Historie vanden vier heemskinderen

Dat [X]XIII.ca. Hoe Maeldegijs gevanghen wert ende gebroecht coninc Karel ende hoe hem coninc Karel hangen woude ende Maeldegijs badt dat hi beide tot de anderen dages ende hoe Maeldegijs wt brack ende nam die genoten haer swaerden mede.

[fol. 197]

Het is geboert een wijle na dat Reinout zien broeders verlost hadde dat Olivier soude rijden iagen in een foreest buten Parijs ende quam op een berch riden; daer sach hi beneden int dal een man dat hij in hem selven lange twijfelde oft Maeldegijs was of niet. Ten lesten wert hi hem kennende om dat hij wist dat hi hem dick veranderde overmits sijn consten. Olivier verwonderde waen hi comen mochte ende so snel was. want overmits sijn snelheit verkende hi hem. Olivier spranc met haesten op sijn paert ende reet na Maeldeghijs. ende als hi bi Maeldegijs quam greep hij hem bi den mantel onversien eert Maeldegijs gewaer wert. ‘Staet stille, tovenaer, ghi sijt gevangen! Wildi u op geven of niet, ic sal u in Vrancrijc voeren tot coninc Karel.’ Als Maeldegijs dit hoerde, was hi onvervaert ende spranc wat achter. ende toech zijn swaert ende Olivier toech tsijn. ende sloech mit nijde na Maeldegijs. ende Maeldegijs die koen was, ontspranc den slach. ende sloech nae Olivier, mer Olivier bescuttet mit zijn swairt soe dat Maeldegijs sijn swairt wter hant vloech. Als Maeldegijs zijn swaert hadde verloren was hi toernich in hem selven ende Olivier heeft anderwerf na Maeldegijs geslegen. Maeldegijs die so snel was dat hi den slach ontspranc, seide tot Olivier: ‘Ic wil mi gevangen geven.’ Olivier seide: ‘ic sel u te Parijs voeren ende leveren u den coninc van Vrancrijc.’ Mit dese woerden reden si te samen so lange dat si binnen Parijs quamen voer den coninc. ende als die coninc Olivier sach, seide hi met soeten woerden: ‘Olivier, hoe ist met u? brengdi mi Maeldegijs gevangen?’ Olivier seide: ‘ia ic, heer coninc.’ Die coninc seyde tot Maeldegijs: ‘O du valsch dief, nu lest leden

[fol. 198]

do Ritsaert hier gevangen was ende men hem hangen soude, soude ic u doer Gode een lecker morseel in u mont steken ende gi beet mi, dat mi swaerder was te liden dan dat Ridsaert bi uwer consten ontquam ende Rijpe gehangen.’ Maeldegijs dit horende van den coninc, seide hi: ‘Heer coninc, nu ist die lesten dach dat ic u mach scaden.’ De coninc seide: ‘Valsch dief, gi segt waer; nochtans hebdi clene sorge.’ Maeldegijs dochte: ‘Ghi segt waer.’ Doe seide die coninc: ‘Ic sal u noch van avont doen hangen.’ Maeldegijs seide: ‘Here coninc, laet mi doch leven tot morgen.’ Doe seide die coninc: ‘Gi sout mi ontlopen voer den dage.’ ‘Ic en sal niet.’ seide Maeldeghijs ‘ende ick sal u oec borge setten: laet mi leven.’ Die coninc seide: ‘Wye soude u borge worden?’ Maeldegijs seide tot Olivier: ‘Wildi mi verborgen, Olivier?’ ‘Ya ic, Maeldegijs’ seide Olivier ‘ic doet gaerne.’ Doe seide de coninc: ‘Heer Olivier, alleen en moechdijs niet verborghen.’ Maeldeghijs vraechde Roelant of hi hem verborgen woude, twelc Roelant gaerne dede ende seide: ‘Here coninc, ghi en dorst niet sorgen. ic ende Olivier sullen verborgen Maeldegijs dat hi niet ontlopen en sal voer den dage. ende ist dat hijt doet, men hange ons beyden voer hem.’ Doe seide dye coninc ende loech: ‘Dat is ymmer borge genoech.’ Als dit gedaen was, geboet de coninc datmen eten soude. die coninc dede twe ende twe te gader sitten van dye twalef genoten ende selve sat die coninc alleen. Doe seyde Maeldegijs: ‘Here coninc, al uwe genoten sijn geseten, mer ic ben vergeten ende ic wil bi u comen, here coninck.’ Als de coninc hoerde die scempige woerden van Maeldegijs, wert hi gram ende seide: ‘Quaetdief, hoe dordi spreken? waer ic gevangen als ghi, ic en mocht mi niet verbliden want morgen, wilt God, sal ic u doen hangen.’ Doe seide Maeldegijs:

[fol. 199]

‘Heer coninc, heb ic noch tavont respijt?’ ‘Ya gi,’ seide die coninc ‘mer morgen vroe sal ic u doen hangen.’ Doen seide Roelant: ‘Maeldeghijs, swiget stille ende coemt met mi eten.’ ‘Gaerne’ seide Maeldegijs ‘ick moet noch tavont vrolic wesen ende singen in der salen liedekijns amoreus ende van minnen.’ Aldus ginc Maeldeghijs bi Roelant an die tafel sitten eten ende als teerste gerecht was op die tafel geset, hief Maeldeghijs op ende sanc een lustich liet met soeter kelen. Doe seide coninc Karel: ‘Lust u noch te singen, Maeldegijs?’ ‘Ghi en saecht nye man die blider was dan ick. omdat ic leven sal tot morgen.’ ‘Ic hoer wel Maeldegijs, gi waent mit uwen sanc die galge te ontgaen: mer mi verdoeme God, gi en sult te nacht gevangen legghen in die kercker’ Als die maeltijt gedaen was. nam die coninc Maeldegijs bider clier ende brochte hem selven in die vangenis ende deden sluyten met soe veel ysers, twee paerden en haddens niet mogen dragen. Doe seide Maeldegijs: ‘Ic seg u heer coninc, ghi en doet mi ontsluyten ende beter herberge hebben, of ic sal u met mijnre crachte ontlopen.’ Die coninc seide: ‘Maeldeghijs, moechdi mi nu ontgaen, ic geve u te baten alle die in der hellen sijn.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Heer coninc, scelt mijn borgen dan quijt.’ Die coninc seide: ‘Ic begheer die borgen niet.’ Doe seide Roelant: ‘Heer coninck, ick begheer mijn borchtocht quijt te zijn.’ ‘Ende ic mede’ seide Olivier ‘om dat Maeldegijs moet in die kercker leggen. so wil ic mijn borchtocht quijt wesen.’ Doe seide de coninc: ‘Gi heren, ic schelde u vander borchtocht quijt.’ Maeldegijs seide: ‘Gi heren, ic wil u Gode bevelen ende sijn moeder: ic wedde, ic sal eer middernacht mi dese last quijt maken.’ Doe seide de coninc: ‘Quaet dief,

[fol. 200]

hoe soude dat doen oft beginnen? ic heb u ymmer ysers ghenoech om ghedaen, ic sal die genoten te nacht den toren doen wachten.’ Alst tijt was, ginc die coninc slapen ende die genoten wapenden hem ende gingen leggen voer den toren daer Maeldegijs in was: eer middernacht quam, toechde Maeldegijs sijn const van nigromancien. so dat die boyen ende alt yser dat hi om sijn lijf had van hem viel ende die genoten makede hij slapende seer vast, dye den kercker wachten, ende die doer vanden kercker ghinc open ende hi ginc wt totten genoten ende heeftse op malcander gheleyt. ende nam haer alre swaerden; daernae ginc hi ende ontsloet des drossaten camer ende nam mede van coppen scalen ende gout so vele als hi dragen mocht ende ginc na Montalbaen. Reinout die te Montalbaen was en wist hier niet of dat dit sinen oem boerde ende als Reinout op een nacht lach ende sliep dochthem in sijn slaep. dat sijn oem Maeldegijs aen een boem was ghehangen. Reinout wert van vare wacker ende stont op metter haest ende clede hem; daer na wapende hi hem ende seide in hem selven: ‘O goede Ihesu, ic bid u dat gi mijn oem bescermt voir enen scandelijken doot.’ Als Reinout dit geseit had sadelde hi Bayaert. ende sprancker op ende reet tot Maeldegijs daer hi was ende clopte an die poert: die portier quam ende vraechde wat hi begeerde. Doe seide Reinout: ‘Segt mi portier, waer is dijn here.’ Die portier seyde: ‘Serteyn, ic en weets niet.’ Als Reinout dit hoerde wert hi rouwich ende reet nae Parijs tot hi quam te Montefaucoen ende sach datter niemant ane en hinck doer welc sijn hert seer verblijt wert. Mettien sach hy tot hemwaert comende een mensch so seer stenende of hi rechtevoirt gestorven soude hebben. Reinout wert een weynich vervairt ende meende oft die duvel geweest had ende seide:

[fol. 201]

‘Bistu van Gode, seg mi wye gi sijt.’ Doe seide Maeldeghijs: ‘ick ben u oem, mer ic sie wel: gi hebt mi heel vergeten.’ Doe seyde Reinout: ‘Ic en doe oem, mer seg mi, ic bids u, waer mede gi dus seer geladen coemt.’ ‘Ic salt u seggen’ seyde Maeldegijs ‘Olivier hadde mi gevangen ende leyde mi tot coninc Karel: daer swoer de coninc dat hi mi hangen soude. Doe badt ic den coninc dat hi mi liet leven tot des anderen dages, dit beloefde mi den coninck: doe dreef ic solaes ende genoecht, dit toernde den coninc ende leide mi in die kercker. ende dede mi ane doen seer veel ysers, twee paerde en soudens niet gedragen hebben, oec dede hi den kercker wachten van den xij. ghenoten: nochtans ben ic hem ontcomen. ende heb hem grote scade gedaen, het vergae soet mach, want ic heb den ghenoten haer swaerden genomen ende hebse op malcander geleyt. Doe ginc ic in des drossaten camer. ende nam mede al dat ic dragen mochte ende heb mi selven geladen, dat ic qualic sal mogen dragen.’ Doe seide Reinout: ‘Oem, naemdi Ogier sijn swaert?’ Maeldegijs seide: ‘Ic en liet niemant niet.’ Reynout seide: ‘Oem, dat was quaet dat ghit naemt.’ Maeldegijs seide: ‘Hadde ic Ogier zijn swaert ghelaten, men souden voer den coninck ghewroecht hebben dat ic bi hem ontgaen waer, so soude Ogier daer grote last of gehadt hebben ende verdriet.’ Doe hiet Reinout Maeldegijs op Beyert sitten, twelck hij dede. Aldus reden si na Montalbaen met groten haest. Coninc Karel die slapen gegaen was ende bevolen had die xij. ghenoten dat si die kercker wachten souden dat Maeldeghijs, oem van den vier Heemskinderen nyet en ontginghe,

[fol. 202]

lagen in een vasten slaep. Ende alst dach began te werden, spranc die coninc wt sijn slaep ende clede hem ende als hi ghecleet was. ghinc hi nae den kercker om Maeldegijs vroe te doen hangen ende als hi bi den toren quam, sach hij sijn baroenen legghende al op enen hoep: doe docht die coninc wel dat Maeldegijs ontgaen was ende was rouwich daer om ende riep lude: ‘Staet op Roelant, neve, wi hebben Maeldegijs verloren.’ Met dat de coninc dus riep, worden alle die ghenoten wacker. Doe seide Roelant: ‘Help God, wije mach ons dus geleit hebben?’ Mettien taste Roelant nae Durendael zijn goede swaert ende als hijs niet vinden en conde, wert hi rouwich. Ende dander genoten tasten mede na haer swaerden die oec alle verloren waren. Die coninc dit horende wert toernich ende seide: ‘Had icken weder, ic souden hangen.’ Ogier antwoerde den coninck: ‘Het waer al om niet, al haddi hem bi die galge ende ghi waende dat ghi hem hinct, hi soude u nochtans ontgaen ende nemen van u goet dat hem beliefde.’ Doe swoir die coninc dat hi hem te Montalbaen niet en soude laten onthouden noch in geen lant. hi en soude hem hangen ende hi soude die swaerden daer selve halen.