De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

[p. 391]

9 December 1903.
17^de Jaargang.
N^o. 24.

Met vriendelijk verzoek aan mejonkvrouw Lohman, dit te plaatsen in de Hollandsche Lelie.

Brood en recht voor arme naaisters.

Gisteravond Eerste Blad B. der Nieuwe Rotterdamsche Courant lezend, (Donderdag 19 November 1903) werd mijn oog getroffen door het volgende, dat duizenden met mij hebben gelezen, en ieder de tranen in de oogen móét hebben gebracht. Het moest met gloeiende reuzenletters aan den hemel geschreven staan, als een staaltje van het tergend onrecht, dat steeds bedreven wordt aan den evenmensch, inzonderheid aan de Vrouw:

Maandag stond te Londen voor den City-magistraat een weduwe van vijf en veertig jaar terecht wegens diefstal. Zij naaide voor een kleerenmagazijn, en van die zaak had zij zeven jongensvesten en drie heerenvesten in den lommerd gebracht. Zij bekende schuld. Maar zij leed honger, zeide zij. Het waren dan ook loonen, die zij kreeg! Vijftien cents voor het naaien van een jas. En dan nog had ze een meisje te betalen, die haar hielp persen. Zoo was ze tot diefstal gekomen. Overigens waren de getuigen zeer gunstig voor haar. En de goede rechter liet haar vrij uitgaan.

Goddank, dat de goede rechter het geweten der menschheid niet nog meer bezwaarde door haar een half jaar cel of zoo te geven. Ik druk in gedachten den rechter de hand, maar het had mij nog meer pleizier gedaan te lezen: En toen ging de vrouw van den goeden rechter heen naar de arme weduwe met vijftig pond, en voorzag haar van het noodige; eten, drinken en kleeren en meubels. En toen klaagde de goede rechter zijn nood aan de regeering over zoo iets menschonteerends als het uitbetalen van een dergelijk loon aan een werkend mensch, en toen huppelden alle rijke Engelsche dames naar de fabrikanten en werkgevers om te overleggen of geen verandering kon worden gebracht in zulke afschuwelijke toestanden, die doen denken aan dat geniale vers van Thomas Hood: het lied van het hemd.

With fingers weary and worn,
With eyelids heavy and red,
A woman sat in unwomanly rags,
Plying her needle and thread -
Stitch - stitch - stitch!
In poverty, hunger and dirt,
And still with a voice of dolorous pitch
She sang the ‘Song of the Shirt!’
.....................

[p. 392]

 

Oh! men with sisters dear!

 

Oh! men with mothers and wives!

 

It is not linen you 're wearing out,

 

But human creatures' lives!

 

Stitch - stitch - stitch,

 

In poverty, hunger and dirt,

 

Sewing at once with a double thread

 

A shroud as well as a shirt.

Dit zijn maar enkele smartelijk uitgekreten regels uit dezen onsterfelijken zang vol mededoogen voor de armen dezer aarde; de armen en verdrukten.

In het Kerstnummer van Punch 1844 verscheen hij, en wij lezen in Hood's levensbeschrijving dat dit vers meer heeft gedaan voor de naaisters in nood, dan wat ook tot op het toenmalig tijdperk te haren behoeve beproefd werd. Met voldoening kunnen we dan nu weer schrijven 1844 in plaats van 1903, want we zijn er waarlijk in barbaarschheid en onmenschelijkheid niet op vooruitgegaan. Dat zoo iets nu nog mag zijn! In de 20ste eeuw! De negentiende was de eeuw van het licht!?, moet nu de twintigste de eeuw der duisternis blijken?

In Holland doen we al even lief als in Engeland. Herhaaldelijk wordt er dan ook over geklaagd. Onlangs was mijne huisnaaster, een betrouwbaar meisje, in een soort van confectie-zaak te Delft, waar men haar een plaats als chef over het atelier-personeel aanbood, en zij hoorde met eigen ooren dat aan een naaisters voor het naaien van zes damespantalons uitbebetaald werd 75, zegge vijf en zeventig centen. Een machtelooze woede deed haar beven, en drong haar eindelijk de vraag naar de lippen: ‘Is dàt waar... kàn 't zijn zes pantalons, 75 cts?’ En onverschillig koel antwoordde men haar: ‘Wel ja, waarom niet... 75 cents, 't is genoeg.’

Zie, het is toch al te erg. ‘Te veel’ ontbrak nog.

Adres op adres moest naar regeering, naar de Koningin, naar al wat bij machte is te helpen, om hier menschen te redden uit kommer en gebrek.

Als nu alle zenuwzieke jonge dames met muizenissen in hun hoofdjes, hun denkbeeldige kwalen eens vergaten, en werkelijke tranen stortten over de nooden harer zusteren, en dan verkwikt en verfrischt zeiden: wij willen onszelf vergeten, en iets doen voor anderen, wij willen zorgen gaan dat onze seksegenooten niet behandeld worden onder het huisdier, den hond, het paard, de kat, die dikwijls over-teeder verzorgd worden - ja, dan zouden eenige doktoren, die de raadselen der zielsziekten trachten op te lossen, misschien minder rijk worden, maar de jongedamesschare frisscher, gezonder, krachtiger en beter en levenslustiger. Altijd wordt er gekakeld, gezeurd, gezanikt, geteemd over de rechten der vrouw, maar wat helpt dat praten, zoo lang er niets gedaan wordt? Mettertijd zullen de vrouwen met de mannen in de Tweede kamer werkzaam zijn tot ons heil. Ik geloof 't graag, en ik dank alvast vriendelijk voor de goede zorgen die ons alsdan zullen beweldadigen - maar als er nu maar alvast iets tot stand kwam. Met al die bonden waaraan arme menschen nog een deel van het karig loon moeten afstaan, komen zij m.i. toch niet vooruit. De knevelarijen gaan hun gang.

De fabrieken leveren te goedkoope en te onsolide waar. Waarom de verkoopprijzen niet hooger gehouden en de werksters ruim en menschwaardig betaald? Waarom is het ‘alle waar naar zijn geld’ uit de mode?

Waarom moet die tot lage prijzen te verkrijgen ‘staatsie’ met geweld de ondergang worden van arme tobsters vooral? Waarom heerscht er zulk een groote ondegelijkheid van begrijpen? Waarom maken de fabrikanten met hun goedkoope en aanlokkende lor-producten, dat de dienstmeisjes niet meer denken aan hun werk, maar alleen om naar den schijn te wezen een dame, (alsof het dame-zijn zit in het aantrekken van eenige kleedingstukken) terwijl zij met ordentelijke loonen steeds blijven zoo arm als Job, hun plichten vernalatigen, en maar steeds voor hun oogen hebben dansen: de goedkoope mantels, hoeden, bloemen, veeren enz. waaraan zij al hun salaris besteden, en er toe bijdragen dat een aantal arme vrouwen heen worden gedragen naar een ontijdig graf. En wij dames ook, wij hebben schuld. Diep, diep schuldig zijn wij. Wij moesten informeeren bij onze leveranciers welke fabrieken hun leveren de kleedingstukken, voor zoover die komen uit ons eigen land, en wij moesten niet willen koopen goed gedrenkt in het zweet, het bloed en de tranen onzer ongelukkige sekse-genooten. Het zou den dienstmeisjes niet schaden duurdere dingen te koopen die langer duren, en ons zeker niet. Ik ben geen socialiste, ik hoor niet tot ééne partij, tot géén kerkelijke en géén politieke, ik ben niets van de dierenbescherming. Maar zoodra er nu eens een vereeniging tot bescherming van menschen wordt opgericht, tot bescherming van

[p. 393]

arme naaisters vooral, wil ik lid worden. Ik herhaal het dat ik geen respect voel voor de bonden, die den bondgenooten het geld uit den zak kloppen. Betaalden de leiders dien bondsteun onder elkaar, en toonden zij daardoor werkelijk iets te doen, à la bonne heure, ik zou hun het aantal glazen suikerwater dat zij nu noodig hebben om hun dorstige vergadering-leidende keelen te koelen, cadeau maken - maar nu ik niets hoor dan zeer welsprekende aandrangen tot verzet, die ten slotte de arme zielen nog armer maken dàn zij zijn.... mijn overige gevoelens druk ik in stippeltjes uit. Verder alle eerbied voor het pogen: Heerlijk, die vacantie-kolonies voor arme kinders, heerlijk dat plan van Trein 28 en hoe hij verder heet, maar de moeders.... hebben zij geen behoefte aan licht, lucht, een beetje afleiding? En dat nog daargelaten - als zij zelf sterk waren en niet afgebeuld door hun geringe loonen, als ongetrouwde werksters reeds ontvangen, zouden zij dan voortbrengen die ziekelijke, akelig-ongezonde schare kinderen die naar een gezondheids-oord moeten? Neen, zij zouden voedsel en ordentelijke ligging hebben gehad, arme zielen, en het leven hebben geschonken aan gezond en stoer kroost. O, een oord der ruste voor arme naaisters! Niemand behoeft werkelijk dienstmeisjes, die eten, drinken, loon en verval en een bed hebben, te beklagen. Beklaagt liever de arme naaisters!! Laat niemand ‘het lied van het hemd’ toch vergeten: Deze vrouwen naaien met de hemden voor anderen 't eigen doodskleed!!!

It is not linen you're wearing out,

But human creatures' lives!

.....................

Sewing at once with a double thread

A shroud as well as a shirt.

CORNÉLIE NOORDWAL.

Den Haag, Nov. 19, 1903.

P.S. Niemand behoeft dit artikel te lezen om het littéraire ervan. Het is maar een kreet van treurnis!