Historie van Floris ende Blancefleur

[p. 82]

IV. Overzicht van de litteratuur betreffende het volksboek.

L. Ph. C. van den Bergh, De Nederlandsche Volksromans, 1 vlgg.

F.J. Mone, Uebersicht der Niederl. Volks-literatur, 17 en 52 (n^o. 9).

J.G. Th. Graesse, Lehrbuch einer allgem. Literärgeschichte II^3, 275.

Éd. du Méril, Floire et Blancheflor, xliv vlg.

J.G. Th. Graesse, Trésor de livres rares et précieux II, 599.

G.D.J. Schotel, Vaderlandsche Volksboeken II, 32 vlgg.

G. Penon, in: Taal- en Letterbode VI, 50 vlgg. (vergelijking van het volksboek met het Middelnederlandsche gedicht).

H.E. Moltzer, Floris ende Blancefloer, ii.

J. te Winkel, Gesch. der Nederl. Letterkunde I, 206.

G. Kalff, Gesch. der Nederl. Letterkunde in de 16^de eeuw I, 368 en 375 vlgg.

W.L. de Vreese, in: Tijdschrift voor Nederl. Taal- en Letterkunde XV, 277 vlgg. (uitvoerige bespreking van den oudsten druk van het volksboek).

J. ten Brink, Gesch. der Nederl. Letterkunde, 118.

F. van Duyse, Het oude Nederl. Lied, 253.

__________

Ons volksboek is eene verkorte prozabewerking van het Middelnederlandsche gedicht van Diederic van Assenede en moet dagteekenen van het einde der 15^de eeuw. Gelijk in vele volksboeken wisselt de tekst af met rederijkersverzen.

[p. 83]

Wegens dezen oorsprong bestaat er geen rechtstreeksch verband tusschen het Nederlandsche volksboek en die welke in andere talen verschenen. Een aantal Spaansche, Fransche, Italiaansche, Duitsche, Deensche en Boheemsche volksboeken van Floris en Blancefloer vindt men b.v. vermeld in Graesse, Trésor II, 599 vlg. Gelijk er van het verhaal van Floris twee afwijkende lezingen over Europa verbreid zijn, vindt men ook onder de volksboeken naast elkaar vertegenwoordigers van beide redacties; zie o.a. H. Herzog, Die beiden Sagenkreise von Flore und Blanscheflur (Germania XXIX, 137 vlgg.), en G.H. Mc Knight, King Horn, Floriz and Blauncheflur etc. (Early English Text Society, Orig. Series, 14), xxx vlgg.

__________

Op den derden Paaschdag 1483 werd door de Gezellen van Deinze vertoond ‘een groet spel van Florijsse ende van Blanchefloere’ (zie Vaderlandsch Museum V, 11).

__________

Op de geschiedenis van Floris en Blancefleur wordt herhaaldelijk gezinspeeld in de litteratuur der 16^de eeuw. Zoo worden zij, tezamen met andere beroemde minnende paren, genoemd in een referein van Anthonis de Roovere (in: Vaderlandsch Museum IV, 122) en in een ander van Anna Bijns van 1528 (Nieuwe Refereinen, ed. Vlaamsche Bibliophilen, 319 d). In een avontuurboek, gedrukt te Utrecht bij Jan Berntsz. in 1531 en getiteld: Thuys der fortunen, Ende dat huys der doot, wordt, evenals aan Medea, Lucretia, Sandrijn en andere minnaressen, ook aan Blaceflour (sic) een versje gewijd (f^o B r^o); daarbij behoort eene houtsnede, voorstellende een man en vrouw (halve figuren) die elkander omhelzen; vergelijk ook f^o A 4 v^o.

Deze vermeldingen behoeven echter niet noodzakelijkerwijze te doelen op het volksboek. Wèl wordt daarvan uitdrukkelijk melding gemaakt in het in 1523 te Brugge geschreven werk van Lud. Vives: De Institutione Christianae foeminae, in het hoofdstuk ‘Qvi non legendi scriptores, qvi legendi’, waar de volksboeken sterk worden

[p. 84]

gelaakt en daaronder met name ook het Nederlandsche volksboek van ‘Florius, et Albus flos’ (Opera (ed. Basileae, 1555) II, 658).

In Bredero's Moortje (a^o. 1615), vs. 2645, worden onder de Sinterklaasgeschenken van een Amsterdamschen knaap ook opgesomd: ‘de moye stoorien van Fortunates buersje, van Blancefluer, van Amadis de Gauwelen’. In J. de Ryk's kluchtspel Krispyn, Jufvrouw en Notaris (Amsterdam, Corn. Danckerts, z.j.), blz. 26, lezen wij:

‘Wat zijn 'er wonderen door Amadis bedreven!
'k Heb die History wel geleezen deur en deur,
En ook van Florus met zyn schoone Blanchefleur.’

En van een leelijk meisje wordt in het liedeboekje Mars en Venus-strijt, tusschen een Franssen Herder, en een Utrechtse Herderin, blz. 69b, in scherts gezegd:

‘Want op haer veur-hooft sonder kleur,
Leestmen de story van Blancefleur’

d.w.z. zoo gerimpeld is het. Evenzoo vindt men in de Klucht van Oene door Jan Vos (Amsterdam, 1642), f^o A 3 r^o:

‘Op 'er kammoesde lipjes, en op 'er Neusje van die selfde kleur,
Leesme de Story van Orssel en Valentijn en van Blancefleur.’

Uit deze herhaalde vermelding blijkt dat de Historie van Floris en Blancefleur tot de meest geliefde volksboeken heeft behoord, gelijk trouwens ook volgt uit het buitengewoon groote aantal drukken dat er van heeft bestaan.