Ze denken niet, ze weten niet, ze voelen niet; ze zijn niet gelukkig en niet ongelukkig - geen diepste diepten, maar óók geen hoogste hoogten - ze kunnen niet meer luid-uit lachen of weenen - ze zijn dood, vastgesnoerd, afhankelijk.... geketend aan 't individu-moordend ‘gezag’ van een of andere ‘isterij’ - feministerij b.v. - een ‘gezag’ dat heerscht tot in voeding en kleeding toe, en de menschen tot apen of papegaaien maakt. Van eigen opinie geen sprake bij zoo'n troep schapen - ze volgen wie 't hardst schettert of 't hoogst zetelt.
En 't zou nog zoo verderfelijk niet zijn, als er niet door dat gezagsfanatisme zoo ontzettend veel ongeluk was gesticht, zooveel moois verstikt en onrecht gehuldigd. Een leugen wordt als waarheid aanbeden, zoolang een rijke of machtige haar uitgeeft als waarheid. Nu spreek ik nog niet in de eerste plaats over 't heerschen van overheidspersonen, 't wetten-fabriceeren, 't wetten-uitvoeren, en het in cellen sluiten, al vind ik het meer dan ontzettend dat de eene mensch de macht heeft of zich het recht er toe schept, om andere menschen soms voor hun leven ongelukkig te maken.
En waarom? - waarom al dat onnoemelijk lijden op deze kleine wereld, in ons kort, moeitevol leven? - verdriet, dat voor 't grootste deel vermeden zou kunnen worden, als de menschen elkaar vrijlieten zichzelf te zijn, en hun eigen leven te leven.
‘Ja, maár,’ zeggen de bedachtzamen, die meestal zèlf een ketting noodig hebben, ‘ja, maar, de menschen zijn geen engelen.... stelen, moorden.... hu!’
‘Precies - en omdat de menschen géén engelen zijn, is het verderfelijk hun gezag over anderen te geven. ‘Engelen’ zouden hun ‘gezag’ niet misbruiken, of 't heelemaal niet noodig hebben. - Maar zelfs de beste menschen bederven in besmette gezagssfeer. En dat stelen en moorden gebeurt nu ook, en zou minder gebeuren, als de oorzaak weg was genomen, in plaats van gevolgen bestreden.
Alleen de zelf zondelooze zou zonden van anderen mogen oordeelen en straffen.... en dàn nog iemand, die alle factoren, alle omstandigheden van den beschuldigde wist - dus alleen een Hoogere Macht.
De streng-orthodoxe Christenen hebben hun ‘gezag’ ten minste ontleend aan iets positiefs. Alle anderen kunnen geen vasten grondslag aangeven. Voor wie 't gezag ‘uit God’ gelooven, uit God, ‘die de standen geschapen en de overheid aangesteld heeft’, is alle redeneering natuurlijk uitgesloten - en voor hun geloof, als 't eerlijk is, heb ik respect. Ze hebben mij echter nooit duidelijk kunnen maken, waarom 't ééne ‘gezag’ wèl uit God is, en 't andere niet, en waarom ze met hun eigen leer in tegenspraak komen, en zich, als 't gezag hun niet aanstaat, heel ongeloovig en revolutionnair verzetten tegen die ‘door God gestelde machten’.
Bij een naburige gemeenteraadsverkiezing was een democraat gekozen tegenover een aristocraat - en toen profaneerde een rechtzinnig dominee van den preekstoel af, door zijn hoorders te verwijten, dat ze Barrabas gekozen hadden, en niet Jezus.
Waarom wel 't ééne harnas, en niet het andere? - 't Zelfde heb ik opgemerkt bij verscheidene socialisten, die sterk opkomen tegen de heerschappij van boven af - maar met al hun vrijheidsgeschreeuw heel gedwee den nek buigen onder 't despotisme van eigen leiders; zoovéél ‘Heerdethieren’ en zoo weinigen, die zèlf denken, zèlf den weg weten; - 't is ook zoo rustig en gemakkelijk maar 't begane paadje te volgen.
Iets anders wordt het, als een bepaald doel bereikt moet worden, als er groote belangen voor de heele gemeenschap op 't spel staan - en we alléén machteloos zijn.... in dàt geval zal de sterkste individualiteit zijn belang als individu opofferen - vrijwillig, omdat het moet.
‘Slaaf, die zich tegen wat hij moet, verzet.
Maar vrij de mensch, van wie al willend doet
Den wil, van wat geluk en vrede geeft.’ 't Is ook vanzelf sprekend, dat men kreupelen niet ineens hun krukken wegslaat, vóór ze geleerd hebben zelf te loopen - zooals het natuurlijk is, dat aan blinden de weg moet worden gewezen, even natuurlijk als dat moreel gezag - gezag, dat heerscht, door geen gezag uit te oefenen - van geestelijkhoogeren altijd zal blijven bestaan.
Dàt ligt in de natuur en aan zulk gezag wordt geen gehoorzaamheid geëischt op straffe van zooveel boete of zooveel celstraf bij overtreding - die meerderheid wordt gevoeld, en 't gehoorzamen is vrijwillig.
Als de gezagspersonen bestonden uit waarachtig superieure geesten, in plaats van, zooals nu, uit menschen, die toevallig aan meer geld of naam of positie 't recht ontleenen, anderen te regeeren, zou 't óók niet zoo verderfelijk werken als nu.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
