De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Dit schetsje sluit zich zóó mooi aan bij het vorig hoofdartikel, van Cornelie Noordwal, dat ik het in dit daaraan volgende nommer een plaatsje verleen. - Het werd mij aangeboden in Augustus, dus lang vóórdat mej: Noordwal háár artikel inzond.
Redactrice.

De Naaister.

Met haastige kleine stapjes, de rokken hoog opgehouden, liep juffrouw Leentje langs den weg.

Het had den ganschen nacht geregend, de wegen waren slikkerig en de straten glibberig nat.

Er hing een flauwe nevel, en de weinige voorbijgangers liepen met gebogen hoofd, om zooveel mogelijk den regen te vermijden, die in hun gezicht sloeg.

Op de kerkklok tegenover het Malieveld was het kwart voor achten.

Ze mocht zich wel haasten! Om acht uur moest ze op de Koningskade zijn. 't Was me een hondenweer.

Wat voor menschen 't zijn zouden? Van der Does, 'n goeie naam, wel geen adel maar toch heel deftig. De briefkaart zei ook niet veel. Zeker door kennissen gerecommandeerd. Koningskade 24. 'N goed adres. Daar had ze er niet veel. Affijn, besloot ze, hùn geld, zoo goed als 't andere, 't dee er ten slotte weinig toe of ze 't uit de groote of uit de kleine huizen kreeg. Van 't naaien moest ze 't hebben.

Ze belde aan. Na eenigen tijd werd er opengedaan door wat juffrouw Leentje noemde: een slons van een meid.

De meid hield de deur op 'n kiertje open. Ze wist blijkbaar niet wat juffrouw Leentje kwam doen.

‘Ik ben de naaister,’ zei juffrouw Leentje.

‘Ach so, wollen Sie bitte herein kommen,’ zei 't slonsje en hield de deur gastvrij open.

‘Da's gezellig,’ dacht juffrouw Leentje, ‘zoo'n Duitsche mof, geen eens een aanspraakje dus ook vandaag!’

Ze volgde het dienstmeisje naar een klein kamertje.

‘Ich werde die gnädige Frau rufen,’ en weg was 't slonsje.

Juffrouw Leentje keek rond. Er was één stoel, in 't midden stond een klein tafeltje met een naaimachine er op. Het kamertje was bijzonder somber en zag op de straat uit. Er was een gewone planken vloer, geen kleed, en de planken zagen er uit als hadden ze in geen week een veegje gehad.

Juffrouw Leentje deed haar mantel uit en

[p. 410]

zette haar hoed af. Oef, wat voelde zij zich onbehaaglijk. In de gang hoorde zij een klok acht uur slaan. Ze zette de naaimachine op den grond en schoof het tafeltje voor het raam.

De deur werd geopend en Mevrouw Van der Does kwam binnen.

‘Goeden morgen, juffrouw,’ zei ze vriendelijk. ‘Ik ben blij, dat U hebt kunnen komen. Ik was al bang, dat U mijn briefkaart te laat zou ontvangen, en U verhinderd zou zijn. O, Pauline had U wel kunnen helpen....’ dit laatste sloeg op het tafeltje dat juffrouw Leentje verzet had.

‘Ja, U schreef me, dat ik maar geen antwoord moest sturen....’

‘Zeker, zeker, U moet weten, ik wilde met mijne dochters over een maand op reis gaan en er is nog zoo veel te doen. Als U nu 't eerst aan dit manteltje wilde beginnen.’

Mevrouw legde uit, de naaister luisterde toe. ‘Dus U weet het goed, juffrouw, vooral flinke wijde mouwen van onderen, er is zij genoeg,’ en mevrouw ging het kamertje uit.

Juffrouw Leentje wreef hare handen. 't Was lente, maar alles behalve warm en hare vingers waren verkleumd.

Ze zette de naaimachine op 't tafeltje en schoof 't kanten gordijntje voor het raam weg. Toen haalde ze haar naaigerij uit haar taschje en begon met ijver.

Ze had al een half uur zitten tornen en dacht bij zich zelve dat 't heele manteltje zooveel werk niet waard was. De voering was totaal versleten, de blauwe kleur onder de armen geheel weg en op sommige plaatsen zelfs was de stof door.

Het weer was niet beter geworden, de regen kletterde gestadig tegen het raam, en de wind loeide om het huis.

‘Hè God, wat is het toch lam weer,’ zei juffrouw Leentje hardop, ‘'n Mensch zou er rheumatiek van krijgen.’

Ze knipte een wijden pof van blauwe zij, maar moest eerst de naaimachine op den grond zetten, anders was er geen plaats op het tafeltje om op te knippen.

Ze hadden haar óók wel eene grootere tafel mogen geven. Zulke rijke menschen, je zou toch zeggen! En die vuile vloer!

Ze dacht met zekeren weemoed aan haar kamertje thuis; aan het wijde uitzicht over de weilanden bijna tot Voorburg toe.

't Was wel ongeriefelijk zoo ver van haar meeste naaihuizen, vond ze. Maar toch zou ze haar gezellig bovenhuisje op 't eind van de Eerste van den Boschstraat niet willen missen. Ze hadden daar ten minste licht en lucht, en zulke naargeestige sombere kamertjes als dit hadden ze er niet!

't Werd negen uur. Juffrouw Leentje begon behoefte aan iets warms te krijgen. Zouden ze hier niet aan thee doen?

Me dunkt als je voor dag en voor dauw al op pad bent geweest, had je wel recht op 'n warm kopje!

Ze zou nog eens een uitzondering maken! 't Vroege opstaan kon haar niets schelen, dat was ze trouwens gewend, maar een mensch heeft behoefte aan iets warms in den vroegen morgen, na zoo'n lange wandeling in den regen!

Ze piekte ijverig door. Eén mouw was al af. Ja, ze wist 't wel, de menschen hadden haar graag, ze hield van doornaaien, ze kòn niet zoo leuteren over een stuk werk. Ze had dan ook naaihuizen genoeg. Maar ze zou toch niemand aanraden naaister te worden. Ze verdiende nu f 1.25 per dag. 'n Hongerloon noemde ze 't.

En van je twaalfde jaar moet je al 't vak beginnen te leeren en krijg je in 't begin niets dan grauwen en snauwen op den naaiwinkel.

De menschen vroegen haar wel eens, waarom ze niet op zich zelf ging naaien. Maar ze zou je lekker danken. Altijd dat gezeur met je naaimeisjes en 't gejacht van de dames!

Nu deed ze wat ze kon en zag ze nog eens wat, kwam ze dan thuis, dan had ze ten minste nog eens iets aan haar avonden.

En ze had wel goeie naaihuizen ook! Op den Wassenaarschen weg, dáár was 't liefst. Daar naaiden de dames zelf mee, en mocht ze van half een tot kwart over eenen wandelen. En je werd er niet afgejakkerd en om half elf kreeg je er ten minste behoorlijk je kopje koffie, zooals bij moe thuis en als bij zooveel andere menschen. 't Kamertje dat ze dáár had was vroolijk en licht, ook voor aan de straat en 't zag uit op 't weiland en er stond ten minste een petroleumkacheltje dat ze aan kon steken, wanneer ze 't koud had.

Wat was 't hier naar! Die menschen deden óók niet veel, om het kamertje vroolijker te maken. ‘Nee,’ dacht ze bitter, ‘natuurlijk, voor de naaister komt het er niet op aan!’

Vriendelijk was Mevrouw wel, maar goeie gunst, wat zag 't mensch er uit. Ze had 'n blouse vol vlekken aan en gescheurd dat-ie

[p. 411]

was! Ze had 't wel gezien, al had ze een omslagdoek om!

Zóó kende ze er wel méér. Op straat hingen ze de chic uit, niets dan zij en kant, en in huis liepen ze met gescheurd goed.

Na eenen kwam Pauline binnen met haar brood en een kannetje koffie.

Juffrouw Leentje at met smaak, ze had van kwart over zeven af niets meer gehad en de warme koffie deed haar bepaald goed.

Om half twee kwamen de dames bij de juffrouw zitten. Vriendelijke meisjes, alle twee en handig waren ze ook. Ze vroegen de naaister om raad en naaiden hard mee.

De mantel was ondertusschen afgekomen, zeer naar den zin van juffrouw Caroline, die zich ‘freule’ noemen liet. Ze waren niet van adel, dat wist juffrouw Leentje secuur. Die Haagsche bluf, nou, haar een zorg, Freule als ze 't verlangden, het bleef háár gelijk.

Ze hoorde de freules praten over de dansclub die gisteren voor 't laatst bijeen gekomen was.

Over de japon van die, over het kapsel van die vriendin, over het dolgezellige souper en de grappen bij den cotillon.

Ach, hoe juffrouw Leentje óók eens snakte naar een pretje. Voor háár was 't maar steeds naaien, naaien en Zondags als 'n extraatje eens 'n wandeling door het bosch. Wel ja, 't was heerlijk wonen, einde Eerste van den Boschstraat, maar ze moest moe ook behoorlijk d'r centen thuis brengen, anders kwam de ziel er zelve niet!

Van tijd tot tijd spraken ze vriendelijk een woordje tot juffrouw Leentje.

Hoe vond de juffrouw deze kant? Het was echte oude, die mama vroeger op een hofbal in Duitschland had gedragen. Had de juffrouw 't erg druk? Zij, de freules, zouden zoo erg graag haar nog een paar maal bij zich hebben vóór hun vertrek naar Italië.

En de freules merkten op, dat de naaister voortdurend bleef naaien onder hun gepraat, en vonden haar zeer beschaafd en netjes in het spreken.

Om drie uur moest freule Ada passen, en toen gingen zij zich kleeden; er kwam ‘theevisite.’

De juffrouw wilde zeker wel haar best doen de blouse zoo ver af te krijgen, dat zij haar zelf konden afwerken.

Toen was juffrouw Leentje weer alleen.

Ach, ze wist 't wel, 't was altijd zoo geweest dat de een zooveel had, de ander zooveel minder. Zij zelve had het vrij wat beter dan hare vriendin, die geen ouders meer had en met moeite rondscharrelde met haar geld om zich te kleeden en de huur van haar kamertje te betalen. En zij was zeker niet te beklagen zoolang ze moe nog had en d'r ‘thuis,’ dat ze voor geen geld wilde missen.

Ze moest even naar de keuken om een strijkijzer. Pauline was aan het koken. Juffrouw Leentje moest maar even wachten, 't ijzer zou zóó wel goed zijn. Waarom mevrouw eene Duitsche meid had genomen? Zij had meer op met de Hollandsche, die zagen er vrij wat knapper uit dan die slons.

Er was ook nog een knechtje, dat het zilver stond te poetsen. Die moest zeker de ‘visite’ opendoen! Jawel, de slons voor 't werk, 't knechie voor de chic!

Er werd gebeld. Jan trok gauw zijn jasje aan en ging opendoen.

‘Helpt hij je veel?’ vroeg juffrouw Leentje.

‘Er? ach nein, nein,’ zei Pauline. ‘Er kommt erst um zwei Uhr!’

‘Spreek je geen Hollandsch?’ vroeg juffrouw Leentje. 't Slonsje beviel haar wel, het was zoo vriendelijk.

‘Verstahen, goet, spreken nicht,’ zei Pauline en lachte.

‘Nu zal het ijzer wel goed zijn,’ en knikkende ging juffrouw Leentje de keuken uit.

‘O ja, Pauline, breng je me meteen een kommetje water?’ vroeg ze nog om het hoekje.

‘So gleich,’ antwoordde Pauline en kwam haar achterop met het gevraagde.

Toen aan het strijken en daarna maar weer druk aan het naaien. Ze schoot al mooi op. 't Was nu bij vijven. Ze begon trek te krijgen. Nu begon moe thuis op te doen. In de week aten ze om half zes voor Lize, die op school overbleef en dus geen warm eten zou krijgen anders. Goeie moe, die moest toch ook druk werken en vader die lam was en met alles, letterlijk met alles moest geholpen worden. D'r jongste zuster Lize werkte hard voor d'r eind-examen hulponderwijzeres. Ach, dan had zij 't nog zoo kwaad niet, ze had ten minste een rustig leven en ruim d'r brood. Ze had ook meer extraatjes dan Lize, die werkte zich ziek, met het examen in het verschiet.

Pauline was de lamp op komen steken en had Juffrouw Leentje de tafel helpen verzetten, vlak onder het licht, anders kon ze niets zien.

‘Wanneer gaan we eten?’ vroeg Juffrouw Leentje.

[p. 412]

‘Oh, noch in lange nicht, sechs Uhr, acht Uhr, wenn ich fertig bin.’

‘'t Is plezierig, om acht uur ga ik weg, vóór dien tijd hoop ik nog wat te krijgen...’

Juffrouw Leentje was uit haar humeur. Met al hun vriendelijkheid en beleefdheid lieten ze je toch maar den heelen dag zitten!

Nijdig plooide ze de kant om het boordje. Je komt hier 's morgens vroeg, expres om ze te helpen en dan krijg je niks tot één uur. Je leeft niet om te eten, maar zóó had ze 't thuis toch óók niet.

Ze had 't niets begrepen op die deftige lui, die veel mooie woorden gebruiken en verder niet naar je omzien. Ze was benieuwd wat het ‘diner’ geven zou! Nu goed, ze kreeg een kwartje meer dan gewoonlijk, omdat ze een uur vroeger kwam, maar 't was er dan ook naar! Zóó had ze 't nog nergens gehad. Je mocht je rokken wel hoog optillen voor de smeerlapperij op den grond.

De kamers waar de visite in werd ontvangen zouden er wel beter uitzien.

't Werd zeven uur, half acht.

Schande was het, schande. Wat 'n huishouden! Halfacht! Acht uur moest ze weg.

Daar kwam Pauline. Ze zei een heeleboel, de helft verstond juffrouw Leentje er niet van. Ze maakte er uit op dat er menschen ten eten waren. Mevrouw at nogal laat, zij, Pauline was héél alleen, vóór haar vertrek naar Italië nam mevrouw geen tweede meid, de andere meid was twee weken geleden vertrokken.... Hier was 't geld van de juffrouw.

Het kon Juffrouw Leentje ook niets meer schelen. Met éen blik overzag ze 't maal, op een wit bord gekwakt.

Er waren een stuk of wat aardappelen een soort rapen en 't karkas van 't een of ander gevogelte.

't Geheel zag er onsmakelijk uit. Er was een ijzeren vork en een mes zonder punt. Ook was er nog een glas bier.

Pauline ging heen.

't Was juffrouw Leentje niet mogelijk er een brok van te eten. De tranen sprongen in hare oogen. Ze was boos, héél boos.

Wat 'n menschen! Nooit kwam ze er weer, ze had naaihuizen genoeg.

Dat liep in gescheurde kleeren door 't huis, hield 'n knecht in livrei, had een slons van 'n meid voor een huis van 'k weet niet hoeveel kamers, dat laat zich freule noemen en behandelt de menschen die bij je komen naaien zóó.

Juffrouw Leentje zette haar hoed op, trok haar mantel aan, deed de f 1.50 in haar beurs en ging heen.

En de regen plaste neer.

Augustus 1903.

ROBERTA.