De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

De Doodendans.
Naar het Deensch van Sophus Michaëlis.
Vertaling van mevr. Logeman - van der Willigen.

II. De Keizer.

Rillend kwam de morgen ter wereld. Hij had zich uit kille dampsluiers weten los te wringen. Loom-langzaam, als het zacht-zijpelend bloed van een nageboorte, vloeiden de zonnestralen, die den dichten nevel niet konden doordringen.

Het keizerlijk leger werd gewekt door hanengekraai, dat dadelijk door trompetsignalen verstikt werd. Commando's weerklonken van alle kanten. Het voetvolk verscheen, als een hoop reuzen-stekelvarkens, die hun pennen opzetten, op de vlakte. Bataillons met lansen gewapend vertoonden zich in het dal van den vloed. De artillerie daalde als met lange voelhorens de hoogten van de kreupelbosschen af en opende haar oogen. De monden der dunne slangenkanonnen en van de plompe vuurbrakers werden met kogels gestopt. De ruiterij vormde daverend en rinkelend haar stalen ketens tusschen de verschansingen en de vaandels van het voetvolk.

De keizer stond reeds paraat in zijn glinsterend harnas, dat met goud omzoomd was. Het gulden vlies kletterde tegen het borstpantser. Eén van de dienstdoende officieren legde de sjerp over zijn schouder. En de helmendragers stonden op een rij met een groote verscheidenheid van helmen, waarvan de vizieren wonderlijke drakenmuilen of wijd-gapende hamervischbekken geleken. Een ijskoude glimlach plooide zijn bleek, versteend aangezicht. Hij schudde het hoofd, schoof de helmen op zij en koos een open, kogelvormige stormpet met rooden vederbos. Die gleed over zijn kortgeknipt, grijs haar en vormde een slagschaduw over zijn starende, water-blauwe oogen.

Met moeite bewoog hij zijn rheumatische beenen in de zacht lederen laarzen, trad zijn tent uit en liet zich te paard helpen. Een blik naar de slaglinie, het oorverdoovend ge-

[p. 413]

schetter der trompetfanfares, het dof paukengeschal, het lawaai van de vele, verschillende wapenen en de scherpe morgenlucht, verjoegen de drukkende stijfheid van zijn lichaam en hij richtte zich in den zadel op. De oogen zagen verder dan gewoonlijk. Het bloed begon sneller te vloeien en kleurde den beenigen neus met een koud-kil rood. De elastische ruggen-kracht van den Andalusischen hengst gaf het ruggemerg van den ruiter nieuw leven. Terwijl het oog van duizenden om hem heen zich naar hem toewendde, richtte hij zich op, omvatte met vaste hand de speer en reed voorwaarts als ‘de door Gods ware kerk uitverkoren strijder.’

Op dit oogenblik voelde hij zich als op een tournooi voor het aangezicht der Heilige Drie-Eenheid zelf. Gods heilige bloedkleur droeg hij in zijn sjerp en in zijn helm-vederbos. De Heer zelf had hem als voorvechter uitverkoren. De genade van den Heiligen Geest was over hem. Toen hij uit den half-groenen boschrand te voorschijn reed, danste de hengst in langgestrekten, sierlijken draf onder hem. Hij dacht er niet aan of iemand achter hem aankwam. Hij voelde slechts, dat hij man tegen man ten strijde reed tegen den vuigen vijand der kerk, tegen de ketterij.

Toen hij de slaglinie naderde en hij de in het vijandelijk kamp opgestelde vaandels duidelijk kon onderscheiden, hoorde hij, als een zware stemmengolf, een gezang naar den grijzen hemel opstijgen. Als een muur verhief het zich. Het waren zijn eigen troepen niet, die zongen. Uit de vijandelijke legers barstte het kettergezang: ‘Een vaste burcht is onze God’ los.

Woede brandde in de roodgekleurde oogen des keizers. Hij hief zijn hand op. En op dezen wenk spuwden de kanonnen hun loodgift naar den valschen ‘burcht’ van deze ketters.

II.

Den geheelen dag woedde de slag.

Als hagelsteenen vlogen kanonskogels en werpspiesen tusschen de vijandelijke linies heen en weer. De strijdende bataillons naderden elkaar en neerzinkende pieken boorden zich in elkaars zijden. Alle kruisgeweren en lansen, zeisen en vlegels, speren en stangen lagen over de aarde neergeveld en gaven den indruk van een reuzen-knibbelspel, dat met een eindeloos gewir-war door elkaar en uit elkaar gehaald was. De ééne man zocht den anderen, het ééne ijzer het ander, en elk ijzer zocht vleesch. Het eenig leidende principe in dezen maalstroom van wapens, van gevloek en gebrul, van trompetgeschal en paukengebulder, waren de twee slagcommando's, die elkaar voortdurend kruisten. Alsof de twee verschillende commando-woorden zelf aan het strijden waren, alsof twee verschillende bevelen elkaar den hals wilden omdraaien. De ‘Heilige Kerk Gods’ en ‘Gods Ware Woord’ rolden als twee duivelsche slagbroeders rond, die elkaar bij het haar hadden vastgegrepen en heesch beiden riepen om den schedel die er onder zat. De keizerlijke soldaten waren niet te onderscheiden van de kettersche, zonder dat zij elkaar de oorlogskreten in het aangezicht spuwden. ‘De Heilige Kerk Gods’ wilde ‘Het Ware Woord Gods’ verslinden. Niemand was zich het verschil bewust in den vreeselijken chaos. Als de strijd plotseling opgehouden zou zijn en God zelf zich geopenbaard zou hebben en gevraagd had waarom die strijd tusschen ‘Kerk’ en ‘Woord’, zouden alle dienaren het antwoord schuldig gebleven zijn. Maar rood stond tegenover blauw. En de soldaten vochten alsof ze er voor betaald waren. En betaald waren zij, of hadden hun soldij te goed.

In het geheele keizerlijke leger was er slechts één groote geloofsijveraar, één die in het bloedig strijdgevecht de ware oorzaak niet uit het oog verloor. De Keizer had niet zijn lans geheven tegen wereldsche vijanden, maar tegen het rijk Gods. Hij was de ‘meerdere’ en de gewapende hand van de heilige Roomsche Kerk. Zijn haat tegen de ketters, was als een vlammenzwaard gestaald in het vuur van den Godloochenaar, dat hij dien dag te Worms in het oog van dien oproerigen monnik had zien glinsteren, toen hij evenveel duivels te voorschijn riep als er dakpannen op de huizen waren. De Keizer had gemeend, dat de Antichrist zelf het gebroedsel wezen zou uit de kettersche verrotte eieren. Sinds dat oogenblik had hij zich beschouwd als de uitverkoren voorstrijder van de bedreigde Kerk. Tegen Turken en Barbaren, tegen het adderengebroed der ketters, dat overal uit de meest verborgen hoeken van het rijk opschoot, had hij zijn wapenen gevoerd - wel dikwijls met wisselend geluk, want de duivel en de Antrichrist zijn sterk. En de Antichrist beweert met een schijnheilig gezicht slechts ‘Gods ware woord’ te verkondigen.

[p. 414]

Een menschenleven lang, had de Keizer zijn lichaamskracht versleten, zijn levensvreugde en zijn gezondheid opgeofferd, aan den zwaren strijd van Gods Heilige Kerk. Dezen dag scheen hij eindelijk de overwinning nabij te zijn. De Ketters weken. Zij drongen terug naar de bedding van den vloed, zij vluchtten naar de glibberige helling, die het terrein van hun ongeloof was. Met vliegende vaandels en wilde juichkreten, vervolgden hen de keizerlijke troepen. De Keizer zelf werd meegetrokken. Plotseling zag hij zich als omgeven door een vooruitstortenden ruiterketting, die, zooals hij met gemengde vreugde opmerkte, de Saksische standaardteekenen droeg. Overmoed brandde nog in de zielen dezer overloopers, die deden alsof zij vergeten waren, dat slechts voor weinige maanden zij te velde gerukt waren, zij aan zij, met de geloofsgenooten, die zij nu vervolgden.

De hertog zelf vloog hem kletterend voorbij op een grooten schimmel, wiens lange staart als een parelkleurige, zijden sleep onder het groene, overdwars-uitgespannen dekkleed te voorschijn kwam. De keizer voelde een steek in zijn hart.

Was de overwinning dan slechts dezen bondgenooten verschuldigd, die heden te velde trokken tegen hen met wie zij gisteren nog mee geloofden? Zou de verraderlijke hertog den zegepalm uit de hand van Gods getrouwen strijder rukken? Waren het slechts belofteschenders die overwinnen konden?...

... ‘Er is een weg die iemand recht schijnt, maar het laatste van dien zijn wegen des doods.’... Wacht u, kleine hertog! De weg die Judas de rechte scheen, werd ook hem slechts de weg des doods.

De keizer gaf zijn paard de sporen en reed in de lijn der Saksische ruiters. De vijand was oogenschijnlijk op de vlucht. Maar evenals een vervolgde wolf zich plotseling naar zijn vervolgers om kan wenden en zijn lijkblauwe tanden laat zien, zoo ook verscheen plotseling op 's keizers weg een reusachtig groot ruiter, die front maakte en met zijn paard op hem afsteigerde.

De keizer richtte zijn spies naar den nek van zijn tegenstander en gaf zijn paard de sporen, zoo dat de punten van alle radertjes tegen den buik van het dier met geweld zich aandrongen. Maar terwijl zijn spies juist den doodsteek toe zou dienen, hief de tegenstander plotseling een klein, donkerblauw schild op en de spits van het wapen brak af op het teeken, dat een doodshoofd was waar tusschen de tanden een worm uitkroop - dat zag hij duidelijk. Hoewel de stoot niet hard was, voelde de keizer dien toch als een branden in al zijn ledematen, alsof de punten van zijn elleboogen tintelden en de tandwortels hem in de kaken pijn veroorzaakten. De spits viel van de spies als een gemaaide aar. Op hetzelfde oogenblik boog de tegenstander zich naar voren en hieuw met een wonderlijke, korte, kromme kling, de roode punt van de oogklep van het paard des keizers. Het paard had onder den houw zijn voorbeenen in de zachte aarde geboord en hield hijgend zijn kop naar beneden, terwijl het schuim met groote golven uit zijn bek vloeide.

En terwijl de ruiter zijn paard weer omwendde om te vluchten, schoof één oogenblik het vizier een weinig op en meende de keizer een doodshoofd met holle kaken uit de zwarte, diepte van den helm te zien opduiken. Ook toen de ruiter verdween scheen het hem alsof een vederbos in plaats van de hand van een skelet zich triomfeerend aan den top van den helm verhief.

De keizer zette hem niet na. Want de ruiter was reeds uit het gezicht. Niemand van zijn gevolg had een ruiter met een doodenmasker gezien. En een ieder wien de keizer er naar vroeg, hield het voor een afschuwelijke grap van den kant der vervloekte ketters. Maar hoewel de keizer het bijzondere schildsmerk van een of ander muntstuk meende te herkennen, kon hij toch niet aan een grap gelooven. Hij reed het slagveld af met een wonderlijk-brandende pijn in al zijn leden, in gedachten verzonken en verstrooid, terwijl hij mechanisch de bijbelwoorden herhaalde, die even te voren in zijn hersens waren opgekomen:

‘Er is een weg, die iemand recht schijnt, maar het laatste van dien zijn wegen des doods.’

III.

Tegen den avond steeg de keizer van zijn paard en zette zich op het gras om uit een bron zijn dorst te lesschen.

De zon was aan het ondergaan en overdekte den geheelen horizon met vuurrooddampende brandstralen alsof de dorpen in de verte in vlam stonden.

Het avondrood bezegelde de nederlaag der ketters. De oogen des keizers zagen, oversluierd en met bloed doorloopen, naar de onzichtbare grenzen van zijn rijk, waar de

[p. 415]

zon nooit onderging, maar slechts van de eene provincie naar de andere trok - ditmaal om de overwinning der keizerlijke wapens te melden voor de Eenige, Ware-Geloovende, Heilige Kerk.

Hij had zijn zachtgevoerde stalen handschoenen van zijn gespierde, door de jicht geknokkelde handen afgedaan en hield verstrooid een gouden beker onder den dunnen straal der bron. Het water liep er in en vloeide weldra ijskoud over zijn vingers, die den beker vasthielden. Hij ledigde den beker in één teug - het water smaakte hem als parelende rijnwijn. Eerst toen ontdekte hij zijn schenker, die bij de bron lag uitgestrekt met een vaatje wijn in de armen.

De Keizer glimlachte: ‘Verandert ge water in wijn, waarde Mathijs, zooals geschiedde bij de bruiloft te Kana?’

‘Neen Majesteit, word niet boos op een ootmoedigen dienaar die de redding der menschheid niet zoekt in het voedsel. Maar na een bloedbad als heden kan 't niet anders of moeten alle bronnen vloeien van bloed of wijn. Gij hebt de aarde met bloed gedrenkt, nu drenkt de aarde u met wijn, Keizerlijke Majesteit.’

De Keizer glimlachte. Hij voelde zich blijkbaar gesterkt en ging door zijn beker uit de edele bron te vullen. Weldra verzamelde een menigte Oversten en Officieren uit het leger des Keizers zich om hen.

De bron bleef vloeien met wijn en zegenkreten weerklonken.

(Wordt vervolgd).