De Hollandsche Lelie. Jaargang 17

‘Koeroe.’

Hetgeen ik nu ga vertellen, is werkelijk gebeurd, hoewel het reeds lange jaren geleden is, en ik toenmaals een kind zijnde, er niet alles van begreep, is dit me steeds bijgebleven, en ouder wordende, werd dit mij ook duidelijker.

In dien tijd was mijn vader postcommandant van het fort Palimanang, twee uren rijdens van de stad Cheribon, gelegen in de residentie Cheribon.

Het was een mooi en flink fort; de wallen, van aarde, met stekelplanten afgezet, werden omgeven, door een breede, diepe gracht.

In het fort bevonden zich de officierswoningen, fraai en ruim gebouwde huizen, waarvan de eene voor den commandant en de andere voor den vestingdokter bestemd waren; verder het hospitaal, de kazernes, kruit- en wapenmagazijnen en de bureaux.

Buiten het fort lag een prachtig park met allerlei zitjes, en lanen met hoog geboomte. Ook stonden hier nog, zeer prozaïsch, vergeleken bij het park, de soldatenkeuken en daarbij de vrouwenloods.

Deze loods was voor de soldatenvrouwen gebouwd, en hier brachten zij dan ook bijna den ganschen dag, behalve op etenstijden en 's nachts, door, daar zij zonder het aan-

[p. 108]

wezig zijn hunner mannen, het fort niet mochten betreden.

Het was mij verboden, dit vrouwenverblijf binnen te gaan, daar mijne ouders vreesden dat ik de eene of andere uitdrukking zou opvangen, die niet voor mijne ooren bestemd was. Toch, zooals 't wel meer gaat, bleef ik uit nieuwsgierigheid, wel eens naar dat drukke volkje staan kijken!

Op zekeren morgen er voorbijgaande, hoorde ik mij zachtjes bij den naam (Nonnie) roepen; ik bleef staan, en omziende zag ik eene tengere bleeke javaansche, met een zacht en beschaafd voorkomen naar mij toekomen. Ze hurkte, naar hun adat (gewoonte) voor me neer, vatte me bij de hand, en vroeg me, of mijne moeder ook eenig naaiof borduurwerk voor haar had, daar ze op deze wijze haren kost verdiende. Ik beloofde haar dit te zullen vragen en bracht er den volgenden morgen op onze gewone ochtendwandeling mijne moeder heen, die haar dan ook werk verschafte.

Daar het mij toegestaan werd, bracht ik voortaan dikwijls eenige uren bij haar door, en zaten we onder een reusachtigen waringin, die zich achter de loods bevond. Ze kon zoo prachtig handwerken en borduren, dat ik er steeds met aandacht naar keek.

Op zekeren keer vroeg ik haar, waarom ze op etenstijden nooit de andere vrouwen, naar het fort vergezelde? Ze keek treurig op; met tranen in hare oogen antwoordde ze: ‘Hoe kan dat Non, als ik mijn man niet bij mij heb!’ Mijn verbaasd gezicht ziende, vertelde ze mij, dat haar echtgenoot sedert eenige maanden mee was op expeditie. Hij had haar beloofd voor haar de toestemming hem te mogen volgen te zullen vragen, en nu was 't reeds eenige maanden geleden en nog had ze niets van hem vernomen.

Ze keek zoo verdrietig, dat ik haar troostte. ‘Kom Koeroe, het zal wel in orde komen hoor, trek het je nu maar niet zoo aan, hij zal geen tijd gehad hebben om te schrijven. Maar waarom zijt ge dan niet naar je familie gegaan?’

Ze barstte in snikken uit, en was niet tot bedaren te brengen. Arme Koeroe, ik had zonder 't te vermoeden een teere snaar bij haar aangeroerd. Tusschen hare tranen door, vertelde ze me hare geschiedenis! Ze was de dochter van een javaanschen adellijke, en daar ze tegen den wil van haren vader met iemand, ver beneden haar stand trouwde, door de familie verstooten.

De dochters van den javaanschen adel worden zeer afgezonderd grootgebracht, zoodat ze nimmer eene keuze beneden haren stand kunnen doen. Doch het toeval wilde het anders. Op zekeren dag terwijl Koeroe zich met hare zusters in de rivier baadde, waagde zij zich in hare dartelheid te ver, en werd door den stroom medegesleurd. De meisjes konden haar niet helpen en riepen luid om hulp.

Een heel eind verder stond een jong hoornblazer zich in de edele blaaskunst te oefenen. Het jonge meisje voorbij ziende drijven, sprong hij in 't water en redde met levensgevaar de jonge drenkelinge. Zoo was hunne eerste kennismaking. Na dien tijd zagen ze elkaar nu en dan, en kregen elkaar lief. Maar toen onze hoornblazer bij haren vader om hare hand vroeg, kreeg hij, wat te voorzien was, een weigerend antwoord. Hoe Koeroe ook smeekte en bad, haar vader bleef onverbiddelijk, ja ging zelfs zoover, haar op te sluiten. Op zekeren dag evenwel was Koeroe spoorloos verdwenen. In 't geheim verliet ze de ouderlijke woning en trouwde met den man, dien zij liefhad. Na verloop van eenige dagen, zonden zij hunnen vader een brief, eene bede om vergiffenis inhoudende, doch ontvingen daarop taal noch teeken. Een kennis die haar later ontmoette, vertelde haar, dat Koeroe door hare familie als dood werd beschouwd en haar naam er nooit meer genoemd mocht worden.

‘O Nonnie,’ zeide ze me, ‘ik voel me nu zoo eenzaam en verlaten, en hij, de eenigste dien ik nog op de wereld bezit, laat taal nog teeken van zich hooren! Ik voel me soms zoo ziek en vermoeid!’

Ik had innig medelijden met haar, zij behoorde ook al tot die teerbesnaarde naturen, die niet veel leed kunnen verdragen. Dikwijls bracht ik het een en ander voor haar mede, hetzij vruchten, of versterkende middelen, en wanneer ik zoo bij haar zat, en ze me voorvallen uit hare jeugd, en van haren man vertelde, kon ik uren naar hare lieve zachte stem luisteren. Arme Koeroe, ze was steeds zoo zacht en goed voor me. Telkens was 't ‘Non, ik heb nog geen brief,’ en ze werd met den dag bleeker en magerder. Wat of ik al deed, en of ze al versterkende middelen gebruikte, niets gaf, voor Koeroes ziekte was geen kruid gewassen, en wat haar beter zou gemaakt hebben, en waarop ze al hare hoop gevestigd had, bleef steeds uit. Haar verdriet werd veel erger, daar ze

[p. 109]

bevreesd was, dat haar man haar vergeten had!

Zoo gingen er eenige maanden voorbij en nog geen tijding. Koeroe was een schim van wat ze geweest was, en wat wel het akeligste was, ze sprak steeds van haren dood. Arme lieve Koeroe, alles had ze om hem verlaten, haar thuis, alles wat haar lief en dierbaar was en had zich laten verstooten, verstooten, terwille van hem, dien ze lief had!

Men zal misschien niet kunnen begrijpen, dat het hart eener javaansche vrouw zulk eene diepe en ware liefde kan bevatten; hetgeen haar geheel ondermijnde, was heimwee! Heimwee naar hen, die hare jeugd bewaakten en heimwee naar hem, om wien ze dat alles verliet.

Als ze die buien van droefheid had, en over haren dood tegen me sprak, werd ik verdrietig; dan had men moeten zien, op welk eene lieve manier ze me troostte, en zich zelve beschuldigde, dat ze hare kleine Nonnie bang maakte. Ach, zoo menigeen zegt: het is maar een javaan, of eene javaansche, alsof dat ook geen menschen zijn.

Wanneer ik in latere jaren op de javaansche vrouwen hoorde afgeven, trok ik vaak hun partij; dan was 't, of ik nog eens dat zachte bruine gelaat voor me zag.

Arme Koeroe, haar einde was spoediger daar, dan iemand wel had verwacht. Op een avond, toen ik weer bij haar was, nam ze me in hare armen, en vroeg, of ze me een zoen mocht geven. Ze gaf me zooveel lieve naampjes, en was zoo buitengewoon lief en zacht voor me, dat het me vreemd te moede werd. Daarop zond ze me naar huis, zeggende, dat het reeds zoo donker werd, en ze bang was, dat de avondlucht me kwaad zou doen.

‘Dag Non, dag kleine Nonnie, kleine Nonnie moet Koeroe nooit vergeten ja?’ zeide ze nog voor 't laatst.

Den volgenden morgen, met mijne moeder het fort verlatende, zagen we bij de vrouwenloods een oploop van menschen; we gingen er dadelijk heen, daar er natuurlijk iets aan de hand moest zijn.

Dat treurige schouwspel, dat ik daar zag, was verschrikkelijk! Daar lag Koeroe koud en bleek, hare kleeren en mond met bloed bevlekt, eene bloedspuwing was de oorzaak van haren dood geweest.

Nog nooit had ik een lijk gezien, en ik was als verstijfd!

Alle vrouwen waren bedroefd, want Koeroe was zeer bemind. Men hield van de zachte stille vrouw, die voor iedereen wat over had.

Mijne moeder wiesch haar gelaat met eau-de-Cologne, en ik herinnerde mij, dat ze daar zoo van hield. Ze gaf verder den vrouwen hare bevelen, zocht hare doodskleeren uit, en verliet met mij de loods. Toen gingen we bloemen voor de doode plukken en mijn moedertje troostte me, zooals eene lieve moeder dit zoo goed kan doen.

Des middags werd Koeroe begraven, de baar was een en al bloem, wij hadden onze gave er ook bij gedaan.

Arme lieve Koeroe, al zijt ge ook maar eene javaansche, zooals er zoo velen zeggen, steeds zal er in mijn hart eene herinnering blijven, aan u, die nergens troost vindende, uw leed bij een jong kinderhart uitstortte, en dat, hoewel 'k u toen niet zoo geheel begreep, toch met u mee voelde!

Eenige dagen na haren dood, kwam de lang verwachte brief, die, wanneer ze nog leefde, haar zoo gelukkig zou hebben gemaakt, daar ze de toestemming tot den overtocht, en het noodige geld er voor bevatte.

Nog eens, arme lieve Koeroe, veel leed was u met uw zacht gevoelig hart beschoren, maar ge zijt nu daar, waar men geen leed en verdriet kent, veel gelukkiger, dan hier beneden, waar er zoo velen zijn, die leed en kommer in zich omdragen!

CLIMATIS.