De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

Mevrouw Wijnaendts Francken-Dyserinck!

‘Bah!’ zei ik op mijn beurt, toen ik Uwen aanval, in no. 19 van de ‘H.L.’ onder 't opschrift ‘Vrouwengedoe’^*) gelezen had: ‘Dat is nu juist de toon van die voortvarende moderne vrouwen, die gereed staan, het harnas aan te trekken en het zwaard te gorden, als het heilige huisje “Vrouwenbelang en Vrouwenrecht” bedreigd wordt.’

‘Bewijs dit! Bewijs dat!’ roept de gebelgde kampioen voor de ‘Vrouwenvereeniging’ en den ‘Vrouwenbond’ uit, en schamper sluit zij haar tirade met dit leuke zinnetje: ‘Wat het eenige is, wat de ongeroepen gids bereikt, is, zijn eigen onkunde tentoonstellen en de onderwezenen van den wal in de sloot helpen.’

Mevrouw, waaruit maakt U op, dat ik U en Uwe geestverwanten onderwijzen wil en van plan ben den weg aan te geven? De vruchten van dat onderwijs zouden treurig zijn. De dames - uit louter strijdlust feminist - laten zich niet overtuigen, om het zachtste woord te gebruiken. Zij zijn op de hoogte van alles, wat zij voor de conversatie van haar club, haar theevisites of coterieavondjes moeten weten - en dat is - in hare oogen - voor een vrouw het toppunt van beschaving. Halsstarrig volgen zij haar eigen weg. De Vrouwenzaak, niet het allereerst de Vrouwentaak, hebben zij lief, houden aanteekening van alle besluiten, die Zustervereenigingen, als ‘Rotterdam’ en ‘Groningen’ namen, om, bij gemis aan eigen resultaten, den tegenstander het zwijgen op te kunnen leggen met wat door die Zustervereenigingen is tot stand gebracht. Een poover verweer, zich te willen dekken met een geleende wapenrusting!

Bewijst U eens, mevrouw, wat de goede werken zijn van de Vrije Vrouwenvereeniging. Misschien is een warm pleidooi in staat, mij een hoog denkbeeld te geven van de kracht, die er in dit lichaam schuilt. Maar komt U, wat ik U vragen mag, met wat meer zaaks voor den dag, dan het succes waarop, naar uwe meening, de Vrouwenbond te Rotterdam trotsch mag zijn: de openstelling voor vrouwen en meisjes van de kostelooze badinrichting. Iemand die zoo weinig aan politiek doet, wil graag wat licht, om den weg te vinden door de vraagstukken die door de Vrije Vrouwenvereeniging aan de orde worden gesteld: Sinds zij de woorden, waarmee Mejuffr. Drucker voor eenige jaren hare lezing inleidde: ‘Ik, Mej. Drucker, ben van top tot teen socialiste,’ tot de hare maakte, ben ik het spoor geheel bijster.

Of ik dan thans lijnrecht tegenover de Vrouwenbeweging sta? Zoo'n antifeminist als U in mij meent te zien, ben ik niet. Was ik dat, een boek als ‘het ontwaken der vrouw, of de rol der vrouw in de evolutie der menschheid’ (vertaald door Martina G. Kramers) zou mij geen belang inboezemen. Allereerst begroette ik dan met veel sympathie de woorden van de vertaalster, die ik hier laat volgen.

‘Het huwelijk zal er bij winnen in de toekomst, als de vrouw wordt verheven op het ideaal, dat van de oudste tijden af rein en onschendbaar in het hart der menschheid bewaard gebleven is. Want in de trapsgewijze ontwikkeling van het maatschappelijk leven zal stellig eenmaal zonder eenige heftige omwenteling de gelijkstelling der seksen komen, schoon het geen gelijkhèid van dezelfde gaven zal zijn, maar een gelijkwaardigheid van verschillende krachten, vereenigd ter bereiking van een gemeenschappelijk ideaal. Dan zal een edeler streven den grond tot het huwelijk leggen want het doel, dat den menschen voor oogen staat, is hoog: n.l. de volmaking van het Heelal, en van het menschdom in het bijzonder. Man en vrouw zullen in een ideaal-huwelijk samenwerken als elkanders aanvulling. Elk van hen zal het beste, dat in den ander is, te voorschijn roepen, en elk zal edelmoedig de supérioriteit van den ander erkennen, doch in verschillende kwaliteiten en in onderscheiden roeping. De eene sekse zal de eigenaardige gaven en bekwaamheden van het andere geslacht op prijs stellen en ten nutte maken; zoodat zij in waarheid wederzijds afhankelijk van elkaar zullen zijn, in alle verhoudingen van huiselijk, maatschappelijk en politiek leven.’

Tot zoover de schrijfster.

Iedere poging, die leiden kan tot bereiking van dat ideaal, tot verbetering van het maatschappelijk welzijn, tot verhooging van het zedelijk peil, hetzij die poging uitgaat van vrouw of man, van een vereeniging of het individu, van feminist of antifeminist, zij moet worden toegejuicht.

Zoekt u nuttig te maken, waar ge een roeping kunt vervullen, buiten den werkkring van de getrouwde vrouw: het huisgezin en zijn omgeving.

Roept met behulp van de Vrije Vrouwen Vereeniging kinderbewaarplaatsen in 't leven (zooals afdeelingen van 't Nut van 't Algemeen die oprichten), niet ten behoeve van zuigelingen en ouderen van gegoeden, waarvan de huisvrouwen graag gaan vergaderen, tennissen, of avond-

*) Noot red:
Ingezonden door mevr: H.F.D., naar aanleiding van Het Hoofdartikel: Kracht, door H.H.

[p. 353]

voorstellingen bezoeken, maar bewaarplaatsen voor de kleinen der mingegoeden, onder de schooljaren, opdat ouders, die dagelijks van huis zijn, ze hier aan de hoede van geschikte personen kunnen toevertrouwen. Of er vele ouders zijn, die zich 't liefst van den moederplicht, de voeding en opvoeding hunner kinderen, ontslaan, door ze bij anderen uit te besteden en door vreemdelingen te laten bezorgen?

Op gevaar af, van te worden beschouwd als iemand, die aan alles en nog wat doet, zal ik een paar cijfers noemen: In 1895-96 voedden te Berlijn slechts 17,5% van de moeders, die een huis met zes kamers bewoonden, haar kinderen zelf, tegen 58,4% van de moeders, die een woning hielden met één kamer. Van de eerstgenoemde 17,5% nam bovendien ⅓ gedeelte een min.

Die kinderbewaarplaatsen nu, mevrouw, die het moderne opvoedingssysteem er op uitgevonden heeft, om van lasten, die het jonge kind zijn verplegers oplegt, te worden verlost, betreur ik ten zeerste: Een moeder met een hart voor haar kind, is geen moeite, geen opoffering te groot, als zijn gezondheid er door gebaat, zijn toekomst er door verbeterd wordt.

Toynbeeavonden roept de Vrouwenbond of de Vereeniging voor V.V. in het leven. Ze willen de dienstboden ontwikkelen en beschaven, toenadering brengen tusschen de hoogere en lagere klasse, haar binnenshuis een prettig uurtje bezorgen. Ik vraag u: zijn daar afzonderlijke lokalen voor noodig? Behandelt Uwe dienstboden als Uw huisgenooten, verschaft ze in Uw eigen woning een gelegenheid tot bezigheid en ontspanning, en onderhoudt een gezelligen omgang met Uw personeel. Zijn de resultaten van Uw toynbeeavonden zoo aanmoedigend? Spreekt het meerendeel der dienstboden met meer waardeering van haar Mevrouw of Juffrouw dan vroeger?

U zult zeker zulk ‘mannengedoe’ vervelend vinden; maar ook mannen mogen hun oordeel weleens uitspreken over de uitvindingen der moderne vrouw, die meer voor haar eigen lieve rust of uitspanning, dan ten bate van 't algemeen dienen, en die bij hare geboorte reeds het uiterlijk van een teringlijdster hebben.

De vrouwenbeweging was een vijftien jaren geleden op een beter spoor dan thans. De Vereeniging ijverend voor gelijkstelling van beide seksen (in anderen zin dan de schrijfster van het ‘ontwaken der Vrouw’ dat wil,) strijdend voor verbetering in den rechtstoestand der vrouw, (die, ik geef het toe, verbetering behoeft,) raakt in den maalstroom van dwalingen en in het net harer nuttigheidsideeën verward. De vrouw van het ideale huwelijk, zij heeft zeker - in de naaste toekomst - geen plaats in de Vrouwenvereeniging, of den Vrouwenbond. Maar, zoo ze zich al met de bescheiden rol van huisvrouw, moeder en echtgenoote tevreden moet stellen, heil den familiekring, heil dat kroost, dat door die vrouw geleid en verzorgd wordt.

H.H.