Hielientie Daytie. Saramaccaanse vertellingen

[p. 76]

Anasi, Djangafutu en Helipe

‘Hielientie’.

‘Daytie’.

‘We da U bi de’.

‘Ma na U ku de’.

Anasi en Djangafutu waren erg goede vrienden. Ze besloten om samen een kostgrondje aan te leggen. Nadat zij de grond hadden bewerkt, spraken ze af dat de linkerhelft van Anasi zou zijn en de rechterhelft van Djangafutu.

Anasi beplantte als eerst zijn stukje grond met rijst. De rijst van Anasi groeide erg goed. Het was een lust voor het oog. Je kon zien hoe vrolijk de dikke rijsthalmen met de wind mee waaiden. Anasi was erg tevreden over zijn kostgrondje.

Op een middag was Djangafutu aan het wandelen en ging toen een kijkje nemen op het kostgrondje. Hij zag dat de rijst van Anasi welig bloeide. Hij stapte toen op Anansi af en vroeg hem: ‘Anasi, vertel mij eens, hoe komt het dat jouw rijst zo mooi en gezond groeit?’

‘Ach, heel makkelijk’, zei Anasi. ‘Je neemt wat van de alisie bongo (de na oogst) en die moet je koken. Hierna moet je die laten drogen en daarna planten.

Djangafutu deed precies wat Anasi hem gezegd had. Na twee dagen zag Djangafutu nog geen kiemetje uit de grond komen. Na een week zag hij nog steeds niets en na een maand dacht Djangafutut: ‘dit kan toch nóóit kloppen’. Hij besloot naar zijn broer Helipe te gaan. Hij zei tegen Helipe: ‘Gaan baaa (broer) Anasi heeft mij geleerd hoe ik rijst het best kan zaaien. Hij zei dat ik de alisi bongo moet koken, die drogen en daarna zaaien en ik heb precies gedaan wat hij mij gezegd heeft. Dat was een maand terug en nog steeds zie ik geen halmpje rijst op mijn kostgrondje’.

‘Wie kan zo dom zijn, bobo, hoe kom je erbij dat je gekookte rijst moet zaaien?’

‘Ooh, oh dus Anasi heeft mij voor de gek gehouden. Antobi, ik ga hem nu een bezoekje brengen’.

‘Mati Anasi’.

‘Ja?’.

[p. 77]

‘Mijn moeder is erg ziek we, zijn teneinde raad’.

‘Je moeder is ziek?’

‘Ja’.

Toen kwam Helipe aangelopen. Hij liep hen voorbij zonder een woord met hen te wisselen. Zodra Helipe zag dat hij ver genoeg van Anansi en Djangafutu verwijderd was dat zij hem niet konden zien, begon hij een gat te graven. Hij pakte toen de kleren van zijn moeder en deed die in een gat. Hij deed het gat vervolgens dicht en pas toen vertelde hij aan anderen dat zijn moeder was overleden.

‘Waar is zij?’, vroeg Anasi.

‘Ik heb haar net begraven’.

‘Alleen?’, vroeg Anasi verbaasd.

‘Ja haar lichaam was niet mooi om aan te zien en daarom besloot ik haar alleen te begraven. Ik wilde namelijk niet dat anderen haar in die toestand zouden zien’.

‘E ai baa’, zei Anasi en hij troostte Helipe en Djangafutu met het verlies. Zij gingen samen naar het huis van Helipe en Djangafutu.

Na een kwartiertje begonnen er vrienden van Djangafutu en Helipe binnen te stromen om hen te troosten.

Het was gebruikelijk dat de kinderen de geest van hun dode moeder opriepen om een gesprek met haar te hebben.

Wat Anasi niet wist, was dat dit een plannetje van Helipe, Djangafutu en hun moeder was. De moeder bevond zich in de kamer in het huis. Toen het gesprek moest beginnen, besloot helipe vlak onder dat raam het gesprek met zijn ‘dode moeder’ te voeren vóór alle aanwezigen.

‘Moeder, zoals je weet ben je geen natuurlijke dood gestorven. Waar zal ik nu munitie vinden om te jagen zodat ik voor mijn gezin kan zorgen? Ik weet het niet moeder. Maar u weet het wel want u bent niet langer hier maar daar’.

Ineens liep hij als in trance naar een zak naast het huis en daar vond hij een rijstzak vol met munitie.

Helipe zei toen: ‘hartelijk bedankt moeder, maar wij hebben ook geen huishoudelijke spullen’, en hij barstte in tranen uit: ‘oh moeder, wij hebben geen gaankosoe’ (lakens). Nog voordat Helipe uitgesproken was, kwam Djangafutu met een kede (kist) gaankosoe. ‘Oh mamma’, vervolgde hij, ‘ook hebben wij geen borden’. Prompt kwam Djangafutu met een kede borden aandragen.

En zo bleef Helipe huilen en vragen en hij kreeg alles wat hij vroeg.

Toen Anasi dit alles zag, zei hij: ‘jongens je moeder houdt van jullie ja, vandaag heb ik het zelf gezien. Je moeder houdt heel veel van jullie’.

[p. 78]

En zo gingen de gasten één voor één uit elkaar totdat Helipe en zijn broer Djangafutu alleen waren.

Toen Anasi thuis aankwam, snelde zijn moeder hem tegemoet en keek hem bezorgd aan en vroeg: ‘Hoe gaat het met je vrienden?’

‘Vraag me niets, en vraag me vooral niet hoe het is gegaan. Want ik weet dat je niet van me houdt. Je hebt nooit van me gehouden, zelfs nu jij in leven bent houd jij niet van mij en ook als je dood bent zul je niet van mij houden’. Verbaasd keek zij hem aan en hoopte dat hij over zijn verdriet heen zou komen. Maar Anasi was niet alleen verdrietig maar ook jaloers.

De relatie tussen hem en zijn moeder verslechterde met de dag.

Op een dag kreeg Anasi een idee. Nu mijn moeder leeft, houdt zij niet van mij. Maar ik wil graag alles wat mijn vrienden hebben gehad. Misschien zou ik mijn moeder moeten doden. Toen verscheen er een gemene blik in de ogen van Anasi en hij grijnsde wreed. Misschien zal zij van mij houden wanneer zij dood is.

Zo vermoordde Anasi zijn moeder. Ook zijn vrienden kwamen hem troosten want hij had hun verteld dat zijn moeder plotseling onwel was geworden en was gestorven. Oh en wat huilde die Anasi. Hij huilde hartverscheurend.

Zijn vrienden probeerden hem te troosten, maar Anasi was niet te troosten.

Sommigen van zijn vrienden vonden dit vreemd omdat zij op de hoogte waren van de slechte relatie tussen Anasi en zijn moeder. Anderen weer hadden erg veel medelijden met hem.

Toen het moment kwam waarop hij zijn dode moeder moest spreken, begonnen de ogen van Anasi te glinsteren van hebzucht.

Anansi begon toen zijn noden aan zijn moeder voor te leggen. De een na de ander maar van zijn moeder kreeg hij geen reactie. Hoe Anasi ook vroeg, hij kreeg niets. ‘Zie je wel’, schreeuwde Anasi uit wanhoop tegen zijn vrienden. ‘Zie je wel, ik heb jullie zo vaak gezegd dat mijn moeder niet van mij houdt; hier is het bewijs, ze reageert niet. Zien jullie dat? Ze houdt niet van me’. Verlegen en medelijdend keken de vrienden hem aan en vertrokken.

De volgende dag was een vriend van Anasi, Akalwa, (hagedis) zijn erf aan het schoonmaken toen hij de moeder van Helipe zag. Hij schrok zich een ongeluk. ‘Hepiman, hepiman’’. En hij rende met een vaart naar het huis van Anasi.

‘A..... hhhh.......na...... hhhhh.....si...... ik heb ..hhhhhh.... de moeder van Helipe gezien’, hijgde Akalwa.

[p. 79]

‘Dat kan niet, je jokt’, zei Anasi.

Maar Akalwa hield voet bij stuk.

Tenslotte besloot Anasi om zich te gaan overtuigen en vertrok met een opgewonden Akalwa naast zich naar diens huis.

Hij kon zijn ogen niet geloven. Waaat....... ze is...... ma hoe .........wat.

Anasi kreeg kippenvel over zijn hele spinnenlijf. Hij kon het niet geloven; hij haastte zich naar Helipe. Hij wist dat Helipe tegen deze tijd aan het grazen was bij het kreekje.

‘Helipe!’

‘Helipe!’

‘Helipe!’

‘Jaaaaa? Ach waarom zo'n lawaai wat is er?’, vroeg Helipe.

‘Je moeder, Helipe, ik weet niet hoe ik dit aan jou moet vertellen vriend Helipe. ‘Je moeder, je moeder, je moeder leeft’.

‘Oh dat’, zei Helipe kalm. ‘Ja’.

‘Ja?, zei Anasi, ‘je weet het, je..... je weet het en je hebt ons nooit gezegd’, vroeg Anasi woedend. ‘Sinds wanneer?’

‘Anasi, Anasi, Anasi, mijn moeder is nooit dood geweest. Wij hebben je alleen een lesje willen leren om wat je met Djangafutu hebt uitgehaald weet je nog?’

‘Maar doen alsof je moeder dood is?’, vroeg Anasi verontwaardigd.

‘Gekookte rijst zaaien Anasi?’, vroeg Helipe sarcastisch en ging rustig door met grazen.

Op die dag leerde Anasi de waarheid van het gezegde: ‘Du ku du, na wisie’ (boontje komt om zijn loontje)