Logo DBNL
Historie vanden vier heemskinderen (1998)

Historie vanden vier heemskinderen

(1998)–Anoniem Vier Heemskinderen, Vanden–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Dat XIV ca. Ho Reinout zijn ors Volbeiert gestolen was ter wijlen dat hi sliep ende hoe hijt weder creech bi hulpe van zijn oem Maeldegijs.

Reinout de den bode wt ghesent hadde aen coninc Karel, verwonderde waer hi so lange mochte merren ende was seer

droevich dat hij niet weder ende keerde. ende meende datten coninc Karel had doen vangen of heimelic doen doden also dat hij groten rouwe daerom dreef wringende sijn handen ende toech zyn haer ende wenste de wijl dat hi doot geweest had, ende als hy den rou aldus was drivende een goede wile, quam hem dye vaec so sterc an dat hi slapen moste ende als hi dat gevoelde dat hi hem van slapen nyet langer onthouden en mocht, reet hi te Bordele int wout een weinich buten de paden ende trat van Beyaert ende nam sijn glavie ende stacse in dye aerde ende banter Beyairt an ende ginc leggen metten hoefde in sinen scilt ende sliep so lange, dat hi na seer beclaechde: Beyaert de daer gebonden stont an sijn glavie, began honger te crigen ende dede so veel metten hoefde dat den breidel of ginc ende ghinc weiden een stuc vandair want hi tgras seer begeerde. Hier en binnen sijn gecomen x. knechten om voeringe te halen so si dagelicx plagen te doen. Ende als si int bosch quamen hebben si Beiaert daer alleen sien gaen ende seiden tot malcander: ‘Siet hier Beyaert dat goede ors, laet ons binden onse voederinge ende vangen Beyert, het is waerdich groot goet: waert sake dat wijt gecrigen conden wi soudent geven den coninc van Vrancrijc, hi sal ons geven scats genoech ende maken ons rijke luden.’ Met desen woerden liepen si om tors te vangen ende omghingent met subtijlheit dat sijt ten besten vingen, des si alle blide waren ende leiden ter stont na Parijs ende binnen Parijs quam niemaer hoe dat Volbeiert gevangen was. Ende als si binnen Parijs quamen liep het volc om Beiaert te sien, edel ende onedel, vrouwen ende ioncfrouwen, rijc ende arm; op dese selve tijt was coninc Karel opt palays ende sach tot een veynster wt ende bi hem stont Roelant. Ende als coninc Karel neder wert sach hoirde hi groot geruft.

ende sach tvolc lopen in groter menichte bi malcander, seide hi tot Roelant: ‘Neve ginder vechtmen sere, ic woude dat ic dair waer, ic soudet vreden.’ ‘So soude ic oec,’ seide Roelant, ‘laet ons gaen daer ende sceidense.’ Mittien gingen si beneden ende als si beneden waren sach hi op ende sach dat die knechten Beiaert brochten. Doe seide de coninc tot Roelant: ‘Siet neve, ginder brenghen xij. knechten Beyaert gevangen, dat wil ic u geven.’ Doe seide Roelant: ‘Heer coninc, gi segt wel’ ende seide voert in hem selven: ‘hi had mi liever biden handen, de edel grave Reinout. hoe waren die knechten so coen dat si vangen dorsten dat ors, ic woude si daer om alle gehangen waren, ic sal den raet geven dat si daer om noch alle sterven sullen of hangen.’ Mettien quamen de knechten voerden coninc ende knielden voer hem. ende seiden: ‘Heer coninc, siet hier Beyaerden, dien geven wi u doer uwe eere.’ Doe seide die coninck: ‘Kinderen, gi segt wel.’ Doe vraechde hem de coninc waer si dat ors vingen. Doe seiden die knechten: ‘Heer coninc, buten Bordele int wout dair ginct weien.’ Doe vraechde hem de coninc of si Reinout yet sagen. si seiden: ‘Heer coninc, neen wi, van hem en weten wi groot noch cleijn.’ Dair na seide de coninc tot Roelant: ‘Neve, neemt dat ors, ic ghevet u, doeter mede wat u ghelieft’ ende die coninc seide dair hi stont: ‘nu en mach hem Reinout in geen lant onthouden, ic en doe hem vangen.’ Doe antwoerde Roelant: ‘Heer coninc, gi segt waer’ ende Roelant seide voert: ‘Heer coninc, doet dat ic u sal raden: beveelt dat ors den knechten te houden ende of si Beyert verliesen dat si daer alle om sterven sullen’. Die coninc seide totten knechten: ‘Ic bevele u tors op sulcke condicie als Roelant geseit hevet.’ Die knechten namen dat in hoede also alst Roelant woude hebben ende de coninc

seide: ‘Neemt wel tors waer ende geeft hem genoech hoys ende coren; ic seg u voirwair ic en woude niet dat Beyert yet misquaem: ic verlore mi liever dusent pont.’ Met dat de coninc dat sprac quamen twe scoone ioncfrouwen in die sale ende waren geboren van Parijs. ende seiden: ‘Segt edele grave Roelant, wanneer suldy Beiaert beriden ende laten sien den snellen loep van Volbeiert ende sine grote sprongen?’ Doe seide Roelant totter ionc frouwen: ‘Alst u gelieft scone ioncfrou, blijft hier een weinich staende, ic sal gaen bidden oerlof anden coninc.’ Mettien keerde hi wter sale ende ginc totten coninc ende seide: ‘Heer coninc, mi bidden ioncfrouwen van Parijs dat ic Beiert beriden soude buten Parijs op de waerde ende laten die edele vrouwen sien sijn snelle loep ende vorde sprongen.’ Doe seide coninc Karel: ‘Ic gaffen u huden uwen wille mede te doen.’ Als Roelant dat hoirde seide hi: ‘Heer coninc, God loens u, so wil ic gaen ter stont ende beriden Beiert buten op die wairde daert de vrouwen mogen ansien.’ ‘So doet’ seide coninc Karel ‘want sal u doecht of eer geschien, het sal u van vrouwen comen.’ Roelant ghinc in de sale totten ioncfvrouwen ende seide: ‘Huden of en sonnendage sal ic Beiert beriden.’ Doe seiden si tot Roelant weder: ‘Wi bidden u op huesheit dat ghi beit tot en sonnendage. hier en binnen salment vereyschen over al Parijs also datter veel comen sullen om Beiert te sien te beriden. ende hoe hi sinen loep nemen sal ende hoe hem Roelant bedwingen ende bestieren.’

Hier wil ic nu swigen een weinich ende verhalen van Reinout de dair lach ende sliep: Reinout wert wakende ende vernam wel dat hi lange geslapen hadde. Ende ter stont sach hi na Beiert zijn goede ors dat verloren was. Ende als hi Beiert niet en sach spranc hi op mit een verbolgen herte ende sach al om, hi sach

ghelijc een mensche de sijn sinnen verloren heeft ende als hijt nergent en sach began hi so ongemeten rou te driven dattet niet wel te seggen en is: hi wranc sijn handen dat hem tbloet ter nagelen wt spranc ende toech sijn haer. seggende in hem selven: ‘O felle fortune ende drayende rat van aventuren, hoe mogestu mi dus swaer ende hert wesen. O doot, waerom spaertstu my, want ongeluckiger man en was nie geboren; ic sie wel het is waer datmen plach te seggen: als een man een ongeval heeft, tander is hem bi. ick heb Beiaert mijn goede ors verloren. ende mijn broeders zien gevaen. Ic was mi huden vermetende in groter verwaenheit ende hoverdien dat ic mine broeders den coninc ontnemen soude ende hem slaen: ic sie wel God en wils niet hengen hij hevet den coninc te lief, men mach den coninc niet scaden mit woerden of wercken, alst wel blikelic was an Elegast die den coninc vermoerden woude, mer God waerscoude den coninc dattet niet en geschiede.’ Aldus als dit Reinout over dochte ende meer ander dingen, verdubbelde sijn rou. seggende: ‘Wat doen mi de sporen an myn voeten ende ic Beiert heb verloren.’ ende toech al sijn hernas van sinen live.

Als Reinout aldus stont in sijn clage quam daer een man wt een hagedochte, welcke man hem selven vermaken ende versceppen conde bider const van nigromancien, als nu ionc als nu out ende cranc. ende hi was geheten Maeldegijs, hi ginc sijn const van nigromancien openbaren bi hulpe van cruit ende stenen de hi bi hem had ende secretelic in sijn cleder genayt waren so dat hij scheen out ende cranc te wesen ende seer mismaect van lichaem: zijn bairt op zyn borst ende sinen wijnbrauwen tot over zijn ogen dat hi doert thaer sien most, also dat hy out scheen ij. hondert iaer; hi huylde ende hoeste seer ende ghinc

lenende op zijn stoc ende ginc tot Reynout. Als hi bi Reynout. quam gruete hi hem ende seide: ‘God geve u goeden dach.’ Reinout gruete hem weder ende seide: ‘Vrient, ic meen ic nie goeden dach en had, sint ic van mynre moeder geboren was.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Here gi en sult niet wanhopen; God sal u licht beraden; als een mensce is in sijn meeste verdriet so is hem Gods hulpe naest bi ende helpt een mensce wt sijn verdriet.’ Reinout seide: ‘Ic en geloves nyet dat mi yemant soude mogen helpen wt dat verdriet daer ic nu in ben: ic hebbe mijn broeders verloren. ende coninc Karel houtse in sijn vangenis. ende wilse doen hangen daer ic groten rou om heb ende ic heb verloren Beiaert mijn goede ors: nye en was man van quader aventuren dan ic nu bin, ic wilde mi de doot haelde, so waer ic quijt vanden rou daer ic nu ewelic in stae.’ Maeldegijs ho[ren]de dese woirden van zijn neve Reinout, hoirde hi wel dat Reinout heel mistroestich was ende seide tot hem: ‘Ionchere, en wilt aldus seer in wanhopen niet wesen mer bidt Gode oetmoedelic om gracie ende genade; hi is so ontfermhertich de hem oetmoedelic biddende zijn, hi sal u vrilic van u verdriet verblijden ende uwe broeders sparen vander doot. Ic heb in myn leven geweest also verre als een pelgrim gaen mach, ic hebbe geweest te Romen. ende Sinte Iacobs tot Sinte Gillis in Provensen ende tot Sinte Andries in Scotlant ende oec heb ic geweest int lant van Iherusalem ende nye en quam ic in enich lant daer ic vant soe sconen man als gi sijt, bevaen mit so groten rouwe.’ Reinout seide: ‘Myn rouwe de ic te hants int herte heb is onseggelic: ic wilde ic doot wair, so waier ic ontladen vanden rou.’ Doe seide Maeldegijs tot Reinout: ‘Here ic ben een arm man: hebdi yet dat gi mi moget geven so sal ic u doen in mijn gebede ende alle uwe broeders dat si

deelachtich mogen wesen al de weldaet diemen doet ende de ic doe, ende datse God met lieve verlossen wil wt Karels handen.’ Doe seide Reinout: ‘Pelgrijm, ic en weet wat geven.’ Doe wert hi peinsende op zijn sporen de hi an sijn voeten hadde dat si van goude waren, hi deedse van zyn voeten ende gafse den pelgrim seggende: ‘Nem pelgrim, die sporen, si sijn van finen goude; het was de eerste ghifte die vrou Aye mijn moeder mi gaf God laetse mit eeren leven dair verteerdi wel op x. pont ist dat gi de sporen wilt houden.’ Do nam Maeldegijs de sporen van Reinout seggende: ‘Heer God loent u,’ ende stac die sporen in sijn male ende sceen seer blide te wesen. ende danckede Reinout seer ende seide: ‘Here, ic woude u vriendelijc bidden, had gi enige gifte meer, dat ghise mi wout geven, te bet soudi al min wercken deelachtich wesen. Doe seide Reinout: ‘Pelgrym, houtstu dijn spot met mi, ic seg u inder waerheit waert geen scande ende oneer datmen een pelgrym sloege, ic soude di slaen dat di dijn leven berouwen soude.’ Doe sprac Maeldegijs seggende: ‘Seker here, so dadi sonde want hadden si my al geslagen de ic aelmissen gebeden heb, ic wair over hondert iaer doot, want ic bid in kercken in closteren wair ick kan.’ Reinout seide: ‘Pelgrym, ghij segt waer.’ Doe seide de pelgrijm: ‘Here, of ic niet en bade ende gaefmen mi niet, waer of soude ic leven?’ Reinout seyde: ‘Gi segt waer, pelgrym, ter noot moetmen altijt wel bidden.’ Do seide Maeldegijs: ‘Nu segdi recht, here,’ ende mettien stan Maeldegijs sere ende seide tot Reinout: ‘Edel here, ic bid u doer Gode: hebdi yet meer, dat ghijt mij geven wilt, dat Gode uwe broeders verlossen wil vander doot ende verbliden van u verdriet?’ Doe antwoerde Reynout. die grave: ‘Ya. ic, pelgrim, neem dien tabbaert wel ghevoert want waer gi coemt, ghi moechter

wel.x. pont op verteren, de geve ic u doer Gode ende sijnre Moeder ende Sint Ian ende alle Gods heiligen, dat si behouden myn broeders siele ende datse God bewaer voer den smadeliken doot want ic ducht datse de coninc verdaen heeft, ende God mi geve sulcker gracie dat mi coninc Karel niet en doe vangen ende dat ic hem ontvlien mach, want had hi mi in zijnre macht, hi soude mi doen hangen.’ Mit dese woerden nam Maeldegijs de tabbert ende wantse te samen ende stacse mede in zijn male. Doe seide Maeldegijs weder tot Reynout: ‘Here, hebdi yet meer. behouden, ic wil wel doer de minne van goude dat ghijt mi gaeft, so woude ic met groter naersten Gode voer u ende uwe broeders bidden.’ Als Reinout dese woerden vanden pelgrim hoerde wort hi toernich ende verhief zijn swaert seggende: ‘Du bose pelgrim, salstu met mi spot houden, ic salt di leeren.’ Als de pelgrim dat sach ontspranc hi den slach ende scuttese op sijn stoc. Doe seide Maeldegijs tot Reinout: ‘Slaetstu mi, mer ic seg di het sel di rouwen want ic seg u, so help God, ic soude mi weren.’ Als Reinout dat hoerde seide hi: ‘Wat segdi pelgrim, soustu di weren? ic segdi in der wairheit, al waerdi so veel als bomen int wout ende ic u slaen woude, mi en souder geen ontgaen.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Ic seg u certein, gi weet luttel wie ic ben of wat ic can.’ Van dese woirden dye Maeldegijs seide, wert Reynout seer toernich ende verhief zijn swaert weder ende sloech na Maeldegijs de hem hier op versach. ende ontspranc den slach ende scutse op sinen stoc; doe toende Maeldegijs zyn consten ende veranderde van dye ouderdom in een ghedaente van een iongelinc van xx. iaren. Als Reinout dit sach verwonderde hi hem seer daer of ende was vervaert ende seide in hem selven: ‘Wat ist dat mi nu geschiet, ic en weet niemant so cloec dien ic slaen wil, hi en moet van myn hant sterven, al ist dat fortune

mi nu den rugge keert. want mijn broeders zyn gevaen ende ic ducht datse coninc Karel hangen sel; dair toe heb ic Beiert mijn goede ors verloren, aldus comt gaern teen verdriet na tander ende nu comt voer mi de duvel Belsebub of een ander. ende soude mi gaerne mede tempteren: ic sal, wilt God, besoecken oft is als bedroch of duvely.’ Mittien woirde heeft Reinout tswaert verheven ende sloch een so vreseliken slach dat Maeldegijs meende doot te bliven ende mochte met groter pijnen qualic ontvlien den swaren slach. Ende met dat Maeldegijs de slach met pinen ontweec, riep hi lude ende seyde: ‘Wat doedi, en kendi mi niet, neve Reinout?’ Mit dat Maeldegijs de woerden sprac, bleef Reinout staende, seggende: ‘Neen ic! wie sidi, dat segt mi.’ Do seide hi hem: ‘Ic ben gehieten Maeldegijs.’’ Als Reinout dat hoerde so viel hi zijn oem te voet, seggende: Genade oem, an u naest God staet al mijn hopen. ende leven ende ic bid u minlic mijn broeders nu bi staen ende behulpich wesen: ic heb Beiert mijn goede ors verloren, des heb ic int herte so groten rouwe want daer op was al min toeverlaet.’ Maeldegijs seyde: ‘Reinout, doet dat ic u leren sal, ic sal met mijnre consten Beiert voer u brengen.’ Als Reinout dat hoerde wert hi een deels verblijt, seggende: ‘Oem, wat ghi mi hiet, doe ic gaerne ende en laet des niet doer anxt of vrese van der doot.’ Doe nam Maeldegijs een oude heuc ende gafse Reinout ende seide: ‘Doet dese heuc over u hernas an datment hernas niet en sie.’ De heucke en had nerghens gaten dan daerment hoeft doerstac ende was ter aerden lanc; daer na gaf hem Maeldegijs een hoet daer an stont menich teiken van loet ende dede hem ij. oude hosen an trecken. Als dat Maeldegijs gedaen had toech hi een ander heucke an ende een hoet op zyn hoeft ende baerde sijn conste van nigromancien

ende veranderde Reinout in een ghedaente als een man van c. iaer ende seer cranc ende seer mismaect van lichaem, sijn baert grau ende lanc ende sijn wijnbraeuwen over sijn ogen. Dit gedaen wesende, sette hi hem te wege om te gaen ende wie hem luden te moet quamen, sagen Maeldegijs ende Reinout na, om dat hem luden dochte dat si nie so arme mismaecte pelgrims ghesien en hadden. ende selve dochte elcken mensche diese mit ogen sach dat seer vremde was, ende wanneer dat si wter luden gesichte waren warent vrome stoute iongelingen ende coene ridders. In desen schine ginghen si so lange dat si quamen tenden twout te Bordele. Doe sagen si al om ende mae[r]cten an deen side vanden wege een schone hagedocht ende dander syde een boem soe als ons de historie seit ende si gingen sitten onder de hagedocht; niet lanc en hadden si gheseten. Maeldegijs versach vier moniken de ridende quamen op pairden. Doe seide Maeldegijs tot Reinout: ‘Blift gi hier ende verwachtet mi: ic sal de moniken te moet gaen de ginder comen riden want ic soude gaern biechten.’ Als Reinout dat hoirde seide hi: ‘Oem so doet, ic hope het ons te bet gaen sel.’ Hiermede scheide Maeldegijs van Reinout ende ginc de moniken tegen ende als hier bi quam dede hi reverencie ende gruetese seggende: ‘God geve u goeden dach.’ De moniken seiden: ‘Pelgrim, God loens u.’ Voert seiden de moniken: ‘O oude pelgrym, wat hebdi menich mensch verleeft.’ Doe seide Maeldegijs weder: ‘Ic bidde Gode dat hi mij leven laet so lange dat mi niemant aelmissen en geve ende dat ic ontbonden waer van minen sonden: ic bid u heer, dat gi mijn biecht horen wilt.’ Doe seide daer een monik: ‘Pelgrym gi sult gaen tot een prochipaep, want wi hebben haest ende en mogen niet toeven.’ Doe

seide Maeldegijs weder: ‘Here gi siet wel dat ic een arm cranc mensche ben: sal ic dan in mijn sonden smoren so most ic dan ter hellen varen ende ewelic verloren bliven, mer ic hope datter so niet wesen en sal, ic moet u clagen mijn misval: ic hadde bi mi vergadert mit bidden xx. pont ende doe ic in dit bosch quam so quam mi te gemoet Reinout ende benam mi dat gelt ende sloech mi so sere dat ic waende doot te bliven, mer ic behielt iiij bisanten van goude, de had ic so heimelic genayt dat hise niet vinden en conde, anders waer icse mede quite: nimmermeer en mach ic hem prisen ende ic en weet niet wat doen, mer ic bid heer, hoer myn biechte ic sal u de iiij. bisanten geven.’ Doe vraechde Maeldegijs den monic of hi ergent wist dair enich edel volc versamet was. Doe seide een monic: ‘En sonnendage sal tot Parijs groot volc wesen beide van edel ende onedel.’ Doe seide een monic tot die ander in latyn: ‘Lat ons hem sijn biecht horen ende nemen die iiij. bisanten want si sullen goet wesen om in de wijn te verdrincken.’ Dit dochte den anderen monike goet. Doe seide een monic: ‘Coemt voert pelgrijm, ic sel u biecht horen’, mer Maeldegijs vraechde den moniken eer ende seide: ‘Ic bid u gi heren, hebdi yet gehoirt watter te doen sal wesen, dat gi mi segt de rechte wairheit daer of.’ Doe antwoerden die moniken dat sijt gaern daden: ‘Ic selt u seggen’ seide daer een monic ‘en Sonnendage de naest comende is, sal die grave Roelant Beiert berijden buten Parijs opt velt om die ioncfrouwen te laten sien sijn grote sprongen.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Macht wair wesen, is Beiert daer?’ ‘Yaet’ seide de monic, ‘ende coninc Karel heeft Roelant Beyert gegeven ende als Roelant Beiert bereden heeft so wil hi iusticie doen, hanghen sijn neven te Montefaucoen an de galghe.’ Als Maeldegijs dat hoerde, seide hi

soetelic: ‘ic segge u inder wairheit, en zijn si noch niet gehangen, soe mochten si wel metten live ontgaen.’ Doe seider een monic: ‘Si leven noch. mer si leggen in groot verdriet ende hi wil oec iustici dair over doen ende wreken sijns soens doot. Ende ons is bevolen dat wi Reinout sinen neve inden ban doen sullen. of verbieden dat hem niemant en herberge of vercope eten of drincken ende waert datter iemant so coen wair diet dede, wi souden hem mede inden ban doen. ’ Als Maeldegijs den moniken dat hoerde seggen wert hi met toerne bevaen ende dacht in hem selven dat hijse doden soude. Maeldegijs seyde met een beveynst hert: ‘ic bid u gi heren, dat gi wilt vallen op u knyen ende bidden voer mi dat mi mijn biecht salich moet wesen ende volcomelijc wtspreken sonder yet te vergeten ende ten eynde toe in mijn penitencie te volherden op dat gi mede der goeder wercken die ic doe ende gedaen heb mede deelachtich moecht wesen.’ Als de moniken Maeldegijs dat horende seggen, traden si van haer paerden ende vilen over haer knien. biddende Gode dat hi den pelgrijm verlende volherdicheit in sijn opset. ende goede wercken ende vergeven sine sonden daer hi lange in geweest had; hier en tusschen toechde Maeldegijs sine const so dat hi was starc ende vroem inder luden gesicht ende nam een stoc die daer lach met yser beslagen ende sloech een monic mitten stoc dat hi voir hem doot viel. Ende als de ander moniken dat sagen waren si seer vervaert. ende meenden hem tontlopen mer haer cleder waren lanc. ende si hadden hosen an so dat si niet seer lopen en mochten ende Maeldegijs volchdese na. ende sloechse doot. Als dat Reinout had versien seide hi: ‘Oem wat hebdi gedaen, gi hebt alle dese moniken gedoot die u penitenci setten souden: mi duncket gi wiltet al verslaen dat u te moete coemt.’ Do seide Maeldegijs: ‘Reinout neve, ic en mocht die penitencie niet doen die si mi setten, si was mi alte swaer, dair om sloech icse.’ Reinout seide weder: ‘Oem, soude icse slaen

ende doden de mi penitencie setten de te swair was, ic hadder in een cloester van deser oerden over hondert gedoot.’ ‘Reinout neve,’ seide Maeldegijs, ‘laet de woerden varen ende coemt hier, laet ons dese moniken wt doen al dat si hebben ende bindent op de paerden ende brengense die cleder ende paerden.’ Reinout was toernich in hem selven dat de moniken doot waren ende seide: ‘Oem, ghij moetet selve doen want ic en wil daer niet toe doen.’ Als Maeldegijs dat verstont toech hi den moniken cleeder ende coussen wt, bantse te hope ende leydse op de paerden ende de moniken werp hi inden wech. Dit aldus gedaen wesende gingen si ten cloester dat buten Parijs stont vander selver oerden ende als si voirt cloester quamen vraechde Maeldegijs naden abt, de hem ter stont vanden poertier gehaelt wort ende als Maeldegijs den abt sach dede hi hem reverenci ende seide: ‘Heer abt, u doet grueten Reynout de grave ende sent u dese paerden ende cleder dat ghi hem in u gebede doen sult ende bidden voer hem ende sijn broeders datse God ter soenen laet comen.’ Doe vragede den abt Maeldegijs waen Reinout de paerden comen ende de cappen. Doe seide Maeldegijs: ‘Hi heeft iiij. moniken verslagen hier int wout van Bordele ende hi dwanc ons daer toe dat wijse herwert u brengen moesten ende u geven dese cleder ende paerden.’ Ende eer Maeldegijs sijn woirden volseide, seide Reinout stillekens dat Maeldegijs hoirde, mer de abt en hoerdes niet: ‘Gi hebtse selve gheslagen.’ Doe stac Maeldegijs Reinout mitten elleboge, doe verstont Reinout wel dattet Maeldeghijs om tbeste dede, nochtans dochtet Reinout vreemdt dat zyn oem dese woirden sprac, doe seide weder de abt tot Maeldegijs: ‘Vrient heeftse Reinout versleghen, dus vermaledide hem God, si sliepen hier te nacht alle vier: wat is mi gesciet, ic en wil dese gifte van Reinout niet ontfanghen: hij. is hier int lant te banne gedaen so datmen hem eten noch drincken vercopen moet ende in onse kercke salmen oec verwaten ende te ban doen.’ Doe seide Maeldegijs

totten abt: ‘Wildi de giften niet ontfangen so willen wij tot Reynout weder varen ende seggent hem: so weet ic wel te voren, seggen wijt hem dat hi comen sal ende verbernen u cloester ende slaen u ende alle u moniken doot ende laten niemant te live ende verdervent tot in die gronde.’ Als dat die abt hoerde wert hi vervaert ende seide tot Maeldegijs: ‘Vrient, ick ben anders beraden, ic bid u dat gi Reinout de edel grave over mi niet en claecht, want sijn ghiften wil ick gaerne ontfangen ende ons en staet zijn ghiften niet te laten ende willen voer hem ende sijn broeders bidden, ende wes goede wercken dat wi doen in missen of getiden, dat hise ende sine broeders deelachtich mogen wesen.’ Doe antwoerde Maeldegijs: ‘Heer abt, ic seg u inder waerheit op dusdanige voerwaerden als gi ons beloeft, so laten wij hier de paerden ende dat goet dat wi hier brengen.’ Aldus sceide Maeldegijs ende Reinout wten cloester ende namen haren vaert met haesten na Parijs. Ende als de heren in Parijs quamen wast sonnendach. ende den tijt dat Roelant Beiaert beriden soude op de wairde buten Parijs, alst voerseit was. Als den dienst inder kercken gedaen was gingen de heren eten, mittien quam Maeldegijs ende Reynout voir de brugge tot Parijs ende mittien saghen si al om ende sagen een schuere open staen daer veel stroes in was ende daer nam Maeldegijs een arm vol van dat stroe. ende droecht te Parijs op de brugge ende ginc daer op sitten ende seide tot Reinout: ‘O lieve geselle, hoe suldi op dit stroe comen, ic weet wel dat u lange staen seer pijnlic is want

gi vorde gegaen hebt. Aldus suldi selven seer wee doen eer gi te sitten coemt, ic bevoelt an mi selven wel.’ Hier en binnen is een man bi hem luden gecomen de wter kercken quam. Maeldegijs riep tot hem ende seyde: ‘lc bid u lieve vrient, dat gi doch myn geselle helpen wilt dat hi te sitten coemt op dat stroe. op dat myn ghesel hem ymmers geen wee en doe, want ic en mach hem niet helpen.’ Als de goede man dat hoirde van Maeldegijs, dede hijt gaern ende help Reinout te sitten, dien hem docht die armste mensce de hi ye zijn leven gesien had ende gaf Reinout een penninc: hem docht hy en mochts nergent bet besteden. Ende als Reinout den penninc had leide hijen Maeldegijs in de hant ende de stacken in sijn tassche. Doe seide de goede man tot Maeldegijs: ‘Vrient, begeerdi herberge, dat segt mi.’ ‘Ya wi, here’ seide Maeldegijs ‘dat u God loen here, waer staet u huys?’ Doe seide de goede man: ‘Ginder onder ghenen boem daer suldi een waerdinne vinden die u minlic ontfangen sal.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Here, dat loen u God der doecht de gi ons biet, wi willen weder gaern voir u bidden.’ Aldus sceide de goede man vanden pelgrijms. Binnen deser tijt was de maeltijt te hove gedaen ende de heren begonden te gaen wtwert daer Roelant met Beyert riden soude. Maeldegijs sittende op de brugge mit Reinout had met hem ghebrocht een cop van goude ende settese tusschen [hem en] Reinout; de cop was wtermaten goet: dair stont an menich costelic steen de tegen tsonneschijn scone radien of schijnselen gaven, de cop was oec so groot datmens niet veel so groot gesien en had ende in desen cop maecte Maeldegijs hem ende zijn geselle dat si daer wt sopten ende goot in den cop den besten wijn diemen vinden conde, want Maeldegijs had

den wijn met cruden ende woerden selve ghemaect ende den wijn was van sulcker crachte: wien dranc de moeste Maeldegijs onderdanich wesen ende tot sinen dienste staen. Doe gaf Maeldegijs Reinout weder zijn sporen van goude. Daer na sprac Maeldegijs: ‘Neve, doet sporen weder an uwe voeten.’ Doe seide Reinout weder: ‘Wat sal ic met die sporen doen want ic Beyert quijt ben?’ Doe seide Maeldegijs weder: ‘Reynout neve, doetse an u voeten, ten sal u niet quaet wesen ende trecter uwe wide coussen over, ic sel met mijnre consten Beiert voir u brengen ende alsmen u daer op helpt suldi twewerf an dander side of vallen, mer de derde reyse als si op setten suldi u vast houden.’ Met dat Maeldegijs dese woerden seide quamen de heren vanden hove ende voer de heren ginc een grote scare van poerters ende noch twe ander scaren daer na van lantluden of bueren; als de gheleden waren quammer een scare van vrouwen, daer na quamen die ridders heerlijc op gheseten op orssen die goet waren. Doe stonden daer ioncfrouwen op de brug bi Maeldegijs. ende Reinout, diet volc sagen voerbi hem gaen edel ende onedel, doe seide daer een joncfrou: ‘Segt mi gespele, welc dunct u die scoenste man die huyden over dese brug geleden is ende dier noch over liden sal?’ Doe seide die ander: ‘Het is Roelant de Farnagutte versloech.’ Doe seide de ander ioncfrou: ‘Het is Olivier.’ ‘Neen,’ seide een ander, ‘het is die hertoge van Bamere.’ Dese woerden gedaen wesende vander ioncfrouwen ende hoe si den scoonsten man versien hadden, so stonter een scoon ioncfrou diet gehoert hadde ende als alle de ioncfrouen wtgeseit hadden ende elc ridder gepresen na haer goet duncken in doechden ende sonderlinge in scoonheyt, vromicheyt ende best geformt van lichaem, so seide

die ioncfrou: ‘Ic seg u inder waerheit, noch weet ic een scoonre man dan ghy onder u allen noch enich genoemt hebt.’ Doe begonsten die ander ioncfrouwen haer te vraghen wie die ridder waer. Doe seide die ioncfrou weder: ‘Enkendijs niet? het is een ridder genoemt Reinout. ende en mach hier int lant nu niet comen; mochte die coene ridder hier int lant comen, hi waer de scoenste man die van dage over de brugghe ginc of gaen sal.’ Doe seiden de ander ioncfrouwen: ‘Het is wair, hi is die scoonste van hude, van haer ende van maecsel van lichaem.’ Dese woerden hoerde Reinout dair hi sat vander ioncfrouwen ende wert lachende. Maeldegijs sach dat Reinout loech, stiet hi hem met een elleboghe seggende: ‘Reinout, wat gi doet, en lacht nyet.’ Doe seide Reinout: ‘Lieve oem, ic hebt vergeten ende die ioncfrouwen van Parijs dedent mi.’ Onder dese woerden waren dye heren voerbi Maeldegijs ende Reinout over de brugge geleden ende coninc Karel begonste bi de brugge te comen ende Roelant ghinc besiden hem. ende Beyaert worde voer hem geleit ende die xij. knechten diet bevolen was haddent elc an een tou. ende als coninc Karel bij de brugge quam wert hi Maeldegijs ende Reinout siende ende tusschen hem beiden hadden si een grote gouden cop. Doe seide Karel tot Roelant: ‘Siet doch neve Roelant, tusschen geen ij. pelgrijms staet een gouden cop: mi dunct ick en liet sulcken cop niet maken om v. hondert pont.’ Roelant seide: ‘Gi segt waer.’ ‘Neve Roelant,’ seide de coninc, ‘laet ons vragen den pelgryms waen hem die cop coemt, die groot ende costelic gemaect is van goude ende gesteenten.’ Doe reden coninc Karel ende Roelant totten pelgrims ende Beyert woert voir hem geleit ende Beiert roec an de pelgrim ende bekende zijn here ende dat ors toende oft blide gheweest had ende draefde so op de brugge over ende weder ende als coninc Karel ende

Roelant biden pelgrims quamen seyde de coninc Karel: ‘Segge mi pelgrijm, dat di God spoede: waen coemt u desen cop.’ Maeldegijs antwoerde den coninc ende louch, seggende: ‘Heer coninc, goets vindi genoech overal. ic seg u inder waerheit. had ic minen cop menen te verliesen biden volcke dat hier van dage gereden ende ghegaen is of noch comen sal, ic en hads niet voert geset of laten sien.’ Voert seide hi: ‘Danc heb de coninc van Vrancrijc, also wel behout hij den armen zijn clene goet. als den rijcken dies veel heeft.’ Doe seide de coninc weder: ‘Segt mi pelgrim, waen die cop gecomen is; dat wil ic weten.’ Maeldegijs antwoerde ende seide: ‘Dat gelt daer de cop om gemaect is. is wel lx. iaer geleden dat ic bat in de kercken ende closteren. ende capellen ende ic heb dien cop doen kerstenen ende is genoemt Christiaen. daer is mede tot desen coppe daer God met sijn iongeren wt sopte opten witten donredach. ende de paeus van Romen heefter misse over gesongen ende de cop gaf hi de gracie: al waer een mensce noch so swaer belast met sonden ende nochtans lange daerin gestaen, ende hadde hi een sop hier wt, hi soude so reijn van sonden wesen als Maria Magdalena was doe si ons heren voeten salvede.’ Onder dese woirden die de coninc ende Maeldegijs te samen hadden, knielde Beiaert voir Reinout, doe seide coninc Karel: ‘Merct doch lieve neve Roelant, ic seg u voerwaer dat sijn twe engelen de God hier gesent heeft, want siet dat stomme beest doet hem reverencie.’ Roelant antwoerde: ‘Gi segt waer, heer coninc.’ Dese woerden verstont Maeldegijs ende sloech Beyert met sinen stoc dattet op sijn voeten spranc; doe seide coninc Karel: ‘Waerom slaetstu myn ors, pelgrim?’ Doe antwoerde de vroede Maeldegijs seggende: ‘Heer, ick segge u had u ors yet voert gegaen, het had min gesel geslagen de

hier bi mi sidt; daer om bid ic u here om Gode dat gi u ors wat achterwaert doet leiden. dat wijt mogen schuwen want wijt seer ontsien.’ Doe dede coninc dat ors wat aftewaerts leiden so dat de pelgrims sonder anxt sitten mochten. Doe seide coninc Karel: ‘ic bid u pelgrim, ghif mi doch een sop dat God mijn sonden vergeven wil daer ic mede belast ben. ic sal di een gouden penninc geven.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Here, dat en staet u niet te doen inder waerheit, want ghi most mi eerst den coninc wisen.’ Doe antwoerde coninc Karel weder: ‘Men seit dat ic coninc ben.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Heer coninc, so en belget u niet dat ic so dorperlic ende onwaerdelijc tegen u gesproken heb.’ Doe seide de coninc weder: ‘Neen ic, vrient, wel moeti varen want ghi en kendet mi nyet. wat woude ic u dan witen? mer gif mi een sop: ic sal di geven een gulden penninc van mijnre goeden.’ Mer Maeldegijs seide: ‘Heer coninc, ic seg u, dit en staet mi niet te doen, ten wair dat ghi vergaeft al de gheen die u misdaen hebben. gi weet wel dat God vergaf al den genen die hem den doot an deden doen hi hinc ander galgen des cruces.’ Doe seide de coninc: ‘Vrient, ghi segt waer, mer Reinout heeft mi so veel misdaen bi zyn selfs sculde dat icx hem niet vergeven en mach. ende dair is noch een, hiet Maeldegijs ende doet toveri, dien haetic noch veel meer, ic woude wel dat ic hem verhangen had om dusent gulden, so veel torens. ende scade heeft hi mi gedaen: segt mi pelgrim, wat man is dijn gesel de hier bi di leit?’ Maeldegijs seide: ‘Heer coninc, het is mijn vaders broeder ende en mach sien noch horen, des heb ic int herte groot verdriet.’ Doe seide coninc Karel: ‘Pelgrim, gif mi een soppe in vergiffenisse van minen sonden dat u God weder ghedencke ende betere dijn

geselle zijn verdriet’ Maeldegijs seide: ‘Heer coninc, hier leit myn arme geselle. ende tis nu geleden xl. dagen dat hi en hoirde noch en sach, des heb ic alte groten rouwe ende pijn int herte. ende en mach oec mede niet spreken: dit ghesciede in eenre nacht dat hi verloes verstant, memorie, cracht ende wetenscap in een huys daer wi geherberget waren ende eergisteren vonden wi een vroede vrou de met vreemden vrouwen plach te verkeren ende seide, mochte hi comen tot dier stat dat hy op Beiert mocht riden, so soude hi genesen van sinen quale ende crigen gesontheit.’ De coninc antwoerde: ‘Pelgrym, waer dat waer, so quaemdi hier ter goeder tijt.’ Doe seide Maeldegijs: ‘Men moet een dinc beproven eerment weet wattet doen can.’ Coninc Karel antwoirde ende seide: ‘Pelgrim, ic bid di doer Gode, ghif mi een sop dattet God bequaem si: ic sal dien geselle dat ors Beyaert laten beriden.’ Maeldegys verstaende dese woerden vanden coninc seide: ‘Heer coninc, in Gods naem sijt dan begonnen. Mer heer coninc, doir uwe eer sal ict doen: gi weet wel dat onse God in Bethleem geboren was ende in armen clederen gewonden. dat dede sijn oetmoedicheit om dat God woude dat hem elc mensce bedencken soude ende hoverdie laten sincken ende oetmoedich wesen.’ Doe seide coninc Karel: ‘Pelgrim, du segst wair.’ Maeldegijs sprac totten coninc: ‘Here coninc, ic seg u dat gene knechten die daer achter u staen also veel te verliesen hebben als ghi. Daer om, edel heer coninc, laet die knechten me ten soppe gaen met u ende elc neme een soppe doer uwe ere.’ Die coninc antwoerde weder: ‘Pelgrim het wort ghedaen.’ Doe hiet coninc Karel dat dye knechten voert traden ende nemen elc een sop, twelc die knechten deden ende quamen tot Maeldegijs mit devoter herten ende leiden haer handen te samen, als si den broc ontfingen: och hoe luttel wisten

si wat si deden! Ten lesten ginc de coninc selve met devocien ende ontfinc een sop wanende dat hi sijn sonden met die sop quijt geweest soude hebben, twelc niet anders en was dan bedroch. Dit gedaen wesende liet de coninc Beiert brengen op de waerde buten Parijs ende de pelgrims quamen daer mede met groter pinen alst scheen inder luden gesicht ende als si op de waerde waren, seide coninc Karel tot Roelant: ‘Edel grave Roelant, ic bid u: doet de pelgrim riden op Beiert dattet Gode bequame si.’ Doe antwoerde Roelant dat hijt garen dede; hi nam den pelgrim in sijn armen ende hieffen mit pinen op Beiert. Als hij hem op Beiert gheheven had viel hi an die ander side af. Doe was Roelant dair mede te liden ende hieffen weder op Beiert. ende hi viel an dye ander side weder af. Doe seide Maeldegijs: ‘Ay here, ghy doet grote sonde dat gi u spot hout. met minen armen geselle, want u ors is also groot ende ist dat hi daer meer of valt, hi blijft doot.’ Do seide coninc Karel tot Roelant: ‘ic bid u lieve neve, edel ridder, dat gi den pelgrim so vast hout dat hi niet en valt.’ Doe nam Roelant den pelgrim weder ende hieffen op Beiert ende als hi daer op was, hielt hi hem vast bi sinen cleder dat hi niet vallen en mocht ende als Reinout dus op Beyert sat began hi hem vast te houden ende sette zijn voeten in de stegereep van goude: do waren de knechten dye Beiert bewaerden onteert van goude ende erve de hem coninc Karel gegeven had doe si hem Beiert brochten. Doe seide Reinout: ‘Moste ic. ic soude garen alleen riden.’ Doe seide de coninc: ‘Laet den pelgrim alleen riden.’ Doe seide Maeldegijs: ‘God si geloeft lieve geselle, dat gi spreect! moechdi oec sien ende horen.’ ‘Ya ic,’ seyde Reinout: ‘ic heb al mijn leet verloren.’ Doe seide de coninc: ‘Heer bisscop, doet ons te gemoet halen crucen ende va[nen]

want God heeft ons grote ere gedaen also gi sien moget [ende] mercken, wanter mirakel geschiet is.’ Maeldegijs ginc weder togen sine konst so dat Reynout die op Beiaert sat sijn craft weder had. Reynout sittende op Beyaert ende sach al omme datmen hem of Beiert niet en wachte oft waer nam, doe noepte hi Beiert met sporen ende als Beiert sijn meester op hem voelde settet hem te lopen so wat dattet vermocht: de eerste spronc was wel lx. voet of meer; als de knechten dit gewaer werden diet ors bevoelen waren, hielden si hem qualic. Maeldegijs dit merckende, sach seer verdrietelic, hippelende ende springende gins [ende] weder, roepende: ‘Och lieve heer coninc, wat sals wesen, mijn geselle is opt ors geseten: ic docht dat hi den hals breken sel oft ors sal hem of werpen ende treden hem longen ende lever wten live.’ Als Maeldegijs dat totten coninc seide wranc hi sijn handen. ende toech sijn haer ende scheen groten rouwe te driven dattet onseggelic was. Als coninc Karel Maeldegijs desen rou sach. driven had hi zijns medeliden ende riep haestelic de genoten ende badt hem vriendelic dat si Beiert vangen wouden ende bescudden den arme mensche die op Beiert sat ende brengen wederom. Als de coninc dit gheseit had noepten die genoten haer orssen, die eerste warent Roelant ende Ogier, daer na de hertoge van Bamer ende Sampson ende voert alle die ander genoeten, wat dat haer orssen lopen mochten ende volgeden dus Reinout de op Beiert sat ende hebben versien wel een boech scoet voir. Reynout de aldus op Beiert sat, sach dicwil om of hem yemant volghede: ten lesten wert hi siende dat hem de genoten volchden. Als Reinout dit sach seide hi in hem selven: ‘Here God, hoe gaern woude ic dat ic nu wist of mi mine magen volgen int goede of int quade want wist ic dat si mi int quade

volchden, ic souder mi liever over wreken dan over een vreemde man.’ Mit dese woerden toech hi sijn swaert ende hielt Beiert staende dat si bi hem quamen. ende als de genoten bi Reynout quamen so na dat si hem horen mochten, riep Reynout totten genoeten: ‘Ghij heren hebdi myn doot gesworen, ic bid u dat segt mi.’ Doe antwoerden de genoeten: ‘Reinout, neen wi, ridder coen.’ Doe seide Roelant: ‘Reinout neve, wi en dochten niet dat wi u hier vinden souden.’ Doe seide de bisscop Tulpijn: ‘Sidi dat, neve Reinout?’ ‘Ya ic,’ antwoerde Reynout. Doe seide Ogier: ‘Reinout neve, mi verwondert van u dat gi hier sijt.’ Doe seide Olivier: ‘Segt mi doch neve, wie is de pelgrim die daer biden coninc gebleven is?’ Reinout seide: ‘Het is myn oem Maeldegijs.’ Roelant seyde: ‘Het is die geen diet wesen soude want hi en doet niet dan hi mitten coninc spot.’ Doe seide weder de stoute Reynout: ‘ic bid u soete neve Roelant, dat gi Maeldegijs niet en wroeget.’ Roelant seide weder: ‘Soude ic dat doen dat waer seer misdaen ende grote dorperheit dat ic hem wroegen soude: ic en sals waerlic niet doen.’ Doe seide Reinout: ‘Ic bid u here bisscop Tulpijn, doer alle vrientscap de ic weder doer u doen mach, dat gi mijn broeders in u geleide ontfaen wilt die de coninc gevaen heeft, ende ghi edel baroenen, dat selfde bid ic u mede als dat gi mine broeders tegen coninc Karel wilt verdingen. ende nyet en gehenct dat mense ter galge leide om te verdoen.’ Mit dat Reinout dese woerden geseit had. sprack daer een iongelinc, Foukens sone van Morlione: ‘Ic seg u Reinout, dat ic u gevangen leveren sel coninc Karel de u ende uwe broeders morgen sal doen hangen.’ Reynout horende dese woerden vanden sciltknecht wert hi toernich, seggende: ‘God behoede mi ende mine broeders voir sulcken doot; ic hope

ane Gode dat gi sult liegen, ende coem mi naerder, ic salt u verghelden.’ Mit dien quam dye schilt knecht om Reinout te vaengen. Doe verhief Reynout zijn swaert ende sloech den sciltknecht dat hoeft van den lichaem. Doe seide Reinout: ‘Laet hangen diemen hangen mach, du hebstet ijmmer metter doot becoft.’ Als Roelant dat sach louch hi daer om ende seide: ‘Reinout neve, danc hebt dat ghijt deet want gi hebt hem sijn loen gegheven.’ Doe seide Reinout: ‘Gi edele baroenen, blijft al mit Gode de moet u altijt in sijnre hoeden ontfangen ende ic bevele mijn broeders Gode ende op u geleide ende mijn oem Maeldegijs bevele ic Maria Gods Moeder ende hier mede neme ic an u allen oerlof ende sceide van hier, want ic en dar hier niet langer bliven. Ende aldus nam Reinout oerlof an die heren ende sceide van dair ende reet met haesten na tcasteel van Montalbaen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs