Historie vanden vier heemskinderen

Dat negende capittel. Hoe Aymijns kinderen tot Pierlepont quamen ende voeren in Spangen daer si onthouden waren biden coninc Saforet die doe heyden was ende hoe hem Reinout dat hoeft of sloech omdat hi hem zijn scat onthilt ende vacht met sijn broeders opt conincx volc dye den doot van haren coninc wreeken wouden.

[fol. 56]

Als Reinout mit zijn broeders des conincx heer ontruymt waren dat si hen niet achterhalen en conden overmits de snelheyt van Volbeyaert diese ontdroech, reden si mit haesten besprenget metten bloede tot dat si int casteel van Pierlepont quamen. Ende als si daer quamen vraechde de gene die dair gebleven waren hoet vergaen was met hemluyden ende waer Aymijn haer vader ende haer moeder waren; hi seide hij en wist niet of sijn vader doot was: ‘want doe wi van hem scheiden, stont hi ende vacht te voet onder menigen vromen ridder die hem seer haten.’ Als si dit hoerden dye daer in de sale waren, dreven si groten rouwe ende mesbaer; binnen desen quam dair eene schoon ioncfrou die seer behagelic was nader werlt ende was een broeders dochter van Aymijn ende vrachde dye heren wat si te hove vernomen hadden, do seide Reinout: ‘De duvel wouts dat wi daer ye quamen want wij hebben coninc Karels soen

[fol. 57]

Lodewijc verslegen.’ Als die ioncfrou dit hoirde was si seer droevich ende hads so langer so meer verdriets dat haren neven so souden bliven verdreven wten lande ende oem hair oem Aymijn had si ongemeten rouwe want si waenden nemmermeer te sien ende si batter voer onse lieve Vrouwe dat hi corts thuys mochte comen ende verdingen tegen coninck Karel. Die heren ghingen eten ende deden hem te ghemake ende als si gegheten hadden ende die maeltijt gedaen was, begeerden si dat men hem versaghe van dat gheen datsi behoeftich wesen souden ende baden om een sommier mit goude ende iuwelen. Als de ionc frouwe die meninge van die heren verstaen hadde geboet si terstont die dienres dat si volcomen souden dat die heren begeerden: daer wasser terstont diet gaerne deden ende laeden een somier met goude ende iuwelen ende maecten een pac, daer in deden si wes de heren van node wesen souden ende alst al rede was, bereiden de heren werwert si haren wech nemen wouden, doe overdroegen si. dat si varen wouden in Spaengen tot Saforette diese gairne onthouden soude want hi van node hulp te doen hadde. Doe gingen die heren ende saten op haer paerden ende namen oerlof an alle die inden hove waren. ende om haer wech reysen wort groten rou bedreven. Aldus reden die heren tot si in Spaengen quamen, daer si den coninc wisten. want haer vader Aymijn hadde biden coninc onthouden geweest vij. iaer ende als de coninc dese broders van verre sach comen verkende hijse an haer wapen. ende schilde seggende tot die bi hem waren: ‘Die daer comen, sijnt Aymijns kinderen, begeren si bi mi te bliven, ic sal se onthouden: si schinen manlic! Hebben si hair vaders aert, si sullen alle mijn vianden saen verdreven

[fol. 58]

hebben’. Doe dede die coninc den valbrug neder legghen ende hier en binnen waren die ridderen van haer paerden getreden ende ghingen den coninc te gemoet dye daer quam met sinen maghen. Si grueten den coninck mit soeten woerden ende die coninc hem weder; die coninc vraechde hem luiden wat si begheerden, doe seide Reinout: ‘Heer coninc, ic ende mijn broeders souden u gaerne dienen ende onthouden hebben bi u.’ Doe seide die coninc: ‘Wildi geloven an onse wet ende goden als Mamet Appollijn ende Iupiter?’ Reynout sprac: ‘Heer coninc, neen ic niet, dede ic dat, so wair ic sot. Ic gelove aen God almachtich die hemel ende aerde maecte ende ons verloste mit sinen preciosen bloede an de galge des cruces ende houden kersten wet, mer wi willen u gaerne dienen om soudy.’ Doe seide Saforet: ‘Bi Mamet, ic gons u wel, dat gi mi getrouwelic dient, ic en sal u niet laten gebreken: gaet op geent casteel dat ghinder staet ende neemt dair u logijs; dat casteel leen ic u ende doet mi u scat, ic salse bewaren tot uwen besten, alst u belieft sal icken u weder geven ende ghi van mi scheyden wilt. ende wildi bi mi bliven so lange als ic leve, so hebdi hier onthout ende ic sal u genoech te doen geven.’ Als Reynout dese woerden den coninc hoirde spreken was hi blijde dattet hem also was gecomen: si gaven den coninc haren scat dat hijt bewaren soude. Reinout ende sijn broeders reden opten castele dat starc. ende schoen was ende vonden daer al wat si behoefden. dus waren si metten coninc van Spangen genoemt Saphoret drie iaer. ende dienden den coninc getrowelijc in allen oerloghen daer si menich feyt van wapen daden. Als si den coninc so lange gedient hadden verginghen haer cleeder ende gewaden dat si gebrec hadden

[fol. 59]

ende worden niet geacht noch eer gedaen van tconincx volc. aldus bad Reinout den coninc datmen hem sijn goet gave: hi seide dat hijt doen soude ende dat hi daer om quame, mer men gaf hem niet. Doe Reymont dit sach wert hi toernich ende seide: ‘ic belovet Gode ende geeft hi onsen scat niet, ic sal hem het selve doen dat ic Lodewijck dede.’ Doe seide Adelaert: ‘Broeder sloechdi desen coninc doot, so en wisten wi ons waer onthouden.’ Reinout seide: ‘Wat ist dan? wi sijn ongevallige menschen. al hadden wij gout, het soude onder onse handen coper worden.’ Reynout riep sinen knaep ende seide tot hem: ‘Gaet totten coninc ende segt hem dat ons cleede. of gheve ons onsen scat ende doet hijs niet, het sel hem berouwen te laet ende verstaet de woerden wel die de coninc seit.’ Die knape was genoemt Windalijn. ende dede dat hem sijn meester beval ende als die knape voir den coninc quam gruete hi hem ende als hi hem gegruet hadde seide hi: ‘Heer coninc, min here doet u seer bidden dat ghijse vercleden wilt of geven haren scat dat si hier gebrocht hebben doe si eerst quamen.’ Die coninc sprac den knape mit toernigen moede toe ende seide: ‘Ganc wt mijn ogen quaet knecht, ende segt dijn heren mede, die incomelingen, maken si meer feesten, ic doese hangen.’ Doe seide dye knape: ‘Here, dat wair onrecht.’ Doe wencte de coninc sinen drossaet dat hi den knape slaen soude ende de drossaet sloech de knape mit eenre vuyst dat hem nose ende lippen borsten ende stac hem met een voet dat hi int vier storte ende toech hem voert dair doir, als dat de knape seer mesmaect was. Die knape liep wech als hi eerst mocht ende quam bloende ter noese ende mont voer sijn here.

[fol. 60]

Als Reinout zijn knecht sach so seer bloeden, wert hi ontsteken mit toerne: ‘Segt mi knape, wije di aldus seer heeft geslagen.’ Die knape seide: ‘Den drossaet vanden coninc.’ Reinout seide: ‘Waer om sloech hi di?’ De knape antwoirde: ‘Ic en weets here.’ Reinout vrachde den knape: ‘Segget mi, sloech hi di om dat ghi onse have eyschte?’ ‘Ya hi, here. De coninc seide: ic en gave u niet weder een hellinc.’ ‘Ya,’ seide Reinout, ‘seit hi dat?’ ‘Ya hi, here, ende seide gi waert incomelingen ende deet als valsche ridders want gi hadt u here ende neve vermoert ende wencte sinen drossaet dat hi my slaen soude, twelc hi dede ende sloech mi metter vuyst voir nose ende mont ende stiet mi int vier.’ Als Reinout dat hoirde vanden knape was hi toernich ende riep sinen broeder Ritsaert ende seide: ‘Ic bevele u ende Wridtsaert Beiaert, dat ghijt leit wten stalle ende overdect heimelic ende wapent u mede. Adelaert, gi moet met mi gaen: wij sullen ons wapenen ende nemen ons swaerden mede ende over ons wapen sullen wi ons mantels slaen ende gaen totten coninck. ic segt u serteyn: ontset hi ons onse scat, ic sel hem het selve doen dat ic dede den coninc Lodewijc. ende nemen thoeft voir onse scat ende voerent mede after lande.’ Doe seide Adelaert: ‘Dat wair een quaet pant voir onse scat, ic naem wel wat beters.’ Doe seide Reynout: ‘Ick coelre ijmmer mijn moet over ende mijn toerne.’ Met dese woerden gingen si ten hove ende Ridsairt ende Wridtsairt maecten Beiaert rede ende hem selven mede. Als Reinout voer den coninc quam daer hi sat mit sijn baroenen ende ridderen, wast over maeltijt, daer sat menich edel man, Reynout ende sijn broeder vielen over haer knien voer den coninc ende grueten hem. Die coninc sachse an mer hi en sprack niet. Als Reynout dit sach seide hi met een hoemoedich gelaet: ‘Heer coninc, het is wel drie iaer leden dat wi u trouwelic gedient hebben

[fol. 61]

in uwen lasten ende ons lijf doer u geaventuert hebben, waert in oerloghen te doen was ende hebben menich mensche verslegen om u te helpen ende ghi en gaeft ons nye een spore an onse voete ende al had ic gout in mijn hant, het worde coper eert daer wt quame. aldus edel here coninc, hebt medeliden met ons.’ Hi togede sijn bloedige armen ende sijn cleder die geleden waren dat si niet en dochten. Die coninc sloech thoeft neder ende en woude op de ridders niet sien ende als Reynout dese woerden geseyt had liepen hem die tranen wten ogen. ende versuchte seer: ‘Heer coninc en wildi ons niet cleden. gevet ons onse scat weder dat wi u gegeven hadden doe wij eerst bi u quamen: wij willen gaern oerlof hebben ende rumen u lant ende varen daert God gelieft. ende ic seg u heer coninc, en bins niet te vreden dat myn knecht so geslagen is: den genen dien sloech, salt noch berouwen.’ Doe seide die coninc mit erren moede: ‘Bij Mamet, gi maect u clage onmaten groot; ic seg u: bi onsen goden, al stonde ghij hier ten doemsdaghe toe, ic en gave u cleder noch scat.’ Doe seide daer een mercgrave: ‘Waerom soudemen u scat geven om dat gi incomelinghen sijt? het is noch onlange geleden, dat gij lelic mesdaen hebt: ghi sloeget u oems kint die u rechte coninc ende here was: al dus gaet wech,’ seide de coninc ‘men gave u niet een mite.’ Doe wert Reinout toernich ende seide: ‘Gi sult, of die duvel hebs deel.’ Mettien toech hi sijn swairt seggende: ‘Gi sult u overdaet becopen.’ Als de coninc dit sach riep hi met luider stemmen ghenade ende seide: ‘Ic sel u cleder ende scat geven tot uwen wille.’ ‘Neen,’ sprac Reinout ‘gi ontseidet mi doe ic u badt ende hiet ons incomelingen: ic salt u nu vergelden, of mi en gebreke arm of swairt.’ Reinout sloech de coninc dat hoeft of ende gaft sinen broeder Adelaert

[fol. 62]

ende seide: ‘Wij moetent aen ons paert binnen ende nement te pande voer onse scat.’ Doe wert daer inden hove groot gescal (de stat hiet Aquitaengen op die tijt) men sloech die clocken, hem wapende al dat weer doen mochte om den doot van haren coninc te wreken. Hier en binnen is Reynout ende zijn broeders gecomen bi Beiaert ende hebben vier de meeste heren verslagen de inden hove waren. Ende alle vier de broeders sijn geseten op Beiaert ende theer hebben si versien dat op hem quam met groten nijt. ende den hertoech Ryant des conincx broeder was beleder vant heer en de heeft Reinout versien, daer hi op reet ende Reinout weder op hem. Ryant badt sijn volc dat si hem crachtelic volchden want het heer was groot. Ryant stac op Reynout ende Reinout gaf Beyaert den toem ende Reinout stac Ryant doer den scilt ende inden buyc dat hi doot ter aerden viel ende tros mede. Doe liet hi Beiaert lopen ende seide: ‘Beiaert wilt mi huden helpen.’ Dat ors verstont dye woerden wel: daer wrochten de vier ridders wonder met haer swaerden ende bi hulp van Beiaert; dat heer was groot also dat de vier heren strengelic bevochten worden, hoe wel dat si veel volcs versloegen. Doe quam daer een sterc heiden rijden ende meende Reynout te slaen. ende sloech Reinout opten scilt van goude datter een groot stuc of sprang dat si hem presen diet sagen ende als hi voer bi Adelaert liden soude. sloech hem Adelaert dat hoeft an twe stucken dat hi doot ter aerden viel; daer sloegen de ridders alle doot dat hem gemoete oft ghenaken conde, nochtans waren si so seer verladen: en had Volbeyaert gedaen, si souden dair alle vier gebleven hebben want Beyaert sloech ende beet veel volcx doot so dattet ors was seer te ontsien, want waert sijn sprongen

[fol. 63]

nam, elc ruymde hem die rumen mocht. niemant en dorstet genaken. Dus vochten si so lange dat si die scaren doerbraken want si waren moede ende mitten bloede seer belopen ende Beiaert was tot menige stede gewont. Aldus reden si soe verre dat si sonder sorge waren vanden heren ende verbonden haer wonden ende binnen desen vervolgede hem luden theer so dat si bi hem waren. Doe seide Reinout: ‘Wi moeten noch weder striden.’ Doe seide Adelaert: ‘Stont de raet an mi ende ic tors had in mine gewout, ic en vocht niet, broeder, want ic vloge liever wter noot dan ic dus doot bliven soude.’ Doe seide Reynout: ‘Broeder, dat en mach niet wesen’. Mit dien reden si mit Beyert int heer ende vochten so lange datmen wel een mile gegaen soude hebben. ende maecten ontalijke veel doden; doe werden si moede ende theer en scheen niet te minderen, doe braken si mit cracht de scaren ende ontreden theer want haer scilden waren al stucken ende haer helmen doerslegen ende waren seer gewont ende Beyert mede. Doen seide Adelaert: ‘Nu en weet ic niet werwert wi tiden mogen dair wi onthout souden hebben.’ ‘So en weet ic mede,’ seide Reinout. Doe sprac Wridsaert ende seide: ‘Het is een vreemt dinc dat ons de werlt te cleyn is.’ Doe seide Ridtsaert: ‘Ic weet ons onthout.’ Reinout vragede: ‘Waer ist?’ ‘Totten coninc Yewijn want dye coninc Saforet sloech zijn vader ende beide zijn broeders ende destrueerde drie castelen.’ Doe seide Wridsaert: ‘Ist also, so sullen wij hem wesen welecoem ende ons gaern onthouden.’ Doe seide Reynout: ‘Laet ons dair varen’ ende si namen haren vaert ende reden dat si binnen iij. dagen quamen in Yewijns lant ende versagen dat casteel daer Yewijn ende sijn baroenen op waren: het was een scoon starc casteel ende lach neven een roetse. Doe seide Wridsaert: ‘Wij

[fol. 64]

mogen nu wel sonder sorge wesen want ginder staet Yewijns burch.’ Doen sprac Adelaert de ridder: ‘Laet ons rusten want wi sijn moede.’ Daer traden si vanden paerde ende gingen sitten int gras ende verbonden elc anders wonden. Dat gedaen wesende, leiden si haer hoefden in haer schilden ende sliepen een weinich.