De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

[p. 223]

Brieven uit Engeland.
Particuliere correspondentie.

Derbyshire-Engeland,

Dale.

Dale=Abbey.

Klein dal in Derbyshire.... lief stil ‘Dale’ met je mosbegroeide rotswanden.... bosschen van wollig eikenloof.... met je ruïne.... die verhaalt van de oude abdij, met je sage.... overgebleven uit oude geschiedenis.

Ouden van dagen getuigen het.... de ruïne getuigt het.... de kille kluis in de rots getuigt het.

Hoe lang is het geleden.... jaren?

Neen, eeuwen zijn er over heengegaan.... lange lange eeuwen.... de geschiedenis vertelt met jaartallen van Cromwell.... de sage van den kluizenaar.... de ruïne van het klooster.

Vergeten geschiedenis wordt sage.... zooals kasteelen ruïnes....

Ik wandel rond tusschen de puinhoopen.... zit neêr onder het boograam, dat alleen nog opsteekt.... 't is huiverig hier, ofschoon de zon schijnt en het warm is - zomeravondwarmte.

Vaag en vèr.... maar uit phantasie, vormen aannemend, komt de sage tot mij.

Uit den mond van den ouden wachter.... die vertelt, zooals zijn grootvader vertelde, en naziet de rookwolkjes uit zijn pijp.... uit het fluisteren der oude steenen, waartegen ik mijn hoofd leun.... uit het ruischen der breede eiken, die barsten van ouderdom.

De oude man zwijgt, en het boograam fluistert verder.... Zie je niet mijne grootheid, hoe hoog ik ben en gebeeldhouwd.... ik was de grootste der ramen en in mijne nissen knielden vrome broeders voor beelden, die ik steunde.... door mijn grooten boog scheen de zon, die licht wierp op werken, geschreven nog met ganzepennen en walnoteninkt.... ik getuig van de grootheid.... de grootheid.... de dikke muren slechts van de kracht.... en grootheid is meer dan kracht,.... kracht vergaat.... grootheid blijft.

Is het sage.... is het werkelijkheid?

Vertelt de oude wachter nog....?

.... Er valt sneeuw.... grijze sneeuw in het schemerende daglicht.... de vetkaarsen worden gesnoten en opgestoken in de groote zaal van Dale-Abbey.

Eerst twee.... maar dan de heele kandelaar, want grijzer wordt de lucht en de sneeuwwolken dikker.

Het vuur trekt niet.... flikkert flauw en de monniken schuiven er dichter bij.

Ze hullen hunne pijen dichter om zich, 't is te koud om te schrijven.... de vingers zijn stijf, de veeren pennen liggen bij de perkamenten.... de inkt bevriest.

Buiten daalt de sneeuw.

Er is geklopt.... geklopt op de groote poort, en omdat het zoo stil is in de abdij, klinkt en dreunt het door de gewelven zoo dringend.

Geklopt op de Hoofdpoort, die bijna nooit opengaat.... nu Cromwell met zijne Rondkoppen Cavaliers jaagt....

De oude grijze abt gaat zelf opendoen en de broeders huiveren dichter om het vuur... prevelen gebeden.

Ze werpen sprokkelhout en blokken op den flauwen gloed, maar geen vlammen lekken op.... er is te veel sneeuw in den schoorsteen en geen wind.

Voetstappen in de gangen.... hoor!

Sporen die rinkelen aan zware laarzen... een degen die staag rammelt op het marmer.

Bleek prevelen de monniken, als de deur opengaat. De abt spreekt zacht:

‘Een cavalier, die schuilplaats vraagt!’

En de monniken spreken: ‘Hij is welkom!’ als in koor. Een koningsgezinde is altijd welkom op Dale Abbey.

Dan treedt hij binnen, sneeuw hangt aan zijn mantel, in zijne haren, glijdt smeltend af op den eikenhouten vloer. Zijn gelaat is bleek en hongerig.... de oogen staan diep, al spreken ze dankbaar.

Hij is veilig nu, straks zal een monnikengewaad, een pij, hem onttrekken aan de wrekende hand van Cromwell.... hij zal hier vinden wapenbroeders.... die kwamen zooals hij hier kwam, maar hij zal niet spreken, ze niet herkennen.... één handdruk zal het alles zeggen....

Buiten daalt de sneeuw....

Snuit de kaarsen, broeders, waarom verduisteren ze zoo plotseling?.... Heel stil glijden er tranen om het arme vaderland....

't Is de vooravond van Pinksteren.

In de groote zaal prevelen monniken gebeden.... slijpen zwaarden.

Buiten jubelt de lente.... de zon begint reeds te dalen.

Waarom zijn ze niet in het veld om te zaaien en te wieden.... te ademen de zoele avondlucht?

Cromwell is gekomen!

In de cellen hebben de Cavaliers gebeefd.... toen afgeworpen de pij, de gevouwen handen tot vuisten gebald.

Het zwaard dat geroest zit in de scheede, is er uitgerukt en geslepen op den steen.

Het strijdros in de stallen is opgewreven.... den sterken kop gekust. Het hoort 't schallen der horens van Cromwell's mannen en trap-

[p. 224]

pelt. De grendels zijn geschoven van de groote poort, de abt heeft zacht uitgesproken zijn zegen.

Nu staan ze klaar.... tien in tal, die dappere Cavaliers.... de rossen dansen, bijten het ijzer tusschen de tanden tot het schuim op de leidsels ligt.

Komt, mannen, de laatste strijd misschien, gooit open de poort.... rent.... rent.... op tegen de heuvels, waar de vijand ligt.... trapt neer wat weerstaat.... gij strijdt voor den Koning, het recht is aan U.... laat glijden den degen in de breede borsten!

Maar ten bloede rennen zich de rossen op de lansen.... de degens splijten op de harnassen en breken af.... de zwaarden slaan zich tot splinters op de stalen helmen....

Het bloed van Engeland's adel vloeit met dat van den poorter.

En als ze stervend neervallen, fluisteren ze 's konings naam.

In het klooster snikt de abt.

Zwaar gegrendeld worden weer de deuren... oude lansen van den zolder beneden gebracht en opgescherpt.... statiezwaarden van de muren gelicht.... want onverbiddelijk zullen straks de vlammen langs God's eigendom opkruipen, dat kunnen zij niet toestaan.

Maar Cromwell heeft geen tijd met monniken te vechten.... ze weigeren de abdij te verlaten.... welnu dan....

En voor de zon geheel ter kimme is, doet één dreunende slag den omtrek schudden... en.... gespleten, waggelende muren.... een ruïne wijzen de plaats, waar eens de Dale-Abbey zoo vredig tusschen de heuvelen lag...

De winter strooit zijn eerste vlokken uit.... een kille Noordenwind rukt driftig aan de dorre eikenbladen, die dwarrelend vallen en weghuppelen over den bemosten grond.... verstoppertje spelen achter de dikke stammen.

Zooals de mier in zijn hoop, de krekel in zijn nest, trekt de kluizenaar zich terug in de juist voltooide hut.

Gebouwd in den rotsmuur, heeft hij de steenen op elkander gestapeld, rotsblokkeu aangesleept.... met binten gesteund, met klei gevoegd. Van stroo en sprokkelhout heeft hij een vuur gemaakt, hij zit er dicht bij en trekt de gescheurde pij vaster om de leden.

Het eenige kruis dat ongeschonden bleef heeft hij genomen uit de ruïne.... en hier naar boven gebracht. Hij ziet er naar met liefkoozenden blik. Dat is ook het eenige wat hij nam.... onaangeroerd liet hij de doode steenen, de stille gebrokkelde muren.... een graf roert men niet aan!

Zijn blik gaat naar buiten in het dal.... daar beneden ligt alles, wat eens zijn leven was.... waar zijn ziel stierf.... Hier wacht hij nu op het sterven van het lichaam....

Waarom doodden ook de neervallende muren zijn arm lichaam niet.... waarom dwongen ze te leven, als ze de ziel doodden.... dat is de boete....

De pijnlijke handen gevouwen knielt hij neer voor het kruis aan den muur. Hij bidt.

Hij bidt dat zijn tijd niet lang meer moge zijn, omdat ze zoo lang geweest is, omdat zijne haren grijs zijn van leed en uitvallen.... omdat zijn baard groeit en grijst.... omdat hij zoo moede is.

De wil van den Heere geschiedde.

Dan graaft hij, het houweel houwt de steenen uit, zijn nagels wroeten in het zand, hij graaft weken.... maanden, want hij is oud en zwak, en is bang dat het niet klaar komen zal.... hij graaft een lang diep gat.... want hier wil hij begraven worden.

En als hij moede is, gaat hij zitten op den brekenden driepoot, leest gebeden of staart naar de ruïne. Hij staart naar de abdij tot zijn oogen blind.... hij denkt aan de abdij tot zijne hersenen verstompt zullen zijn.... zoo gaan de jaren heen. Het graf is klaar en dicht bij de open groeve schuift hij heen en ziet naar het boograam.

‘Mooie lieve oude abdij met je hooge groote zaal, waar we perkamenten schreven.. en krulletters op Bijbels.’

De jaren kruipen heen.... hij voelt het bloed opdrogen in zijne aderen.... de haren van zijn baard afglijden langs zijn pij, over zijn gevouwen handen.

Hij voelt zijn baard dunnen en weet dat de tijd gaat.... dat het weldra zijn tijd zal zijn, hij strekt zich uit in het graf.

En als hij daar ligt,.... o kon hij zich nog éven oprichten, om nog ééns te zien de oude abdij met haar mooie dikke muren en stille cellen.... maar zijn kracht begeeft hem.

Roerloos staren de doffe oogen op het kruis.... tot ze breken.

Een oude boer komt voorbij, hij is medelijdend, en daarom gooit hij het gat dicht, stampt de aarde vast met dik bespijkerde schoenen....

Is het phantasie of werkelijkheid.... sage of geschiedenis....? De oude wachter weet het niet, en staart de wolkjes na, die opkringen uit zijn pijp.

HENRI VAN WERMESKERKEN.