De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

Leiden, 7 Jan. 1904.

Geachte Redactrice!

Wilt u het onderstaande plaatsen naar aanleiding van het door u opgenomen stuk van prof. Von Eiselsberg. ‘Iets over Vivisectie.’ (H. Lelie van 6 Jan. '04)?

Over het nut van Vivisectie voor de medische wetenschap zal ik 't niet hebben.¹⁾ Evengoed als 't Neo-Malthusianisme ‘nuttig’ is ter beperking van het kindertal, kan Vivisectie ‘nuttig’ zijn tot uitbreiding van physiologische kennis. Beperking van het eerste en uitbreiding van de laatste zijn wellicht goed, maar 't is de vraag of men ze mag bereiken ten koste van iets hoogs en edels dat er in ons is.

Prof. Von Eiselsberg noemt de proefnemingen op levende dieren ‘volkomen zedelijk gerechtvaardigd’ en zegt ‘dat de menschen over het leven der hem toebehoorende (!!) dieren vrij beschikken kan, wordt voor zoover ik weet door niemand betwist.’

Hij praat dus niet over een ‘wetenschappelijk nut’ maar over een zedelijk beginsel. Over dat nut kan ik niet oordeelen, maar zelfs al was het tot bereiking van wetenschappelijke kennis nog zoo ‘nuttig’, dan zou ik vivisectie nog onzedelijk en dus ‘onnuttig’ noemen.

Ik vind het laf en klein van ons groote, verstandige menschen, van ons, die ons heeren der Schepping gelieven te noemen, om ons lichamelijk lijden en dood te willen verzachten ten koste van lijden en dood van lagere dieren, waarvoor wij medegevoel hebben. Ja, omdat wij sterker zijn, kunnen wij vrij over hen beschikken en wij edele, hoogstaande menschenkinderen doen er dan ook mee wat we willen. We komen allemaal aan met: ‘God heeft ons boven de dieren gesteld,’ de geloovigen omdat de Bijbel het zegt en de ‘wetenschappelijken’ omdat ze het zelf zeggen. En wij bewijzen dat ‘boven’ de dieren staan door ze te gebruiken alsof wij zelf niets meer dan sterkere dieren waren. Ook dieren hebben medegevoel en zullen een ander dier niet met opzet pijnigen, evenmin als wij (!).

Als wij dus een dier bij een Vivisectieproef narcotìseerden, zou dat niet meer dan een staaltje van dierlijk meegevoel zijn. We hoeven daar dus niet zoo erg over te roepen.

Maar 't is zelfs niet waar dat dit in 't algemeen gebeurt.^*) Het is ontzettend moeilijk een dier volkomen te narcotiseeren zonder dat het sterft, en daarom gebruikt men vaak curare, dat

1) Noot red:
Maar dit is juist de questie. Mej: Jungius en ‘Felix’ hebben in het door dr: De Bruïne Ploos van Amstel geestig te kaak gestelde boekje zich op medisch terrein leuterpraat veroorlooid.

*) Ik heb tenminste de honden hooren janken.

[p. 485]

het dier volkomen bewegingloos, maar in 't geheel niet gevoelloos maakt. En 't is ook natuurlijk dat de vivisector zich niet daarop toelegt. Als hij werkelijk liefde voelde voor het levende wezen dat hij gebruikt, dan zou hij de proef niet verrichten, dan zou hij een ander mensch zijn. Dan zou hij het leven niet alléén van een physiologisch standpunt beschouwen en nooit zeggen met Claude Bernard:

‘Een physioloog is geen gewoon mensch. Hij is een geleerde, een man die overheerscht wordt door een wetenschappelijk denkbeeld. Hij hoort de smartkreten van het dier niet. Hij is blind voor het bloed dat gestort wordt. Hij ziet niets buiten zijn idee en de organismen die hem de geheimen verhullen, die hij besloten is te ontdekken.’ (Cl. Bernard. Introduction à l'étude. p. 180).

En nu wou ik dat u even waar waart als anders. Gaat u er nu niet om heen redeneeren.¹⁾ 't Is niet de vraag of wij de dieren gebruiken onder een hondekar, om ons op te sieren, om ons van lijden te verlossen of om ‘wat meer’ te weten. 't Is de vraag of het goed is. 't Is niet de vraag of het doel ook misschien goed is. maar of de weg goed is. Het doel heiligt den weg niet, want wij kunnen onderweg iets heiligs verliezen.

Het spijt mij dat ook u de menschen verdeelt in ‘wetenschappelijken’ en ‘leeken’ naar gelang ze al of niet voorzien zijn van examen-papiertjes.²⁾ De suggestie dier papiertjes is groot. Ik geloof dat er veel ongeëxamineerde leeken zijn, die knapper zijn dan geëxamineerde leeken (want leeken zijn we ten slotte toch allemaal.)

Met vriendelijke groeten en dank voor de plaatsruimte:

P.P. LEENDERTZ, med. stud.

1) Noot red:
Ik ben hierin volkomen waar. Ik vind Vivisectie verschrikkelijk. Toch zou ik mijn eigen, aangebeden Fritsje offeren, om het leven te redden van dien ik lief had. Let nu wel, dat ik niet beweer hoe ik hierdoor goed of zedelijk zou handelen. Ik zeg alleen: ik zou het doen. Maar niet voor mij zelf.

2) Noot red:
Hiertegen protesteer ik uit alle macht; want dit is een phrase. - Ten slotte moet er een maatstaf zijn. En wanneer een medicus, als professor von Eiselsberg, als Rosenstein, als Iterson, als Virchow (ik grijp maar een páár namen) zijn gansche leven wijdt aan één wetenschap, dan stel ik diens oordeel zeker hooger dan het leekengedoe van een in 10 dingen tegelijk liefhebberende oude-juffrouw als Marie Jungius, die Kinderbonden organiseert, Vrouwen-arbeid-bureaux (zonder schel) vóórstaat, redevoert over ‘Ons onbegrensd meegevoel,’ boekjes en brochures schrijft, vegetarische restaurants opent, en Joost mag weten wat nog méér doet... en dan, en passant, óók nog even een afdoend oordeel velt over een questie van wetenschappelijken aard als Vivisectie, waarover mannen van naam en kennis hun gansche leven bezig zijn. - Geloof mij geachte a.s. dokter, door deze verachting voor ‘examen-opleiding’ werkt gij het kwaad der beunhazerij, dat juist in Uw vak hand over hand toeneemt, krachtig in de hand. - Ik herhaal, een maatstaf moet er zijn. En al houd ik volstrekt niet elken dokter die ‘gestudeerd’ heeft voor een kundig geneesheer, daaruit volgt toch geenszins, dat ik 't afschaffen van examens wenschelijk zou vinden. Dan zou b.v. juffrouw Jungius dat vak van dokter ook nog en-passant erbij kunnen uitoefenen, en Joost mag weten hoeveel slachtoffers daardoor maken. Nu belet de wet haar ten minste ook dáárin nog te liefhebberen, bij al haar overig gedoe.