat me los! laat me los! schreeuwt Guus. Ik zeg je, laat me los! hij rukt, wringt, schopt, spartelt, alles te vergeefs.

- Kijk 's! kijk 's! gilt de vrouw met het gehavende kind aan de hand, kijk 's! da benne nou jongeheeren! die onze schapies het goed van d'r lijf rukken!... kijk 's! zijn mouw d'r uit! kijk 's! de rug aan flarden! en dat nog wel van zijn Zondagsche buisie! maar, we laten het er niet bij! Meid, ga jij 's aan je volk zeggen, dat ze as de weerlicht vóórkomen, ze zellen met d'r eigen oogen zien, wat d'r blaag gedaan heit...

- Zoo'n gemeene rakkert! vult de buurvrouw ijverig aan, die voor de gezelligheid is meegeloopen. Zij mag wel zoo'n opstootje en als het er op aankomt ‘den rijkdom’ de waarheid te zeggen, beschikt zij over een scheepslading liefelijkheden...

- Zoo'n lief, zacht schaapie, die Gerrit, van buurvrouw. Liever schaapie loopt 'r in de heele weereld niet, wat ik je zeg...

- Een lief schaap! snauwt Guus, hij is een gluipert, een lammeling, een gemeene proleet...

Mevrouw Terhagen kwam de trap af, liep vlug de gang door en stond tegenover het aanvallig tableau-vivant, dat in de vestibule was opgesteld.

Zonder toelichting begreep zij wat er gaande was.

- Foei! Guus! schaam je! ben-je weer aan 't vechten geweest... zal je die ruwheid nooit afleeren?

Vriendelijk zich wendend tot den man, die zijn arrestant eindelijk losliet.

- U is zeker de vader van dit jongetje?

De man tikte even met zijn wijsvinger tegen zijn pet, en schudde bevestigend het hoofd. Zijn lippen hield hij nijdig saamgeperst.

- En is u zijn moeder?

- Ja, mevrouw.

- En wie is u? vroeg mevrouw Terhagen, aan de buurvrouw, die wel van een opstootje hield.

- Ik ben zoo veel as de buurvrouw van vrouw en baas Nelissen.

- Zóó! is u de buurvrouw? En wat verlangt u?

- Ik? gut mensch! heelemaal niks, hoor! maak je maar niet benauwd, madam! ik kom niet bedelen! Neen maar! die is goed! ik heb nog nooit m'n hand opgehouden. Wat verbeeldt zoo'n mensch d'r eigen wel? je zou zeggen, omdat ze in een mooi huis woont, meent zoo'n wijf direk as dat wij fesoenlijke werrekmenschen komme bedelen! Nee! die is fijn! 'k wou je maar 's zegge, als dat 't een schandaal is, dat...

Mevrouw Terhagen deed de huisdeur open. Kalm en vastberaden klonk haar stem.

- Mag ik u verzoeken, heen-te-gaan. Zonder een enkel woord er aan toe te voegen, bleef mevrouw Terhagen de redenrijke buurvrouw rustig in de oogen zien.

Dat veelzeggend zwijgen, die onafgewende rustige blik brachten haar meer van de wijs, dan een stortvloed van woorden had kunnen doen. De ernstige oogen, onverschrokken op de vrouw gevestigd, misten hun uitwerking niet.

Schouderschokkend, met smakkende neusen mondgeluiden, ging zij in zichzelf pruttelend de deur uit, die onmiddellijk achter haar werd gesloten.

- Guus, ga naar boven en haal je nieuwe donkere sportblouse.

Guus stormde de trap op.

In een wip terug.

Vuurrood zijn gezicht. Zijn oogen jubelden van pret; in zijn uitgestrekte rechterhand zwaaide hij de blouse heen-en-weer.

Mevrouw Terhagen nam het kleedingstuk aan; zij zag wat bleek, haar oogen stonden ernstig.

- Vrouw Nelissen, onze jongens zijn bijna even groot, ze zijn zeker van denzelfden leeftijd...

- Mijn joggie is twaalf jaar, n'waar Gerrit?

Gerrit zei boe noch ba...

- Mijn jongen is ook twaalf jaar; trek Gerrit deze blouse maar dadelijk aan, want, die is voor hem.

- Gunst! Mevrouw, zoo'n mooi jongeheeren-buisie...

- Allemaal niks, viel baas Nelissen in. Jongeheeren-blous of niet; wát is stand? Kinderen zijn kinderen, allemaal gelijk...

[p. 562]

Vrouw Nelissen pakte de blouse met bevende handen aan. Heel voorzichtig liet zij ze over Gerrit's hoofd glijden.

Het gehavende buis was niet meer te zien.

Gerrit stond roerloos als een paal. Hij gaf geen kik. Het eenige geluid dat hij voortbracht, was het ophalen van zijn vochtigen neus.

Vrouw Nelissen draait haar zoontje in de rondte.

Gunstig nog toe, Mevrouw, kijk 's 't is of het voor hem gemaakt is.

Guus, met beide handen in zijn broekzakken, staat rustig toe te kijken.

- Jongens, geeft elkaar nu een hand, zei Mevrouw Terhagen.

Onmiddellijk stak Guus zijn hand toe.

- Toe dan! allo! geef den jongeheer een hand, maande Gerrit's vergevensgezinde moeder.

Het jongetje verroerde niet.

- Wil je geen goeie vrinden worden met mijn zoontje, vroeg Mevrouw Terhagen héél vriendelijk.

Gerrit keek strak voor zich en haalde zijn neus nog eens op.

- Kom Gerrit! nou mot 't uit zijn! Allo! geef een hand, zei baas Nelissen gebiedend.

Gerrit stak Guus een klamme hand toe; een slappe hand, kenmerkend de weerloosheid van het arme ventje.

- Zoo is 't goed, zei Mevrouw Terhagen, het schuwe kind toeknikkend. Snel had zij in haar beurs getast.

- Hier Gerrit, doe dit in je spaarpot.

Mevrouw gaf hem een gulden.

- Zullen jullie niet meer vechten?

Gerrit schudde van neen.

Guus met een jolige tinteling in zijn bruine oogen, riep:

- Ajakkes, nee! met hém vecht ik niet meer, moeder. Er waren van middag een massa combatjes op straat. Ik kreeg toevallig Gerrit te pakken; maar daar is niks aan, 't is eigenlijk flauw, er is geen kunst aan, hem op zijn gezicht te slaan...

- Dát hebben we gemerkt! Zoek jij nu maar eens een sterker jongen uit, om mee te bakkeleien, dan kan die jou het goed van je lijf scheuren, zei Mevrouw op bestraffenden toon. Geef me je hand er op, dat je nooit meer met Gerrit Nelissen zult vechten.

Guus legde zijn stevige, harde jongenshand, in de zachte hand van zijn moeder.

- Met Gerrit zal ik niet meer vechten, dat beloof ik u, op mijn eerewoord-van eer!

- Goed, mijn jongren.

Het gezin Nelissen nam afscheid. Baas Nelissen tikte niet meer tegen zijn hoofddeksel. Beleefd nam hij zijn pet af en vermaande zijn zoontje hetzelfde te doen. Het was baas Nelissen wat vreemd te moede. Op de eerste-de-beste vergadering met zijn socialistische vrinden, zou hij toch eens een woordje in 't midden brengen. Als er onder den ‘rijkdom’ meer menschen waren zoo als deze dame, dan zou er misschien minder verbittering zijn in de harten der armen.

Neen! Zoo'n mensch bracht het kwaad niet in de wereld, dát stond bij hem vast... en die jongen, dat zoontje van haar, nou ja! hij had Gerrit leelijk toegetakeld, maar 't was tóch een aardige snuiter...

* _* *

Nacht. De nacht volgend op den veelbewogen vecht-dag.

Combatjes waren geleverd in-huis en daarbuiten.

Bij de familie Terhagen is alles in rust; behalve in de keuken, in Waldi's en Mieke's nachtkwartier.

- Doen je ooren nog pijn, Waldi?

- Een beetje.

- Je hebt mij leelijk in mijn staart gebeten, ik voel het nog...

- Och kom! jullie katten kunt wel tegen een stootje...

- Zeker! we zijn taai en komen altoos op onze pooten terecht, dat vertellen die wijze menschen van ons.

- Is dat ook al niet waar?

- Gedeeltelijk. Wij verschuilen ons met onze pijnen, en keeren eerst in de bewoonde wereld terug, als 't ergste geleden is. In den regel worden wij dan met ongepaste aardigheden en schimpscheuten ontvangen. Die kortzichtige menschen hebben altijd den mond vol over onze taaiheid...

- Mieke!

- Wat is 't?

- Hou-jij eigenlijk wel van de menschen, vraagt Waldi, bijna fluisterend.

- Heel veel! heel veel! klinkt het vastberaden en overtuigend; misschien meer dan...

- Dan? roept Waldi kort-aangebonden.

- Wind je niet op! meer dan men denkt, meer dan de menschen zélf denken. Wij houden van de menschen; als zij minzaam met ons omgaan, zijn wij ook aanhalig en dan hechten wij ons aan hen. Dat wij katten ons alleen aan de huizen onzer meesters zouden hechten, is weer een van die dwaze fabeltjes,

[p. 563]

die de menschen elkaar als papegaaien napraten.

- Meen je 't Mieke?

- Ik spreek in vollen ernst; ik zweer het je, bij mijn koninklijke verwanten.

- Je bent schrikkelijk met je zelf en je voorname familie ingenomen...

- Kameraad, mijn zelf-ingenomenheid is kinderspel vergeleken bij de zelfverheerlijking van het bescheidenst menschenkind. Dat neemt niet weg, dat de menschen tóch goed, in-goed zijn... Aai! Aai!...

- Wat heb je?

- Als ik me even verroer, voel ik mijn staart en dan denk ik aan die groote goedheid der menschen. Die was van morgen aanleiding dat wij elkaar als een paar straatjongens te lijf gingen.

Waldi, vreezend dat het gesprek een onverkwikkelijke wending zal nemen, draait eenige malen in zijn mandje rond, geeuwt, ploft neer en zegt:

- Nacht, Mieke, ik heb slaap.

- Toe! vertel me nog eerst dat staaltje van menschelijke goedheid dat van morgen het water uit je oogen pompte...

Waldi zit op-eens kaarsrecht.

- Luister. Mevrouw las van morgen een advertentie voor uit de courant. Ik weet het niet meer letterlijk, maar ze luidde ongeveer zoo:

‘Vermist een dashond, niet jong meer, aan één oog blind, groot, leelijk en mager. Den terugbrenger, of iemand die inlichtingen kan geven aangaande den halfblinden zwerver, wacht een goede belooning.’

Mieke is aangedaan. Heel zachtjes heft zij een spinneliedje aan, en stapt voorzichtig in Waldi's mand.

- Dat is goed, dat is mooi, dat is edel. Een belooning voor een leelijken hond, dus een dier, waarmee ze niet kunnen pronken, een dier, waarvan ze houden, alleen ter wille van het dier, getuigt van de goedheid van hun hart. Een fijn trekje, kameraad. Over 't algemeen zijn de menschen goed... Zal ik je ooren likken?...

- Dank je, Mieke! Fietje heeft ze heel voorzichtig met een sponsje gewasschen. Ze doen me geen pijn meer; een beetje gloeierig, anders niet.

Waldi was bang voor Mieke's tongetje. Scherp en stekelig waren haar woorden en likjes. - Nu dan, goeden nacht, Waldi, slaap lekker.

Onhoorbaar stapt Mieke in haar eigen mandje.

Waldi peinst in slaap-dommel nog even over Mieke's tong.

Die hoorntjes? wat zouden dat toch zijn?! Een gevolg van haar prikkende, stekende gezegden? Menschen die altijd babbelen heeten langtongen; zij die leelijke dingen van elkaar verzinnen of kwaadwillig verbreiden zijn dat geen lastertongen?...

Mieke's hoorn-tongetje had stellig ook een liepe beteekenis...

Waldi's overpeinzingen verwazen in dreunend gesnork...

Mieke werd er wakker van, en prevelt: ‘Die kleine plebejer droomt zeker van in-goeie menschen die lijsters en vinken opeten...

Een spot-lachje golft langs haar sierlijke snorren.

PARVUS.