De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

[p. 407]

16 December 1903.
17^de Jaargang.
N^o. 25.

Publiek engagement.

Wanneer ik in verband met bovengenoemd onderwerp eenige regelen wil schrijven, dan kan het niet anders of ik moet mij bepalen tot eene bepaalde klasse onzer samenleving, waarin nog steeds eene gewoonte gevolgd wordt, welke naar mijn inzicht, geen recht van bestaan meer heeft. En juist daarom wenschte ik in dit blad uwe aandacht te vragen, omdat het in het bijzonder die personen bereikt, welke ik op het oog heb.

Onder die personen wil ik rangschikken de jonge mannen die het genot hadden van huis uit te kunnen studeeren, de meisjes, die hetzij thuis, hetzij elders, na volbrachten schooltijd, zijn opgevoed en dan een huwelijk sluiten. Onder hen is dat, n.l. het sluiten van een huwelijk, vaak zoo moeilijk, omdat men daar met zoovele omstandigheden heeft rekening te houden.

Gelukkig in deze tijden de jongelieden, die op de openbare lagere school en de daaraan aansluitende middelbare en Hooge scholen hun onderwijs ontvangen, want zij worden bewaard voor eenzijdigheid; ze leeren reeds vroeg zich eene opinie vormen, ze voelen zich meer zelfstandig dan al die anderen die op bijzondere scholen leerden zich te onderwerpen aan partijleiders of geestelijke waardigheidsbekleeders. Meer speciaal die vrij opgevoeden heb ik hier op het oog, want juist door die wijze van opvoeding wordt het voor hen lastig een gelukkig huwelijk te sluiten, indien zij n.l. blijven vasthouden aan die verouderde begrippen van engagementstijd en huwelijk. Ik wil nu niet zeggen dat een huwelijk een verouderd begrip is, want hoe mooi ik het idee van vrije liefde ook vind, uit een maatschappelijk oogpunt vind ik een wettig huwelijk noodzakelijk. Maar niet te ontkennen is het, dat een wettig huwelijk in deze dagen gansch iets anders is dan vroeger. Om in den tegenwoordigen tijd een wettig huwelijk aan te gaan, in deze dagen van vrij denken en van vooruitgang op sociaal gebied zijn levensweg te doen samengaan met dien van een ander en daarbij een recht gelukkig huwelijk te willen sluiten, brengt zeer zeker heel wat meer moeilijkheid mee dan in vroeger dagen. Het jonge meisje van deze dagen is niet meer gelijk aan dat van vroeger. Ook zij heeft zich in verschil-

[p. 408]

lende zaken eene eigen opinie gevormd, ook zij staat op vrijzinnig gebied eene bepaalde richting voor en juist daarom is het zoo wenschelijk reeds vroeg te leeren dat zoo iets bestaanbaar is, ook in het wettig huwelijk. Daarop is van grooten invloed de verhouding van verloofden tegenover elkander.

Mogen wij in deze dagen nog wel spreken van een publieken engagementstijd? Is het zelfs goed daaraan vast te houden? Wat verstond men vroeger onder een engagementstijd en wat is het nu geworden?

De vormen brachten het vroeger mede, dat wilde een jongmensch een intiemen omgang hebben met een meisje, dat dan wederzijdsche ouders toestemming gaven tot die kennismaking en daardoor ontstond een engagementstijd. Voor de wereld wilde dat zeggen: de ouders hebben het goed gevonden dat de jongelui met elkaar in aanraking komen om zoodoende elkaar te leeren kennen. Leidde die kennismaking tot een goed resultaat, dan volgde het huwelijk te zijner tijd. Men heeft daar dus met een publiek engagement van vroeger te maken.

Wat is echter nu een publiek engagement geworden?

Een publiek engagement krijgt men nu, nadat de jongelieden elkaar reeds lang kennen, en hiermede geeft men tegenwoordig te kennen dat men geneigd is, indien de omstandigheden dat meebrengen, een huwelijk aan te gaan. Door dat publiek engagement gaat men nu tegenover de buitenwereld eene verbintenis aan en vaak zien we het, dat terwille van die buitenwereld, die verbintenis wordt gehouden.

Daarin schuilt dus een groot gevaar!

Een publiek engagement brengt in den tegenwoordigen tijd zijne verplichtingen mede, verplichtingen welke geld kosten en daarom oorzaak zijn dat een engagement eerst ‘publiek’ kan worden nadat het jonge mensch in staat is die financieele verplichtingen na te komen.

Voelt U nu reeds niet het verkeerde van een publiek engagement?

Wat ontstaat daardoor, of liever gezegd, wat is daardoor ontstaan?

In den tegenwoordigen tijd moet een jongmensch vele jaren van ingespannen studie achter den rug hebben, eer hij in staat is iets te verdienen, d.w.z. eer hij in staat is te voldoen aan de verplichtingen welke een publiek engagement hem oplegt. Dat was vroeger anders, vroeger verdiende een jongmensch gauwer iets dan tegenwoordig, dus was eerder in staat aan die verplichtingen te gemoet te komen, zoodat men in vergelijk met deze dagen een groot verschil krijgt. Nu is het wel opmerkelijk, en daarmede dient men rekening te houden, dat de neigingen der jongelieden van vroeger of van dezen tijd, dezelfde zijn gebleven, wat aangaat wederzijdsche aantrekkelijkheid (behoudens uitzonderingen) en juist daardoor wordt een ongezonde toestand in het leven geroepen. Waar nu de vrijzinnigen steeds met hun tijd mee willen gaan, is het opmerkelijk dat zij op dit punt geheel de oude sleur blijven volgen. Want hoe is nu de toestand in de verhouding van verloofden tegenover ‘het publiek.’

De jongelieden leeren elkaar kennen, waar doet niets ter zake, indien de kennismaking niet heeft plaats gehad in het huis van één van beiden, dan zorgen zij er wel voor, en laat dat gerust aan hen over, dat ze bij elkaar aan huis komen; eerst zelden, later meer en op den duur zeer vaak. Zonder dat er nu ronduit over gesproken wordt, weet een ieder waarom het verschijnen plaats heeft en allengs wordt de verhouding der verliefden in huis vrijer zonder dat er evenwel van een publiek engagement gesproken wordt Waarom? Omdat het jongmensch niet kan voldoen aan de eischen die het ‘publiek’ vordert. Na een tijd zoo ‘gescharreld’ te hebben, afhankelijk van den aard van werkkring of richting, welke het jonge mensch zich heeft gekozen, leidt dit naderhand tot een ‘publiek engagement’.

En juist nu treden zeer sterk te voorschijn die doellooze formaliteiten, welke ter gelegenheid daarvan plaats grijpen.

Nu stuurt men aan familieleden en kennissen eene kennisgeving in den vorm van kaartjes etc. met het gevolg dat een ieder dat kaartje terzijde legt met de woorden: ‘oud nieuws’ en dergelijken. Het ‘publiek’ voor wie men zoo zorgvuldig trachtte te verbergen die verhouding, blijft ook nu er buiten, evenwel is men nu van meening dat de jongelieden van dat tijdstip af zich vrij met elkaar d.w.z. gearmd, mogen vertoonen.

Voelt men nu niet dat hier iets overbodig geworden is, dat onze tegenwoordige maatschappij zoo is veranderd, dat eene groote groep van jongelieden daardoor in eene scheeve positie zijn gekomen en het niet zijzelf zijn die dien toestand in het leven

[p. 409]

hebben geroepen, doch niets anders dan tijdsomstandigheden?

Is het daarom niet veel beter dat wij, vrijzinnigen, ook op dit gebied voorgaan en breken met die oude gewoonte van ‘publiek engagement’ t.w. wat men daar tot nu toe onder verstond? De meesten onzer zijn overtuigd dat het goed is elkaar reeds vroeg te leeren kennen, niet alleen omdat we jong zijnde nog eene zekere richting kunnen geven aan onze opvattingen en gewoonten, maar ook, omdat zoovele jongelieden daardoor afgehouden kunnen worden van een verderfelijk leven; zoovele meisjes niet zullen worden modevlindertjes of huispoppen. Laat het daarom voortaan daarheen geleid worden dat wederzijdsche ouders toestemming geven tot die kennismaking; hetzij onder den enkelvoudigen naam van engagement, maar laat dan ook het publiek er buiten, derhalve een ‘publiek engagement’ vervallen. Wellicht zal dan de bemoeizucht van velen bedaren en de menschen leeren dat dit iets is, waar zij buiten behooren te blijven. Door zoo te handelen kan de verhouding van verloofden van den beginne af dan ook tegenover het publiek zijn eene natuurlijke, gezonde verhouding. Door zoo te handelen zal menig ouder zijn kind daarmede een genoegen doen en ben ik er van overtuigd dat beiden daarvan de vruchten zullen plukken. Het kind zal tegenover zijn ouders in staat zijn waar te blijven, de ouders zullen daardoor niet meer tegenover ‘het publiek’ in eene scheeve positie geraken.

Wanneer men zoo handelde, zou men meer waarborgen krijgen voor gelukkige huwelijken, wanneer in den engagementstijd werd gekweekt eerbied voor elkanders individualiteit, dan zou men gaan inzien dat ook in het huwelijk de man zoowel als de vrouw, haar eigen opinie vermag te bezitten en die ook kan laten gelden, zonder dat daardoor het huwelijksgeluk maar eenigszins zou benadeeld worden. Begint daarom bij het begin, leert in eigen kring uwe kinderen zien dat het daartoe komen kan, maar slaat dan ook den aangegeven weg in. Breekt met oude gewoonten, welke U in den weg staan tot het bereiken van dat doel, tracht wat nu nog weinigen bezitten, te geven aan velen.

Schiedam.

M. RUTGERS.