De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

De Doodendans.
Naar het Deensch van Sophus Michaëlis.
Vertaling van mevr. Logeman - van der Willigen.

III. De Koning.
(Vervolg en slot van N^o. 32.)

De koning lag op zijn leger. De nacht scheen donkerblauw door het met klimopbladen omlijste venster. In de diepste duisternis klonk aan zijn zijde een zware ademhaling, het eenige geluid dat in de nachtelijke stilte gehoord werd. Hij behoefde slechts de hand uit te strekken om de warme, gladde hand van zijn echtgenoote aan te raken.

Het geluk, dat het meest nabij is, wordt dikwijls versmaad. Toen dc koning half overeind rees en zijn eigen hart hoorde kloppen, was het niet van liefde voor zijn eigen, nabijzijnd kleinood waar hij zijn koninklijke recht op had. Hij luisterde naar iets als ver verwijderde nachtegalentrillers, hij staarde in den donkerblauwen nacht door het venster, terwijl een ster, die af en toe achter het heen en weer waaiend loof te voorschijn kwam, als een wenkend oog zijn eigen oog wakker hield.

Door de gesloten ruiten drong een lindelucht, een geur van de keizer-linde ginds aan den Zuidkant, die 's nachts zóó sterk werd, dat zij den burcht er als 't ware mee overstroomde.

En de koning weifelde, tot zijn hart zóó sterk hamerde, dat hij op moest staan. En zoodra hij op den grond stond was het alsof de linde-geur tot iets levends werd, dat al zijn zinnen in oproer bracht. Toen kleedde hij zich aan en begaf zich naar een klein paneeldeurtje, na zich eerst overtuigd te bebben dat de koningin diep ademde. Twee vliegen vlogen in het donker op, en hij trok de deur open.

Zoodra de deur gesloten was, hield de diepe ademhaling op.

Met schitterende oogen hief een hoofd zich van het kussen op.

Doch de koning ging naar den stadsmuur. Breed was die, verscheidene wagens konden er in rijen op rond rijden. Zeker en flink ging hij door en liet zich niet storen door de wacht, die hem aanriep. Nog voor dat hij het wachtwoord gegeven had herkende de wacht zijn roodfluweelen mantel en alle sloten werden voor hem geopend.

Hij ging naar het Zuiden op de lucht af van de keizer-linde. Die groeide op den muur zelf en achter het dichte loofduister glinsterde een zwak lichtje. Een hond sprong hem te gemoet met onderdrukte, blijde vreugde en likte zijn handen.

Plotseling vlamde het licht hel op. En in één oogwenk zag hij hoe de gele rozen zich om het venster slingerden. Toen ging hij binnen naar de fee van den linde-geur, van het nachtegalengetril en van het vonken der sterren die hem geen nachtrust lieten aan de zijde der koningin.

De koning was bij zijn geliefde.

II.

Al de koninklijke onderdanen kenden deze minnares, die aan den Zuidkant woonde, verscholen tusschen linden en muren, door rozen overdekt. Zij keurden zijn keus niet af, maar begrepen die niet, want de koningin werd voor de schoonste vrouw uit het land gehouden. Zij was blond en zoet als honig, trotsch, als het luipaard in haar wapenschild, en wijzer dan de Raad van het rijk. De geliefde was klein en zwak en nauwelijks te onderscheiden tusschen de onaanzienlijke lindebloesems waarin zij woonde. Niemand kende haar verdiensten. Juist daarom had de koning haar lief.

Naar haar verlangde hij iederen nacht. Van de echtelijke sponde naast de koningin op te staan en zich naar haar te spoeden stond gelijk met een heeten Malvezij wijn van zich af te schuiven om het koele water uit een frissche bron te gaan genieten. Dat lokte hem aan, omdat het verder weg was, omdat het des te luider ritselde, hoe verder het weg was, het water uit de kleine, door den nacht verscholen, onbekende bron, die uit de aarde opspuit en weer verdwijnt zonder dat iemand haar loop volgen kon.

- Op een zekeren nacht keerde de koning over den muur terug. De hemelkoepel trilde

[p. 543]

van het eerste licht, dat uit het Oosten in groen-gulden strepen opkwam om dan langzaam in een zacht roze over te gaan. Als onbeweeglijke staal-grijze spiegels, die niets hebben te weerkaatsen, lagen de grachten om de muren heen. Zwaluwen wipten van de muren naar de stille, golvenlooze zee der korenvelden. Toen hij door de laatste poort het slotplein wilde binnentreden, gleed een gedaante vóór hem binnen, terwijl de poortwachter de zware vleugels opende. ‘Blijf staan,’ riep de koning.

En de gedaante bleef staan. Het was de schrijver, die verschrikt en bleek zijn door nachtwaken vermoeid aangezicht voor de dreigende blikken van den koning verborg.

‘Wat doet ge hier, Perfen?’

‘Niets, Majesteit.’

‘Stond je niet op den uitkijk?’

‘Als het zoo was, dan was het naar den wind en naar de sterren, Majesteit.’

‘Of de nachtzon hierboven!’ En de koning hief zijn oogen op naar het hoogste balkon, waar twee boogvensters in de koud-blauwe morgenschemering, als een paar stille, gele vlammen schenen op te lichten. ‘Wat alle duivels brandt daar?’

De schrijver volgde haastig de richting van zijn blik en barstte uit in een heeschen schrijnenden angstkreet, die te sterk was om alleen verwondering uit te drukken.

De koning sloeg hem op den mond: ‘Wie heeft je als wachter uitgezet, Perfentje?’ Als een klauw hield zijn hand de keel van den schrijver vast. ‘Je hals gaat er af, als je nu niet die trap dáár opvliegt en iemand verhinderd je levend te passeeren!’

De koning duwde hem naar de hoofdtrap en liep zelf het kleine, nauwe geheime trapje op. De treden kraakten onder zijn moeilijk, zwaar loopen en er volgde een echo alsof vele voeten over krakende treden traden.

Als de oogen van een speurhond liet hij zijn blikken door alle hoeken van de kamer gaan. De vele kandelaberkaarsen gingen door den tocht van de open paneeldeur heen en weer, de pitten rookten en de vlammen schenen naar alle kanten heen te waaien, terwijl de schaduwen over den grond gleden en door de zwarte deuropening als opgeslikt werden. Bij den hoofdingang - hij had hem niet hooren roepen - stond de schrijver als een bleeke, hijgende schaduw en draaide mechanisch het hoofd van den eenen kant naar den anderen als een stom, herhaald antwoord:

Niemand - niemand. -

Niemand!

Behalve de koningin op haar leger. Zij zat aangekleed op het bed, haar witte sleep lag op den grond. Het hoofd verborg zij achter het groen zijden bedgordijn. Het kleed van het bed was purper met lichte rozen bezaaid. Aan het voeteneind stond de gouden beker naast een neergeworpen luit in een citroengeel gestreepte ebbenhouten kast.

Met een blaker in de hand boog de koning over haar heen. Zij hield de beide handen om haar hals geslagen, terwijl haar naakte ellebogen door de lange, neerhangende, wijde mouwen, zichtbaar waren. Dik en zwaar viel het losse haar over haar golvende borst. Doch de oogen waren gesloten en hij kon niet zien of zij sliep of waakte.

Alsof hij nauwkeurig iedere plooi van haar gladde aangezichtshuid in oogenschouw nemen wilde, liet hij het licht heel dicht er over heen glijden, zoodat het haar bijna zengde. De wangen bloosden, maar de oogleden lagen als roode, met zijde gefranjede, levende zegels over het geheim der ziel.

Toen hij den mond opende en zijn heeten roofdieradem over haar gezicht liet gaan, alsof hij dat in zich op wilde nemen en gelijk daarmee de zekerheid, gingen de oogleden plotseling open en het was of hij zijn eigen wantrouwen in de oogen staarde - oogen duister als de nacht met den giftigen glans van belladonna - hij had nooit geweten, dat haar oogen zoo zwart waren.

‘Innocentia!’ fluisterde hij met op elkaar geperste tanden.

‘Innocentia, was je alleen?’

‘Was je alleen Innocentia? Versta je me - alleen?’

‘Alleen!’ klonk het als een ingehouden zucht. Zij richtte zich op als ontwaakte zij eerst nu. Haar armen vielen neer. Het haar streek zij van haar slapen.

‘Alleen - ja, ge zegt het wel. Alleen - ja, gij hebt mij alleen gelaten. Niemand is zoo alleen als iemand die rust op een koningsleger, zonder dat de koning er is. Gedurende vele, vele nachten altijd in het donker, altijd alleen. Nooit het Leven naast mij, altijd tast ik in de leege lucht. Gij zijt lang weggebleven, Heer. Zonder licht, spel en wijn zou ik troosteloos zijn geweest. Waarom naamt gij mij niet mee, inplaats van mij alleen te laten en mij door het duister te laten verschrikken?’

Met de armen in haar schoot knielde de

[p. 544]

koning voor haar neer. Met groote, heete oogen keek hij haar aan.

‘Innocentia, je weet, waar ik was?’

‘Ja, ik weet het. Ik weet waar de rozen groeien, die gij het liefst ziet Zie ik draag de rozen van mijn Heer - die zijn van zijn liefsten tuin. Ge kunt u voorstellen, dat ge er nòg zijt. Drink! Ik wil met u klinken, klinken op uw tuin!’

Zij nam den beker en dronk, terwijl haar zwarte oogen in de zijne rustten. Toen boog zij langzaam naar hem toe.

Als in een roes greep hij den beker, terwijl hij stamelde:

‘Innocentia, Innocentia je, je hebt - mij lief.’

‘Neen wacht!’ haar oogen lieten de zijne niet los. ‘Ik zal uw wijn kruiden met rozen. Ja, ik heb je liever dan het geluk van mijn nacht. Zie ik kruid je wijn met het gif van mijn eigen geluk. Deze rozen hebben voor mij een lijklucht. Maar voor u zijn ze zachter dan mijn eigen borst. Zie, hoe ze in den gouden wijn rondzwemmen - als lippen, die ge meer liefhebt dan de mijne. Drink!’

De wijn in den beker was weggescholen onder de rozen, die zij uit haar haren nam en er in wierp. Hij onderscheidde niet wat zij zeide, zag de lichte rozen niet. Hij ademde slechts de lucht in van haar dik, zwaar haar en zag slechts haar oogen, terwijl zijn lippen den beker naderden.

‘Neen wacht!’ glimlachend trok zij zijn hand naar zich toe.

‘Wacht u, Heer Koning! Drinkt u alles zoo maar, wat ik voor u kredens?’

‘Ja, al was het de Dood zelf!’

‘Drink dan!’

Maar toen zijn mond den wijn zou aanraken, die onder de rozen verscholen was, stond zij op en schoof zijn hoofd op zij.

‘Neen, Perfen, schrijver kom hier. Gij staat daar en sterft van dorst en kunt nauwelijks spreken. Drink, voordat uw tong loskomt.’

Zij ging naar den bleeken schrijver, die wonderlijk-waarschuwende teekens tegen haar maakte met zijn oogen en dicht op elkaar geperste lippen. Maar zonder een woord dronk hij van den beker, dien de koningin hem aan de lippen bracht.

Een oogenblik daarna zonk hij zonder een enkel geluid ter aarde, blauw in het aangezicht, met rollende oogen hijgend naar lucht. Met zijn nek op den grond kromde hij den rug van pijn.

De koningin hield een paar seconden haar voet op zijn hart, zooals men dien op een geslachten haan houdt, opdat die niet zal opspringen.

Toen wendde zij zich glimlachend tot den koning, wierp den beker over den grond zoodat de vergiftigde rozen over den stroom van wijn vloeiden en zeide:

‘Ziet ge Heer, dat ik u liefheb? De Dood was voor u bestemd, maar ik wendde dien af.’

En de koning stond bleek en bijna even trillend als de doode op den grond een oogenblik te voren, aan haar zijde.

III.

In zijn slaap voelde de koning, dat zijn rug op iets hards rustte dat pijn deed. Zonder volkomen ontwaakt te zijn voelde hij onder zich en vond een ring, die van zijn vinger moest zijn afgegleden. Hij stak dien aan zijn pink en sliep door.

Toen hij zijn handen waschte, viel zijn blik op den ring. Op een cornalijnen plaatje was een Medusahoofd gegraveerd.

Hij herinnerde zich toen, dat hij jaren geleden dien ring gegeven had aan den slotcommandant, die schertsend gezegd had, dat zijn vingers eigenlijk te mager waren voor een koningsring. De koning liet den ring, waar hij was. Hij liet ook den slotcommandant zijn gang gaan. De koningin liet hij aan zijn zijde liggen. Maar het lijk van den schrijver liet hij ophangen aan de ijzeren galg als een misdadiger, dien hij in het vertrek der koningin gevonden had.

Met den ring hield hij het lot van den slotcommandant aan zijn pink. En iederen morgen en iederen avond werd hij aan zijn wraak herinnerd. En zijn koningin had hij lief met een nooit vermoede heftigheid, vermengd met bewondering. Tegenover de kracht van handelen, die zij aan den dag gelegd had, moest iedere eisch naar verantwoording zwijgen. En zijn jaloezie verdween door het bewustzijn dat haar ontrouw persoonlijke verdediging geweest was, die hij zichzelf te wijten had. Die had hem geleerd te waardeeren het kleinood dat hij tot nu toe onverschillig had laten liggen. Nu dronk hij zich dronken aan haar liefde als aan den heetsten wijn en de door den nacht verborgen bron mocht vredig vloeien daar ginds onder de schaduw van de oude keizer-linde.

En de slotcommandant liep stoutmoedig rond, rustig omdat de schrijver aan de galg

[p. 545]

bengelde. Zijn gekrulde haar stond als stijve manen om zijn hoofd en om zijn breeden nek. De kleine, bruine oogen lachten boven de blauw-zwarte, gladde wangen. De Koning genoot in het stil bewustzijn van zijn macht om zich te wreken. Als de commandant aan zijn tafel at, toonde hij hem groote beminnelijkheid en drukte zijn hand, met het Medusahoofd naar onderen gewend. Het was alsof hij zijn wraak op interest zette.

Innocentia verliet hij niet meer. Zij sliep, verzadigd van geluk in zijn armen. Nooit zou zij meer haar handen uitstrekken en de plaats aan haar zijde ledig vinden.

Slechts één nacht maakte de koning zich uit haar omhelzing los, kuste haar glimlachend en zeide dat zware hoofdpijn hem naar buiten joeg. ‘Ben je bang, Innocentia?’ fluisterde hij, ‘ben je bang dat ik den ouden, dichtgegroeiden weg zal opgaan?’ Met een welsprekend en kus sloot zij zijn mond.

De koning liep langs den stadsmuur en zag naar de hel schitterende herfst-sterrenbeelden. De nachtwind koelde zijn kloppende slapen. De wacht riep hem aan en toen hij volgens zijn gewoonte niet antwoordde, hield hij hem aan en hield de lantaarn vóór zijn aangezicht. ‘Dwaas!’ zeide de koning, zonder zich te bekommeren om de verwarring waarmee de wachter hem nazag.

Kort daarop zag hij een gedaante voor zich, die een spookgestalte van hemzelf geleek. Die ging voor hem den muur op in denzelfden roodfluweelen mantel en dezelfde zwarte baret op het hoofd.

De koning volgde die gedaante op den voet en zag haar achter de keizer-linde verdwijnen, waar de kleine door den nacht verborgen bron onder de aarde haar loop vervolgt. Hij zag hoe het gele licht de gestalte naar zich toeriep, zag die verdwijnen, terwijl de wind de rozentakken om de deur heen en weer deed gaan. Doch de linde-geur heerschte er niet langer en de koning liet de bron rustig voortvloeien.

Toen hij terugkeerde, zeide hij slechts tot den wacht, dat de man in donkerrood-fluweel, die in den loop van den nacht huiswaarts keeren zou, zonder uitstel dadelijk in den ijzeren ring gezet moest worden.

Den volgenden morgen zag hij hem daar.

Slap hingen de gekrulde haren van de blauw zwarte, ingezonken wangen. Maar de kleine, bruine oogen zagen den koning vrijmoedig aan, terwijl hij zeide:

‘Het is niet strafbaar een minnares te nemen, die Uwe Majesteit zelf verlaten heeft.’

‘Neen, vriend,’ antwoordde de koning en hief zijn pink voor zijn aangezicht op, ‘maar wel om mij mijn ring in mijn eigen bed terug te geven.’

En het Medusahoofd werd omgedraaid.

Een paar dagen later hing de commandant naast den schrijver, veroordeeld voor schennis van het koninklijk huwelijksbed.

Allerlei geruchten gingen er in stad en burcht.

Een avond stond de koning zelf aan het groote raam der ridderzaal en zag drie à vier fosforlichtjes als lichtwormen om het hoofd van den gehangen commandant kronkelen. De koningin had roode oogen en smeeekte om genade voor het lijk van den veroordeelde, vroeg hem het toch af te nemen.

Ja, beloofde de koning.

Den volgenden dag werd het afgenomen. Er was bevel gegeven het op den brandstapel te verbranden. Dit hadden de smeekbeden en de roode oogen van de koningin gedaan.

's Avonds stond de koning op het galgenterras. De beul hield hem een pul voor. De koning stak zijn handen in de halfwarme asch en strooide die met wellust in het rond.

De wind huilde om de ijzeren galg. En terwijl die de asch verspreidde, kwamen er windvlagen van alle kanten des hemels en joegen ze overal rond. En terwijl de koning de laatste handvol uitstrooide, kwam het hem plotseling voor alsof de opgestoven asch een gedaante aannam, die met den houw van een zeis zijn voorhoofd merkte....