De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Correspondentie van de redactie met de abonnés

Connie. Ik kan er niet genoeg den nadruk op leggen, dat ik elke redelijke vraag steeds gaarne beantwoord. Dat mij dit véél tijd kost, komt er niet op aan. Als ik tegen de moeite opzie die het redactriceschap meebrengt, dan moet ik 't niet op mij nemen. En neem ik die taak wel op me, dan is het ook mijn eerste plicht tegenover U en allen, U steeds zoovéél en zoo bereidwillig mogelijk van dienst te zijn. Ik stel er mijn eer in, dat gij allen, zoolang ik redactrice ben, dit van mij ondervinden zult. - Gij zult dus reeds begrepen hebben, dat Uw ‘de stoute schoenen aantrekken’ U niets kwalijk wordt genomen. - 't Eene stukje dat gij vertaald hebt was reeds sinds eenige weken gezet ter drukkerij, en komt, gelijk gij ziet, thans aan de beurt, als hoofdartikel. 't Andere-ook zal te zijnertijd zijn plaatsje krijgen, maar ik weet nog niet wanneer. Gij moet bedenken dat de plaatsing der bijdragen ook dikwijls afhangt van de lengte der andere stukken in hetzelfde nommer, van de lengte der correspondentie daarin, enz. enz. - Met het oog op Uw vriendelijk schrijven over mijn ‘zwakke gezondheid’ deel ik U nog mede, dat deze U nimmer behoeft ‘te weerhouden mij te schrijven’, omdat, wat mijn werk en het beantwoorden en lezen van brieven betreft, die zwakke gezondheid niets geen bezwaar is.

Théron. Hartelijk dank voor de Parijsche briefkaarten - Ik heb een groote vóórliefde voor Parijs. Ik schrijf U nog.

H.H. - Ik dank U zéér voor Uw brief. Wetend dat gij 't zoo druk hebt, stel ik dien zeer op prijs. Zeer zeker zou ik, U raden niet te onderteekenen, want in Uw omstandigheden en positie geloof ik dat gij niet voorzichtig genoeg kunt zijn. - En er is immers geen reden tot onderteekening. Die verlang ik alleen-maar, waar het aanvallen geldt op personen, of beschuldigingen van personen, enz. - Nu gij mij hebt toegelicht waarom gij dat bewuste stukje hebt geschreven, vereenig ik mij van ganscher harte met den inhoud. Mijn eerbiedige hulde aan Uw vrouw, die zulk een invloed op Uw leven uitoefent. Grooter voldoening bestaat er m.i. niet voor ons vrouwen, dan wanneer wij man en kinderen ten zegen kunnen zijn! Hoe dor en belachelijk-klein lijkt het armzalig, egoist succesje van een roman, van een schilderij, van een concert, neven dat echte, ware, maar voor de wereld-onbekende geluk van die vrouw, die, als de Uwe, is voor haar man een hulp, een raadgeefster, en een verzorgster; een levensgezellin in één woord. 't Zijn zulke vrouwen, zulke moeders, die, zelf op den achtergrond blijvend, in hun gezin daardoor het meeste en het beste werk verrichten voor de maatschappij; want dóór hen worden gevormd de goede en deugdzame mannen, die in die maatschappij een openbare rol moeten spelen. -

Veritas te Amsterdam. - Twee gedichtjes nam ik aan, twee liggen ter Uwer beschikking; zooals gij uit mijn keuze zult zien, geloof ik dat gij méér talent hebt voor zulke korte puntdichtjes, dan voor het ernstige-beschouwende genre.

Herfst. - Uw bijdrage wil ik gaarne plaatsen. Ik weet echter niet in hoeverre de omwerking van het begin wenschelijk is. - Als gij mij een omwerking wilt toezenden, zal ik beter kunnen beoordeelen in hoeverre die een verbetering is. - 't Geheel beviel mij zeer goed. 't Versje is mij te veel een echt ‘gelegenheids’-gedichtje, en plaats ik dus maar niet.

- Ik ben blij dat mijn meening, en vooral 't eerlijkzeggen daarvan, in Uw smaak valt. Dat het leven, als gehéél genomen, heel veel goeds heeft, weet ik-zelve uit dankbare ondervinding. Maar ik vind dat eigen geluk ons niet, egoist, mag blind maken voor 't werkelijk droevig lot van zoo heel velen, misdeelden uiterlijk en innerlijk,

[p. 486]

die het toch, alles welbeschouwd, zelf niet helpen kunnen wanneer 't lot hen zoo stiefmoederlijk bedeelde. Ik vind het zoo liefdeloos-koud dezulken te antwoorden: ‘Ja, zie je, ik heb 't nog al goed in mijn leven dus.... is 't zoo kwaad niet op aarde, omdat het voor mij persoonlijk zoo kwaad niet is.’ - Zóó domkoppig-egoist redeneeren heel veel wereldsche pretmaker-menschen, die nooit een oogenblik nadenken over de ellende, de zorgen, de armoede van anderen, maar, als ze zelf maar even pijn in hun kleine pink krijgen, of wanneer er iets breekt uit hun mooie porcelein-kast, zich aanstellen zoo verongelijkt-ongelukkig, alsof zij diep te beklagen waren daarom.... Dit weligtierend soort van ‘optimisme’ (waar het anderen geldt en niet ons zelf) kan ik niet goed velen. -

De door U aangehaalde regels uit De Genestet zijn mij, even als bijna zonder uitzondering alles wat die man heeft geschreven, zeer lief. Ik ken ze sinds lang van buiten (wat trouwens óók 't geval is met de meeste zijner verzen, die mij, door 't vele lezen en herlezen ervan, van zelf in 't geheugen zijn gaan vastzitten!).

Nagekomen Correspondentie.

Epano en Norrsken. - Ik heb aan u beiden, in antwoord op uw vragen, een briefkaart verzonden. Maar beide brief kaarten kwamen terug wegens onvolledig adres. Wees dus zoo goed mij uw adres nauwkeurig op te geven.

Naar aanleiding van mijn stukje over ‘O mocht ik moeder zijn’ van Lotos (in de vorige Lelie), ontving ik van een dame, die ik zéér hoogacht om hetgeen ik over haar vernam, een schrijven van adhaesie dat ik hier gedeeltelijk afdruk. Het is zoo wáár, alles wat deze moeder schrijft; en het is zoo goed dat zulke getuigenissen waarschuwend komen onder de oogen van jongere vrouwen en meisjes.

‘En daarom, kan ik er ook mijn gedachten bijzonder op vestigen, en ben het volkomen met U eens, waar U zegt, geheele liefde voor den man. Zij, die getrouwd zijn, om getrouwd te zijn, om geborgen te zijn, dezulken zijn het, die geen achting voor den man hebben, en geen liefde, noch voor man of kinderen, in het minst kunnen gevoelen. Ze geven om niets. Ze zijn egoïst, en daarom gaan ze uit, om zich te verzetten, om dien band niet te voelen. Daarom hebben ze 't zoo druk met alle bijzaken, waar ze niets mede te maken hebben. Hun plicht, dien verzaken ze in alles. En de meeste van die vrouwen, daar zijn de moeders schuld van; die hebben in dienzelfden geest geleefd, ze hebben hun kinderen niet geleerd achting voor den man en vader te koesteren. Zij gaan uit, laten de meiden thuis baasspelen, en loopen met hun dochters elken middag te koop. Het is bepaald treurig, zooals die toestand tegenwoordig is, verderfelijk voor de toekomst; tegen dat de jonge dames gaan trouwen, gaan ze een half jaar naar de kookschool. Of men dan een degelijken pot, zooals 't hoort, kan koken? Dan nemen ze een keukenmeid, en zij gaan uit, en maken, vóór dat ze uitgaan, een of ander toespijs klaar. Gaat de meid weg, dan nemen ze, om niet te koken, (voor 't gemak heet 't dan), eten van den kok. Maar 't is, omdat ze er geen raad mee weten om 't smakelijk klaar te maken.

Als de moeders al hetgeen wat de kinderen hebben moeten leeren weten, dan is 't hun plicht, om ze dan te bekwamen in de huishouding, dat ze niet afhankelijk van meid, of kok, of naaister zijn. Trouwt zoo iemand, die van alles kan, grof en fijn werk, die zal den man gelukkig maken, of hij veel of weinig verdient. Hij werkt en zij werkt, en bezorgt hun huishouden, met hart en ziel; en ze leven gelukkig’....

- Het slot van deze beschouwing is zoo treffend waar. De tegenwoordige jonge meisjes trouwen zonder iets af te weten van de plichten die zij op zich nemen. Zij doen aan schilderen, aan letterkunde, aan socialen arbeid, aan allerlei nuttigheid en liefdadigheid; maar van de plichten van een huishouden weten zij niets af. Zij meenen in hun onnoozele domheid, dat zoo iets als huishouden-doen te min is voor hun beschaving en ontwikkeling. (En geven daarmee het allerbeste bewijs hunner minderwaardige hersenen!) - Ik heb een mijner kennissen, die een rijken man trouwde, hooren zeggen: ‘Waartoe zou ik koken leeren. Ik kan mij immers een goede keukenmeid aanschaffen tegen hóóg loon!’ Dat het voor een vrouw, die haar man lief heeft, een genot is zelve voor hem te zorgen, door b.v. als hij ziek is, ziekenkostjes voor hem klaar te maken (waarvoor zorg en toewijding noodig is, die een betaalde keukenmeid niet altijd heeft) dat viel deze aanstaande echtgenoote even weinig in, als zij begreep, dat ook de bekwaamste keukenmeid noodig heeft het toezicht en de leiding harer mevrouw, en deze uitlacht en beetneemt, wanneer zij de onkunde harer meesteres bemerkt.

Nog erger is, wat ik een moeder van kleine kinderen hoorde zeggen: ‘Och kinderen-zorgen vallen zóó mee! Toen ik er eén had, dacht ik dat het drukte gaf; maar nu er verscheidene zijn weet ik me wel te redden.’ - Want, waarin bestaat dat ‘zich weten te redden’? In haar rijk-zijn? Met haar véle geld huurt deze ‘moeder’ verpleegsters als haar kinderen ziek zijn, zet er, nacht en dag, kindermeiden bij, en vervangt de ééne bonne die wegloopt dóór de andere. Wil ze op reis, dan huurt ze hulp van denzelfden aard. Zijn haar kinderen maar even in staat tot loopen, dan zendt ze hen naar Fröbelscholen! Enz. enz. In één woord, 't gaat haar precies als de dame van de goede keukenmeid! Met haar geld schuift ze van zich af de plichten voor haar gezin; en lééft voor zichzelve!

Maar waar blijft de liefde tot man en kinderen? Zoo iemand loopt den ganschen dag haar eigen genoegens na, en houdt een man en kinderen voor haar plezier. Maar van liefde, die in zelfopoffering en toewijding aan man en kinderen een genot vindt, begrijpt zij niets.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.